Kavafis
Vervolg van pagina 11
negentiende eeuw. Kavafis blijkt daar heel goed in te passen, iets wat naar mijn idee iedere lezer met kennis van zaken altijd al wel had gezien.
Op zich zelf kan men weinig bezwaar maken tegen een dergelijk onderzoek. Maar voor de ervaren Kavafiaan die ik mijzelf weet krijgt dat type onderzoek iets heel vervreemdends doordat Jusdanis kennelijk heel sterk is beïnvloed door anti-biografische literaire theorieën. Terecht constateert hij de anti-maatschappelijke opvattingen die door Kavafis worden verwoord. Terecht koppelt hij die aan ideeën zoals die ook door Wilde, Rimbaud en Verlaine worden verwoord. Terecht geeft Jusdanis als contrast een weergave van de meer sociale theorieën van Comte, Taine, Ruskin en Tolstoi. Maar het komt me behoorlijk wereldvreemd voor dat hij dan de kip en het ei verwart: Kavafis zou de homoseksuele thematiek van zijn werk gebruiken als ultieme strategie om zichzelf te vervreemden van de maatschappij, zodat hij zich daardoor kan bevrijden van haar druk en zich geheel en al kan wijden aan zijn kunst.
Het is evident dat hier een volstrekt perverse hiërarchie wordt aangebracht. Wat Kavafis vervreemdde van zijn maatschappij, dat was nou net zijn homoseksualiteit. En daarom trekt hij zich, als Wilde, Rimbaud en Verlaine - over wie nadere biografische studie Jusdanis wellicht dient te worden aangeraden - terug in een autonome literaire wereld, waarin moraal irrelevant is.
Anderzijds ontbeert Jusdanis in veel gevallen enig oog voor ironie in het werk van Kavafis. Ik weet ook wel dat veel van de Amerikaanse ‘New Critics’ alles wat ze niet begrepen in een gedicht snel tot ironie uitriepen en veronderstel dat Jusdanis daarom niet zo rap naar deze verklaring grijpt. Maar juist bij Kavafis dienen heel veel, ook poëticale, uitspraken naar mijn vaste overtuiging niet zo maar geloofd te worden. De ruimte ontbreekt hier om deze uitspraak nader uit te werken. In ieder geval is het mij wel duidelijk dat Jusdanis een heel andere Kavafis leest dan ik: een man voor wie homoseksualiteit veel minder bepalend is voor zijn werk, en vooral ook voor zijn leven - men vergelijke wat Warren en Molegraaf daarover schreven -, en ook een man die veel minder ironisch in deze wereld stond, makkelijker verklaarbaar, minder raadselachtig. Te simpel, te saai volgens mij!
■
Auteursrechtelijk beschermd