Atoomproeven
Vervolg van pagina 10
sen NRPB en de nucleaire industrie.
Beide benaderingswijzen hebben hun eigen waarde. Robinsons gebruik van citaten uit interviews geeft een beeld van jonge soldaten die de tests vaak onbezorgd bijwoonden en ook niet precies wisten waar ze aan toe waren. Ze voerden gehoorzaam de bevelen van hun superieuren uit (die wellicht ook niet beter wisten, maar dat in ieder geval niet wensten toe te geven) en worden nu, dertig jaar later, met de gevolgen daarvan geconfronteerd. Robinson analyseert tevens een gezondheidsonderzoek dat de belangenvereniging van de testveteranen zelf heeft uitgevoerd en komt tot de conclusie dat de officiële verklaring van de Britse regering dat niemand tijdens de tests gevaar heeft gelopen, uit de lucht gegrepen is. Met name de met straling verbonden aandoeningen aan ogen, kanker en genetische afwijkingen komen onder de testveteranen relatief vaak voor. Extra pijnlijk is dat deze veteranen geregeld zelf gezonde kinderen op de wereld hebben gezet, maar dat hun kleinkinderen allerlei genetische afwijkingen vertonen. Bij het zoeken naar smartegeld stuitten ze echter op een wet uit 1947 die soldaten vergoedingen voor tijdens hun diensttijd opgelopen verwondingen ontzegt en de muur die het ministerie van Defensie optrekt: (1) Our records show you were never in any danger. (2) If you believe otherwise, prove it.’
Smith schetst daar de historische achtergrond bij. Het hele Britse atoombomproject is vanaf het begin omgeven geweest door een grote waas van geheimzinnigheid. De eerder gememoreerde beslissing van Attlee was wat dat betreft een eerste stap die via het niet-inlichten van de Australische regering over de op haar grondgebied plaatsvindende tests uitmondde in het gegoochel enkele jaren geleden met de zwaarte van de eenentwintig tot ontploffing gebrachte bommen. Geheimhouding, verhulling en ontkenning van verantwoordelijkheid zijn drie pijlers van het naoorlogse Britse atoomonderzoek.
Robinson en Smith brengen ieder op hun eigen manier die pijlers aan het wankelen en dat kan niet vaak genoeg gebeuren. ‘Keep them confused,’ zoals de Amerikaanse president Eisenhower over het publiek en de waterstofbom dacht, is een politiek die op alle manieren bestreden moet worden.
■
Auteursrechtelijk beschermd