Vrij Nederland. Boekenbijlage 1984

[p. 27]

Emmers ellende
Nieuwe verhalen van Helen Knopper

Het geheim van de zwaan door Helen Knopper Uitgever: Bert Bakker, 172 p., f24,50
Eddy Mielen

De wereld van Helen Knopper wordt dikwijls bewoond door gehavende mensen die stuurloos heen en weer worden geslingerd tussen heden en verleden. Niet zelden hebben ze een flinke portie ellende (jeugd, verwaarlozing, artsen, relaties) al dan niet verwerkt achter zich en balanceren ze tussen wegglijden naar de zelfkant (alcohol, medicijnen) en pogen overeind te blijven in een moerassige wereld. Als er door haar personages wordt teruggekeken, is de teneur dan ook meestal bitter. Ook in deze bundel. Een moeder die slechts zichzelf en geld belangrijk vindt, haar oorlogsverleden en de vaderfiguur tegenover haar dochter heeft verdonkeremaand (‘Ze had u gewoon uitgegomd, papa, als een vies woord uit haar papieren bestaan.’), vormt een van die herinneringen in een verhaal, in andere zijn het louche types uit de sfeer van drugs en prostitutie die het bestaan voor de vrouwelijke hoofdpersonen tot het naakte leven reduceren. Uit overige verhalen blijkt dat het heden evenmin rozegeur en maneschijn in huis heeft, zo dikwijls liggen belagers letterlijk en figuurlijk op de loer. De emmers ellende die worden geleegd zijn alleen te talrijk en het wordt lang niet altijd duidelijk waarom de vrouwen in deze verhalen zich zo laten vernederen en mishandelen. Ze laten zich de slachtoffersrol wel erg gemakkelijk aanleunen. Psychologie is niet de sterkste kant van Helen Knopper, terwijl het taalgebruik varieert van populair (‘rottig’, ‘(..) als de pest’, ‘vergeet het maar’, ‘het brandt als de hel’) tot vervelend kortademige zinnetjes à la: ‘Uit geldingsdrang? Als ze eerlijk was, moest ze toegeven dat Biko niet tegen Willem op kon. Eerlijk. Was lang niet altijd begeerlijk. En wat roes? Die deelden ze toch met hun drieën? Fris was Willem tegen die tijd ook niet meer. En zij?’ Enzovoorts. Eén verhaal, de reportage De heks van Sylt over de vedette uit de vroege Hollywood-dagen, Valeska Gert, is wel geslaagd. Een mooi autobiografisch verslag van een interview dat nooit doorging. Het stuk verscheen echter al eerder in boekvorm en lijkt tussen de overige verhalen helaas te veel op een koekoeksei.

■