Een keurige en spannende derde wereldoorlog
Ronald Reagan kan weer tevreden zijn over Tom Clancy
Operatie Rode Storm door Tom Clancy Uitgever: Bruna, 422 p., f 35, - Amerikaanse editie: Red Storm Rising, Berkley Books, 725 p., f 17,85
R. Ferdinandusse
Tom Clancy is een soort Oliver North, maar dan op papier. Zijn eerste boek was niet zomaar een bestseller, het was tevens een hit in het Witte Huis, en dat gaf het boek extra publiciteit: Clancy werd op de lunch gevraagd om van Reagan te horen hoe mooi hij het vond. The Hunt for Red October (300.000 exemplaren in gebonden editie, daarna nog eens 2 miljoen in pocket) gaat over onderzeeërs, en de Amerikanen winnen. Soms klunzig geschreven, veel technische details, allemaal kartonnen personages, maar toch spannend verteld. Door het hele boek straalt de bezetenheid van de fanatieke hobbyist. Clancy was verzekeringsagent, maar al zijn vrije tijd ging op aan war games en het bestuderen van oorlogsschepen: hij werd zo'n amateur waar de beroeps van schrikken.
Red October was in allereerste aanleg eigenlijk gebaseerd op een door Clancy gekocht en door Larry Bond ontworpen oorlogsspel, ‘Harpoon’ geheten. Op een congres van war gamers kwamen die twee elkaar tegen en werden hobbyvrienden. Die Larry Bond, zo schrijft Clancy in het voorwoord van zijn tweede thriller, was toen net bezig aan een nieuw project: een zeeslag om het bezit van de noordelijke Atlantische Oceaan, het was zelfs meer dan een war game, zegt Clancy, het was een campaign game (wat dat dan ook wezen mag): ‘We bespraken met elkaar of we het boek op dit idee zouden baseren omdat we het erover eens waren dat, buiten het ministerie van Defensie, nog nooit iemand tot in details heeft geanalyseerd hoe zo'n campaing met moderne wapens zou kunnen verlopen.’ Dat (tweede) boek werd de superthriller Red Storm Rising en verscheen in 1986. Deze zomer kwam de pocket in ons land en lanceerde Bruna de Nederlandse vertaling: Operatie Rode Storm. Clancy en zijn verder ongenoemde co-auteur gaan ervan uit dat ook vandaag de dag grote oorlogen nog beslist worden door degeen die de zee beheerst - en dat komt gelukkig goed uit want van de zeemacht weten ze het meest. En bovendien worden er in de a.s. grote oorlog ook (nog) geen kernwapens gebruikt, want dan is de lol van een war game veel minder groot.
Om een Derde Wereldoorlog te beginnen moet er een aanleiding zijn. Clancy verzon daartoe - in 1983 - onrust binnen de Sovjetunie. Islamitische fundamentalisten blazen Siberische olievelden zo duchtig op dat Rusland voor jaren zonder olie komt te zitten en er rest het Politbureau niets anders dan een verovering van de Perzische Golf. En dat kan alleen als de navo kaltgestellt wordt - de Russen maken dan ook een krijgsplan voor de verovering van West-Europa in drie weken. Vervolgens moet de openbare mening tegen de moffen gemobiliseerd worden. De smerige Russen in het Politbureau doen dat door Duitse bommen in het Kremlin te plaatsen waardoor een klas Russische schoolkinderen die wordt rondgeleid wordt opgeblazen. Jankend van verontwaardiging volgen de perfide Russische leiders de kinderen op weg naar hun laatste rustplaats, en zweren wraak op de aloude Duitse vijand.
Clancy heeft dan nog twee trucs nodig: de F-19, de Sthealth-jachtbommenwerper, onzichtbaar voor de vijandelijke radar, waaraan al jaren gesleuteld wordt, is al klaar en operationeel. En bovendien valt het plan voorde Russische verrassingsaanval in handen van de Duitse geheime dienst, want de geslepen kgb-kolonel die ermee op pad is, wordt zo verrast door het drukke Duitse verkeer (!) dat hij wordt aangereden met de grote envelop op zak. Wie door deze onzin heen is kan opgeruimd aan Clancy's oorlog beginnen. De Russen bezetten de Amerikaanse basis op IJsland, de Sthealth bombardeert de Duitse bruggen, dus de tankslag duurt veel langer dan drie weken, er is een grootscheepse onderzeeëractie, en daarnaast zijn er nog steeds konvooien die mannen en materieel over de Oceaan moeten brengen. Met een slimme en spannende compositietechniek switcht Clancy van het ene front naar het andere, en wisselt massascènes af met persoonlijke heroiek. Zelfs de uiterst larmoyante liefde op het slagveld ontbreekt niet. Af en toe zet hij de sluizen van de techniek iets te wijd open, dan zakken de sonars en zwiepen de tomcats, maar het houdt de onderstroom van de grote thriller. Het slot is weer treurig, want naast de vuige communisten zijn er nog een paar edele Russen (ook de Russische bevelhebbers zijn redelijk edel, want anders is zo'n war game niet te spelen) die de macht ovememen om te verhinderen dat de kernbommen mee gaan doen.
Naast de laffe smaak die begin en eind van de thriller hebben is ook de nasmaak bitter. Red Storm Rising is, ondanks de immense hoeveelheid doden die Clancy en passant laat vallen, een keurige Derde Wereldoorlog. Amerikanen en edele Russen denken, al schietend, met afgrijzen aan strategische kernwapens. Het opperbevel aan beide zijden komt ook niet in Clancy's scenario voor. Dit is de oorlog die, zowel in Washington als Moskou, wordt gespeeld en geanalyseerd. Wie eindelijk op pagina 422 arriveert heeft dan ook iets van: ja jongen, dat zou je wel willen, dat oorlog zo leuk wordt.
■
PS Tom Clancy's derde boek is in Amerika net verschenen: Patriot Games.
Auteursrechtelijk beschermd