Een traumatische exodus
Vervolg van pagina 8
kenheid die hieruit spreekt, is op bijna elke pagina van No Time To Wave Goodbye merkbaar. Zo wisselt Wicks de verhalen van evacués voortdurend af met autobiografische gedeeltes, alsof hij zijn eigen herinneringen door de ervaringen van anderen reliëf heeft willen geven. De nostalgie die uit het boek spreekt, maakt het Wicks blijkbaar ook moeilijk om het beeld van egoïsme, onverschilligheid en wreedheid dat uit zoveel verhalen spreekt te aanvaarden. Zo schrijft hij dat de honderdduizenden evacués waarvan hij geen bericht heeft ontvangen, ongetwijfeld over het algemeen ‘met liefde bejegend zullen zijn’. Volgens hem zullen velen van hen niet op zijn oproep gereageerd hebben omdat zij hun verhaal ‘te gewoon’ vonden. Maar de enige evacué die schrijft dat zijn verhaal waarschijnlijk niet te gebruiken valt, is juist iemand die verschrikkelijk slecht behandeld is. Het is heel goed mogelijk dat mensen met traumatische ervaringen meer behoefte hebben om over hun ervaringen te vertellen, zoals Wicks meent. Maar het zal hun zeker meer moeite kosten om het te doen. Dat Wicks al zoveel gruwelijke verhalen heeft verzameld zonder dat hij werkelijk moeite heeft gedaan om door het pantser van het onverwerkte verleden te breken, wijst er volgens mij alleen maar op dat de werkelijkheid nog veel erger is dan uit zijn beschrijvingen blijkt. Misschien dat dit nog eens zal blijken. Want het zou mij verbazen als er na dit baanbrekende boek geen verdere studies naar de ervaringen van de evacués zullen worden verricht.
■
Auteursrechtelijk beschermd