Vrij Nederland. Boekenbijlage 1987

[p. 16]

[Een thuis voor gemengdbloedige kinderen - vervolg]

ze bekeren. De slaven en iedereen die niet-blank is horen tot een andere wereld en dat moet zo blijven. Kolonialisme als beschavingsoffensief van met geweld bekerende blanken is niet aan de orde - we heben hier te maken met een protestants niet-bekerend regime. Deze religieuze segregatie maakt een huwelijk tussen blank en bruin ondenkbaar. Illana, de geliefde concubine, wordt dus gepasseerd als het om het zoeken van een bruid gaat: Jonas neemt een blanke vrouw, spreekt met haar af dat zij hem een kind baren zal en dan met een som gelds naar Europa zal terugkeren. En zo gebeurt het. Alleen - Illana verdrinkt zichzelf om de vernedering. Jonas, gekweld, bouwt voor haar een landhuis als gedenksteen, en in de hal van het landhuis klatert de bron van het water waarin Illana zich verdronk. Dat landhuis, Illana's Hall zal ooit het thuis moeten worden van gemengdbloedige kinderen - de symboliek in het boek voorspelt dat dwingend en dus gebeurt het. De laatste Longford die we ontmoeten, een moderne jongeman, trouwt een zwart meisje, het nichtje van zijn vaders politieke tegenstander Lampit. De doop van het eerste gemengdbloedige kind in de familie besluit de roman. Dat besluit is een weinig verhulde oproep blank en zwart racisme te laten varen en op voet van gelijkheid met elkaar te leven.

Afstandelijk

No Tears for Massa's Day heeft de merkwaardige kwaliteit van de kroniekachtige vertelling in de zin van afstandelijkheid. Maar het afstandelijke heeft een nadeel: de personen krijgen te weinig diepte, de toon is wat vlak. En de plots zijn te simpel, dat wil zeggen: te veel deus ex machina, maar op de toon alsof de deus ex machina een vanzelfsprekendheid is. Dat is jammer, want No Tears for Massa's Days heeft ook kwaliteiten: het sorteert effecten die in herinnering blijven, de beschrijving van het landschap is mooi en beeldend, en de gang van het verhaal is fraai verweven met de wisselingen in het politieke lot van de Caribische eilanden. Maar voor de lezer lijkt het toch alsof deze roman te dun is, in te korte tijd geschreven, te novelleachtig. Er is te weinig ‘thick description’; je ogen glijden te makkelijk over de bladzijden; je hoeft je hoofd er niet verschrikkelijk bij te houden. De lezer staat, met de schrijver op een strand en kijkt toe hoe landinwaarts mensen worstelen met zichzelf.

■