[Laveren tussen trivia, analyse en biografie]
Vervolg van pagina 21
middel om ideeën mee over te dragen. Die twee zullen zich wel nooit in een bevredigend huwelijk verenigen. Te meer omdat ook meer gerespecteerde zaken voor vraagtekens in aanmerking komen. De analyse van het werk van de auteur bijvoorbeeld. Zo lees ik bij Ruas dat de zee in Robert Stones A flag for sunrise ‘het beeld van het onderbewustzijn’ is; dat het overvloedige menstruatiebloed in Scott Spencers Endless love ‘een dubbele betekenis’ heeft. Is dat iets wat je als lezer moet weten? Stel dat me dat niet was opgevallen bij het lezen van die romans, moet ik nu opnieuw beginnen? Stel, het viel me wel op, maar ik had twee andere betekenissen in gedachten. Wordt de roman nu anders? Nee, wat dat betreft zijn romans heel wat toleranter dan interviews: in romans mag de lezer meepraten, in interviews is het zo. In de meeste interviews.
De kunst van het interview bestaat eruit onnatuurlijke gesprekken te voeren en die zo te redigeren dat er iets heel natuurlijks ontstaat. De interviewer zal de schrijver buiten de grenzen van de nieuwsgierigheid moeten manipuleren om meer te bereiken dan een tijdelijke, actuele kracht. Iemand die dat heel goed kon, is bijvoorbeeld James Boswell; zijn biografie over Samuel Johnson is mede gebaseerd op de onnatuurlijke wijze waarop hij zijn onderwerp keer op keer interviewde.
Charles Ruas had duidelijk een ander uitgangspunt. Zijn idee moet dat van het totale interview geweest zijn, laverend tussen trivia - ‘hoe laat staat u op, hoeveel drugs gebruikt u na het ontbijt?’ -, analyse en biografie. Dat levert een zeer genietbare hoeveelheid gewisselde woorden op, een heel leesbaar boek, dat ook als introductie tot de schrijvers gelezen kan worden. Toch blijven er een aantal gemiste kansen waarvan ik niet begrijp waarom de toch zeer alerte Ruas ze heeft willen missen. Hij had met Joseph Heller niet, of niet alleen, over Joseph Hellers ernstige ziekte kunnen praten maar over het leven op de rand van de dood in het algemeen, over de wil om te leven. Hij had met Capote en Stone over de verslaving aan drugs kunnen spreken in plaats van hun luxe gebruik ervan. Hij had er geen genoegen mee hoeven nemen dat zijn gesprek met Paul Theroux verliep als ‘een woordenwisseling tussen reizigers die elkaar bij toeval ontmoeten’. Let wel, ik zeg dit vanuit een dilemma dat Ruas ook gekend moet hebben. Als lezer, opgesloten tussen haha en aha.
■
Auteursrechtelijk beschermd