Follies
Vervolg van pagina 9
bier gebrouwen of kaas gemaakt. Het gebouw werd niet bewoond en stond er alleen als een gotisch staketsel om te imponeren.
Natuurlijk is dit een bizarre vertelling, maar van de duizend follies, die volgens de gids in de loop der tijd gebouwd werden, zijn de overige 999 toch niet allemaal te verklaren uit excentriciteit? Onder de bouwers van deze follies moeten er toch velen geweest zijn, die er een gezond verstand op na hielden?
Neem bijvoorbeeld het landgoed Stourhead in Wiltshire, door de schrijvers zeer terecht ‘de parel op de kroon van de National Trust’ genoemd. In deze prachtige landschapstuin vinden we nu eens een kleine imitatie van het Pantheon, dan weer een zogenaamde ‘Tempel van Hercules’, of een ‘Zonnetempel’. De eigenaren van Stourhead, de bankiersfamilie Hoare, waren van onbesproken gedrag; zij konden beroepshalve tellen en hadden geen talent voor roekeloosheid. In het Pantheon werd geen heidense eredienst verricht, noch werd in de Zonnetempel dit hemellichaam aanbeden.
Een van de redenen om follies te bouwen is de neiging dingen te bezichtigen zuiver en alleen voor het genoegen. Je kunt ze ook zo bóúwen voor het genoegen.
Over dat genoegen valt iets meer te zeggen. De geschiedenis, het verleden, doet zich aan ons voor als een vreemde vertelling. Het verleden is niet van ons; het zit niet in ons geheugen. Het is als een ver land, een vreemde beschaving. Het enige dat je kunt doen is erover vertellen. Dat is het wonderlijk feit van de menselijke psyche: dat wij elkaar verhalen willen vertellen. Wat dit betreft is er ook niet zo veel verschil tussen, laat ons zeggen, Herfsttij der Middeleeuwen en het sprookje van Kleinduimpje. Verhalen worden dus ook verteld door historici en gidsen, desnoods zonder enige ‘Wahrheitsanspruch’.
De follies nu hebben waarschijnlijk geen pretentie als Architectuur met een grote A. Maar net als het Colosseum, het Pantheon, de David, de Madonna della Sedia, de Taj Mahal, de Chinese Muur of de Piramide van Cheops tonen zij zich als sporen van een raadselachtige cultuur, of je die nu historisch of topografisch situeert. Anders dan het Pantheon zijn ze onecht, maar gelijk in het vermogen verhalen en anekdoten te genereren.
■
Auteursrechtelijk beschermd