Vrij Nederland. Boekenbijlage 1985

[p. 19]

'40-'45
vervolg van pagina 16

pas in 1975 teruggevonden. Het betreft hier voornamelijk foto's van oorlogsgebeurtenissen en dan alleen vanaf de invasie tot de verdeling van Berlijn in sectoren. Van het laatste jaar dus.

Nederland bevrijd Van Limburg tot de Lauwerszee door W. Trees en R. van Soeren Uitgever: Bruna, 127 p., f 12,90

Er is een bevrijding die alom bekend is. Op duizenden foto's, in honderden verhalen is hij vastgelegd: juichende mensen in een verwoeste straat, gevels waar aan alle kanten lachende gezichten uitsteken, een tank vol kussende Canadezen. Maar er is nog een bevrijding en die wordt veelal vergeten. Wat overigens voor de hand ligt want deze bevrijding laat zich niet zo makkelijk vastleggen in beelden: het is de bevrijding en terugkeer van de weinigen die de kampen overleefden. Zij associëren dit woord met iets totaal anders, of zoals Evelien van Leeuwen het in haar prachtig-sobere Klein in memoriam (Bzztôh, f 16,65) uitdrukte: ‘Bij de bevrijding moet je vooral niet denken aan beelden zoals je die hier wel op de televisie ziet, van een juichende en zwaaiende mensenmenigte. De eerste na-oorlogse jaren waren voor mij triest en moeilijk, voor mijn moeder onnoemelijk zwaar.’ Deze bevrijding komt ook in dit fotoboek niet voor. Het zijn de vertrouwde beelden die niet meer dan een deel van het verhaal vertellen. Dat geldt tevens voor de foto's De onvergetelijke uren door C.W. Mönnich, een fotoboek met teksten van journalisten en huisvrouwen en passages uit dagboeken (uitgever: Terra, 128 p., f 24,50).

Naschrift

Uitgangspunt van dit overzicht was een computeruitdraai van het Centraal Boekhuis waarop negenentachtig uitgeverijen voorkomen en ongeveer 350 titels van boeken over de oorlog vermeld staan. Van deze 350 titels waren volgens opgave van het Centraal Boekhuis een kleine honderd speciaal voor de herdenking van mei 1985 gemaakt of herdrukt. Deze kwamen in principe voor dit overzicht in aanmerking. Niet opgenomen zijn die boeken die onmiskenbaar fictie rijn, bestemd voor het onderwijs of de jeugd, of alleen van regionaal belang. Geprobeerd is van alle boeken de tekst te pakken te krijgen. Dit is niet in alle gevallen gelukt. Recensies pretenderen deze stukjes niet te zijn. Eerder korte reflecties bij de thema's die in de boeken aangesneden worden.