[De loopbaan van Kafka als verzekeringsjurist]
Vervolg van pagina 14
wing om ‘niet bij te steile hellingen te werken’. De tot nu toe vertrouwde Kafka komt voor in de brieven aan zijn directeur waarin hij uitsluitend over zijn ziekte en ziekteverlof schrijft. De brieven zijn in het Duits en het originele Tsjechisch afgedrukt.
Leuk literair speelgoed zijn de Materialien die worden afgedrukt aan het einde van het boek. Zo is er het congresverslag van een samenkomst van verzekeringsheren. Dit congres ging over ‘Rettungswesen und Unfallverhütung, vond in Wenen - september 1913 - plaats en kende Kafka als deelnemer. Dat weten wij uit een brief aan Felice Bauer van 2 september 1913. Het congresverslag noemt ook enkele Nederlandse deelnemers: H.A. van Ysselsteyn uit Den Haag, Dr. J. Baart de la Faille uit Utrecht en Direktor A.P. Visser uit Den Haag. Zouden zij Kafka's eerste boek Betrachtung (1912) hebben gekend? Waarom is er niets door deze heren opgeschreven over hun ontmoeting met Kafka en hoe zouden zij Kafka hebben aangeslagen als verzekeraar? Raadsels!
Uiteraard dient deze uitgave ook een hoger marxistisch-leninistisch doel. Op de achterflap leest men dat zij ook inzicht wil geven in de ‘geschiedenis van het Oostenrijkse sociale verzekeringswezen’ Toch irriteren Hermsdorfs uitweidingen daarover nauwelijks ofschoon dit deel van het boek wellicht beter op zijn plaats was geweest als relatiegeschenk voor mensen die een polis hebben bij de Utrechtse of Equity & Law.
Veel geluk is Kafka niet beschoren geweest. Al in 1911 schrijft hij in zijn dagboek: ‘Nur ist es eben für mich ein schreckliches Doppelleben.’ Eenenzestig jaar na zijn dood hebben wij eindelijk gelegenheid kennis te nemen van de volledige editie van Kafka's andere leven: dat van de polismaker, de ongevallenstatisticus en de geleerde verzekeringsagent. Het was een bedroevend lot dat hij, ook als (bijvoorbeeld) ‘Vizesekretär der Anstalt’, moest dragen. Hermsdorfs speurwerk en editorische hoogstandjes tonen een Franz Kafka die van Kafka nog meer Kafka maken dat hij al was. Ook in Praag schijnt men dat te beseffen. Een Praagse vriend deelde mij mee dat het boek ook in Tsjechoslowakije hoge ogen gooit. Hetgeen vreemd genoemd kan worden; als schrijver is hij er absoluut verboden. Zal de toekomst zó tragisch worden dat Kafka in zijn eigen geboorteland als verzekeringsman geprezen wordt en als auteur genegeerd? Het zou mij niet verbazen.
■
Auteursrechtelijk beschermd