Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, II. De provincie Limburg (Meerloo-Zwalmen)

Nut en Vaasrade.

a. Overblijfselen van een Romeinsch gebouw werden gevonden bij het kasteel Reimersbeek.

h. De gemeente bezit: een Justitie-roede (XVIII?), bewaard in het Rijksarchief te Maastricht; een zilveren schutterij-ketting (XVII, XVIII) met vogel en koningsplaten, in bruikleen bij de plaatselijke schutterij van St. Bavo.

Grijzegrubben.

c. Wegkruis (XVIII?).

g 1-2. E 16, boerderij niet mergel- en baksteenen gefatsoeneerden topgevel (1725); E 19, boerderij van vakwerk, waarvan poort en deur met gesneden schoren.

Hellebroek.

g 1-2. Huis C 11, sluitsteen: 1789; C 18, boerderij van vakwerk, onder stroodak.

Hunnekum.

g 1-2. D 22, poortsluitsteen: 1737 (?); D 36, poortsluitsteen: 1720.

Nierhoven.

g 1. Het huis nierhoven is een rechthoekig, twee verdiepingen hoog, vijf vensters breed, baksteenen huis (ankerjaar-

[p. 351]

tal 1679) onder schilddak, met de aangesloten eenvoudige hoeve aangelegd om een vierkanten hof; de lage zijvleugel met (gemoderniseerden) poortdoorgang verhoogd met een vierkant vertrek onder Philibert-koepel (XVIII d); de vroegere kruisvensters gemoderniseerd. Zaal met zwart-marmeren schoorsteenmantel (XVIII); voorts drie eenvoudige pilasterschouwen (XVII) en vier eenvoudige schoorsteenmantels (XVIII); eenige betimmeringen (XVIII); in de kapel: altaar met tombe en retabel van stuc (XVIII) en een paar houten adoranten.

g 2. A 93, gevelsteen: 1677 (?).

Nut.

e. De r.k. kerk (H. Bavo) georiënteerd met 3° noordelijke afwijking, opgetrokken van baksteen, bestaat uit een met kruisribgewelven overdekt rechthoekig schip (1763) van vier traveeën; een smaller en lager koor (1847) van twee traveeën en een 3/6-gesloten polygoon, waarachter een vierkante sacristie (1847); een geheel vierkanten westtoren (XVIII) met houten, onderaan koepelvormige, voorts steil rechtopgaande achthoekige spits. Met hardsteen omraamde rondboogvensters; de twee ingangen, aan weerszijden van de eerste travee, afgezet met hardsteen. De kerk bezit:

Houten retabel (ten deele midden-XVIII).

Hardsteenen romaansche doopvont (± 1200); kalksteenen wijwatervat (XVIII?).

Zijstuk van een dooven-biechtstoel (XVIII). Twee eenvoudige heerenbanken Lodewijk XV en twee (XIX A). Twee stel eiken tochtportalen Lodewijk XVI.

Grafzerk (1697).

Houten beelden: Kruisbeeld (XVI A); H. Donatus, H. Johannes den Dooper, O.L. Vrouw (XVIII). Twee adoranten (midden-XVIII, aan het altaar).

Vier antependiën met borduurwerk (XVIII).

[p. 352]

Twee zilveren reliekhouders (XVIII B).

Een gouden en een zilveren halskruisje (XIX A).

Koperen kandelaars: drie paar gedreven drievoets (XVIII); twee paar gegoten Lodewijk XIV; een paar tweelichts-armpjes Lodewijk XV.

Driestel met wapen (XVIII b); twee vela (XIX A); processiemantel en kleed (XIX A) van een Madonnabeeld.

Klok, in 1833 gegoten door J.B.N. en F.A. Gaulard.

In de sacristie stukken van een betimmering (midden-XVIII).

Op het kerkhof een 25-tal steenen grafkruisen (1624-1746).

2. De pastorie is een vijf vensters breed, twee verdiepingen hoog, rechthoekig baksteenen huis, gelegen aan een vierkant voorpleintje met poortdeur; op den poortsluitsteen 1774.

g 1. Het kasteel reimersbeek is een rechthoekig, boven een onderkeldering twee verdiepingen hoog, zeven vensters breed huis, onder afgewolfd dak; de mergelsteenen muren (XVI) ten deele met baksteenen banden; aan den zuidelijken eindgevel resten van halve-kruiskozijnen; de voorgevel met toegevoegd smal fronton en vensters (XVIII d) met gesmede raamhekjes, de achtergevel (veranderde vensters) met halfachthoekig naar voren tredenden hoektoren (XVI; de spits XVIII d). In de kelderverdieping: een vierkante ruimte met zwaar achtribbig kruisgewelf (XVI); eenvoudige schouw (XVII of XVIII); op de hoofdverdieping: zaaltje met eenvoudige kamerbekleeding Lodewijk XVI (tropeeën) en marmeren schoorsteenmantel; op de bovenverdieping gesneden eiken deuren Lodewijk XV, marmeren schoorsteenmantel Lodewijk XVI.

Ten W. van het kasteel: symmetrisch aangelegde, eenvoudige baksteenen hoeve (XVII, XVIII, XIX) met vierkant verhoogde middenpoort onder tentdak.

[p. 353]

2. Het huis de dael (ook ‘Oelsbroeck’ geheeten) is een omgracht, rechthoekig, van baksteen opgetrokken landhuis, ten deele met mergelbanden versierd, twee verdiepingen hoog, zeer verbouwd (XVII, XVIII, XIX), thans onder U-vormig omgaand zadeldak, met, aan de westzijde, twee niet tegelijk gebouwde geveltoppen (thans met trapjes), en tusschen de toppen, onder een opgebogen bekroning met topstuk (vaas), een (verplaatsten?) gevelsteen: 1775; aan den zuidgevel een (herplaatsten) wapensteen (midden-XVIII?). Veranderde, ten deele verbreede vensters. De vertrekken zijn eerst XVIII van verbindingsgangen voorzien, Inwendig: schoorsteenbetimmering en kastenwand Lodewijk XV; ijzeren vuurhaard-omlijsting (1697); schouw Lodewijk XV met houten benedenmantel en bovenboezem van stuc; dito met wapen-Joppen; zware schouw met natuursteenen pilasters en houten lijst. Portret van Ph. D.L. Ign. van Hoensbroeck († 1793) in bisschopsgewaad. Kelder met segmentwelfjes op gordelstrekken. Aan den hof baksteenen toegangspoort met vierkante verhooging (modern dak); stalgebouw met fraaien eindgevel met gezwenkten top (1734, in mergelsteenen cijfers).

3-10. A 6, huis met gevelsteen ‘Int vergulde kruis’ (1790), piron met windvaantje; A 56, dubbele deur (XIX A) met bovenlicht; A 62-64 boogsluitsteen: 1806; A 71, ankerjaartal 1822; A 74, sluitsteen: 1796; A 76, hoeve ‘Kamp’ met twee sluitsteenen: 1786; A 77, hoeve met sluitsteen: 1790; A 96, gevelsteen: 1756.

Straten.

g 1-5. D 54, poortsluitsteen met wapen en: 180(9?).

Boerderijen van vakwerk: D 70, met fraaie deur; D 73 (1789), met mergelsteenen zijtopgevel (17?4); D 76, mergelsteenen gevel (1714), poort; D 82 (1740), gevel van bak- en mergelsteen.

[p. 354]

Vaasrade.

e. De rectoraatskerk (H. Servatius) is, ter plaatse eener XVI d verwoeste kapel, herbouwd in 1760, in 1857 vervangen door de tegenwoordige kerk met een in 1883 bijgebouwden toren. De muren van het halfachthoekig gesloten koor zijn misschien nog resten van het vroegere gebouw. De kerk bezit:

Houten altaar-retabel (midden-XVIII).