Manfred Eigen
Vervolg van pagina 10
Levensfilosofie en ethiek moeten volgens Eigen en Winkler dan ook niet op het gedrag van de materie gebaseerd worden, maar op de behoeften van de mensheid. En omdat deze behoeften voortdurend aan veranderingen onderhevig zijn, moet ethiek niet absoluut, maar flexibel zijn. In dit verband is de uitspraak opmerkelijk, dat de theologie nauwelijks meer in staat moet worden geacht nieuwe impulsen aan de zedenleer te geven. Deze zullen in toenemende mate van de specialistische beoefenaars van de natuurwetenschappen moeten uitgaan. Men kan hierbij, bijvoorbeeld, denken aan het moratorium dat een aantal Amerikaanse moleculair-biologen zich een paar jaar geleden oplegde toen de gevaren van het manipuleren met genetisch materiaal nog onvoldoende onderkend waren.
Het spel is niet beperkt tot de wereld van de natuurwetenschappen. De wetten van de thermodynamica kunnen ook in de economie worden toegepast en de spelregels van atoomsplijting blijken au fond niet verschillend van die van een bevolkingsexplosie. En, vragen Eigen en Winkler zich af, verschilt de concurrentiestrijd bij de natuurlijke selectie wel wezenlijk van die in een wereld met grenzen aan de groei? Eigen en Winkler voeren talrijke voorbeelden aan om zulke overeenkomsten duidelijk te maken. De ons omringende wereld wordt er minder complex door.
Het spel is zeker niet alleen geschreven voor de natuurwetenschappelijk geïnteresseerde lezer. Met nadruk richten de auteurs zich dan ook tot politici en economen, dat wil zeggen tot hen, die uiteindelijk de noodzakelijke voorwaarden moeten scheppen voor een evenwichtige verwerking van de resultaten van het natuurwetenschappelijk onderzoek.
Van Manfred Eigen is bekend dat hij een zeer begaafd pianist is. Het is daarom niet verwonderlijk, dat Das Spiel eindigt met een analyse van de spelelementen in het kunstwerk, in het bijzonder in de muzikale compositie.
De Nederlandse vertaling van Das Spiel van Maarten Franssen en Ronald Jonkers is uitstekend. Dat de vertalers twaalf jaar na de eerste Duitse uitgave nog heil in een Nederlandse bewerking gezien hebben, betekent kennelijk dat voor hen het boek nog niets van zijn actualiteit heeft verloren. Ik kan het daarmee alleen maar eens zijn.
■
Dr. T.A. Payens leidde tot zijn vrijwillige uittreding in 1985 de afdeling voor biofysische chemie van het Nederlands Instituut voor Zuivelonderzoek.
Auteursrechtelijk beschermd