Jack Higgins recyclet zijn eigen werk
Een te goed geheugen, een goed kaartsysteem of een personal computer?
Night of the fox door Jack Higgins Uitgever: Pan Books, 316 p., f 14,90
R. Ferdinandusse
Vorig jaar september, vlak voordat zijn nieuwe boek zou verschijnen, stond er een ontzaglijk leuk stuk over Jack Higgins in de Engelse Literary Review. Het was geschreven door Mike Harris, die achter elkaar drie thrillers van Higgins las. In één ervan, Solo, kwam hij deze passage tegen:
• Morgan stood up and climbed the steps to the pulpit... Morgan looked around him. ‘I never realized before what a good view you had up here.’
Die preekstoel herinnerde Harris zich, en zocht hem op. In het zeven jaar eerder geschreven A Prayer for the Dying (1973) herlas hij:
• He mounted the steps leading up to the pulpit and stood at the lectern. ‘I never realized you had such a good view.’
In datzelfde boek staat ook de volgende uitspraak:
• ‘Well, all I can say is, if he exists, your God. I wish to hell you could get him to make up his mind. He's big on how and when. Not so hot on the why.’
En ook die kwam hij later tegen in Luciano's Luck (1981):
• ‘Well, if he exists, your God, I wish to hell he'd make up his mind. He's big on how and when. Not so hot on why.’
En toen hij eenmaal aan het zoeken was, bleef hij vinden:
• ‘Father da Costa said: ‘A superb piece of engineering, the human body. Infinitely functional. There seems no task that a man cannot cope with if he so desires. Wouldn't you agree, Professor?’ (A Prayer for the Dying).
• She passed him a small scalpel. ‘A superior piece of engineering. Totally functional. There seems no task a human being is not capable of, wouldn't you agree?’ (Luciano's Luck, 1981)
Mike Harris beschrijft vervolgens hoe hij geobsedeerd raakt door het lezen van het werk van Higgins. Zijn mooiste vondst is een reeksje citaten dat begint in Higgins' vijfde thriller:
• ‘Nobody gets to San Juan these days. It's the last place God made.’ (Passage by Night, 1964)
• ‘A barren, ugly land, harsh and cruel as its inhabitants. The last place God made.’ (The Iron Tiger, 1966)
• ‘It looks like the last place God made,’ Youngblood said... (Dark Side of the Street, 1967)
• ‘The last place God made.’ The Pole shuddered. ‘I'd forgotten there was such a time.’ (A Fine Night for Dying, 1969)
Jack Higgins
hans van den boogaard
• ‘I stretched my aching back and looked out across the wilderness. ‘The last place God made.’ (The Wrath of God, 1971)
De bekroning vindt plaats in datzelfde jaar. Het citaat:
• ‘What a bloody country. The last place God made. As far as I'm concerned, the Jiacros can have it and welcome.’ De titel van het boek: The Last Place God Made (1971).
En zo gaat het door. Harris vond beschrijvingen van personen die in diverse boeken identiek waren. ‘Sean O'Hara was handsome enough in his own decadent Irish way with a face on him like Oscar Wilde or Nero himself...’ (Toll for the Brave, 1971). Elf jaar later, in Touch the Devil, 1982: ‘Nikolai Belov... was handsome enough in a slightly decadent way, with a face like Oscar Wilde or Nero himself...’
Harris vond ook dat Jack Higgins in talloze boeken exact dezelfde vechtpartijen beschrijft, waarbij iemands arm zo gedraaid wordt dat de spieren in de schouder scheuren, ‘the Japanese shoulder lock’:
• Again there was a tearing sound as the muscle gave and Jacaud screamed again. (Wrath of the Lion, 1964);
• Daniel gave a cry of agony as the muscle started to give. (A Prayer for the Dying, 1973);
• Jacko gave a cry of agony as the muscle started to tear. (Solo, 1980);
• Andrew screamed as a muscle ripped in his shoulder... (A Fine Night for Dying, 1969).
Jack Higgins heet eigenlijk Henry Patterson. Geboren in 1929, was ambtenaar en geschiedenisleraar, en begon thrillers te schrijven in 1959, onder verschillende namen, Patterson, Martin Fallon, James Graham, Hugh Marlowe en Jack Higgins. Rijk werd hij onder de naam Higgins met The Eagle has Landed, in 1975, en daarna zijn bijna al zijn boeken (bijna vijftig) herdrukt, dit keer onder die ene naam: Jack Higgins. Hij is nu zeer rijk en woont, vanwege de belasting, op Jersey, het Engelse Noordzee-eiland, ‘one of the most desirable places on earth’. Dat staat in zijn laatste boek, Night of the Fox. In dat boek strandt een Engelse officier, Kelso, gewond op Jersey. Hij wordt door het verzet verborgen, maar de moffen, die het eiland bezetten, zoeken hem uit alle macht. Dat is gevaarlijk, want Kelso is een der zeer weinigen die weet wanneer de invasie in Normandië zal beginnen, en dus besluit Eisenhower om Henry Martineau in te zetten. Hij is de Fox, een Engelse geleerde, maar met een Duitse moeder, die niet alleen Duits kan spreken als geen ander, maar ook weet hoe de Duitsers denken. Hij is filosoof en dichter, en citeert Heidegger en heeft Freud nog gekend. Bertrand Russell trouwens ook. Maar hij heeft een tweede natuur: hij imiteert graag Duitse officieren en is bovendien een koude, rücksichtslose killer. Bovendien heeft hij in zijn zak een brief van Himmler, mede door Hitler ondertekend, waarin staat dat de drager van deze brief alle hulp verdient omdat wat hij ook doet voor Duitsland wordt gedaan. Zo'n briefje komt, zoals de lezer (en ook Higgins, denk ik) weet, al voor bij Alexandre Dumas in De drie musketiers, getekend door Richelieu. Zoals die geniale Engelsman-Duitser ook al eerder bij Higgins opdook.
Tegelijk met de Fox komt op Jersey ook veldmaarschalk Rommel aan. Maar het is Rommel niet (de echte is bezig te kijken of hij een komplot kan smeden om Hitler om zeep te brengen), het is Henry Baum, een joods acteur, die op sluwe wijze onder de naam Erich Berger in de Wehrmacht terecht is gekomen, daar vermaard werd om zijn Rommel-imitaties en tenslotte wordt uitgezonden om de vijand te misleiden als Rommel-op-inspectie-in-Jersey. Ook een oud en afgekloven idee, en ook al eens, maar dan met Churchill, door Higgins gebruikt.
Zou Higgins in zijn villa in Jersey een goed kaartsysteem hebben of is het een slim gebruik van de personal computer? Kan hij bij elk gevecht, elke beschrijving, elke dialoog over godsdienst of zin van het leven op een knop drukken en meteen zien hoe je dat het best verwerkt? Night of the Fox, ‘his latest bestseller’, zit zo vol met oude, overbekende clichésituaties dat het op een soort herrijzend bakmeel lijkt, en er ook naar smaakt.
■
Auteursrechtelijk beschermd