Farooq Khalid
Vervolg van pagina 14
twintigste-eeuwse westerlingen, een duizelingwekkend perspectief. Hij suggereert dat vele van onze gedragingen slechts op illusies berusten. En de belangrijkste illusie van alles is dat wij denken dat we ons eigen leven, onze eigen emoties kunnen kiezen. En dat onze individuele keuze verschil maakt. Hoe kortzichtig is dat. Liefde, haat, de kortstondige bevrediging van materiële wensen - zij blijken uiteindelijk nietszeggend voor degene die overtuigd is van reïncarnatie. Er is altijd nog een volgend leven, of zoals Fiazi de boosaardige Arif aanraadt: ‘Je zou zelfmoord moeten plegen en dan zal je waarschijnlijk een betere weg voor je vinden.’
Niet alleen door het grote aantal personages is BLack Mirrors een vrij moeilijk toegankelijk boek, maar vooral omdat de diepzinnige uitspraken op den duur wat vermoeiend worden. Dit eerste grote werk van Khalid - dat in Pakistan een hoge literaire onderscheiding won - is niet vrij van pretenties. De auteur wil ons ervan overtuigen dat hij iets fundamenteels te zeggen heeft dat raakt aan leven en dood. Daarmee balanceert hij af en toe op de rand van de pseudo-filosofie. De titel verwijst naar de ‘spiegel van de werkelijkheid’ waarin de dingen en de daden op ondoorgrondelijke wijze weerspiegeld worden. De roman heeft op zijn minst twee lagen, een feitelijke en een filosofische. Of men het boek nu leest als een kroniek van een Aziatische stadswijk of een wijsgerig traktaat, in beide gevallen liggen er talloze losse eindjes. Personen worden opgevoerd en verdwijnen een hoofdstuk later geruisloos, zonder dat hun functie duidelijk wordt. De diepzinnige gedachten van Fiazi worden ons soms pagina's lang voorgeschoteld, en onderbreken geregeld de handeling, terwijl ze door hun hoge abstractieniveau nauwelijks in verband lijken te staan met het voorafgaande. Gedeeltelijk lijkt me dat een gevolg van de complexe verteltrant, waarin rustpunten nodig zijn opdat de lezer de betekenis van de gebeurtenissen voor zijn eigen leven kan bepalen. Maar misschien wil Khalid hiermee tevens aangeven dat het leven principieel onaf is, dat mensen uit het niets opkomen en weer verdwijnen zonder dat hun rol in het grote geheel aan iemand verklaard wordt of de waarde van hun daden wordt beoordeeld.
■
Auteursrechtelijk beschermd