Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

Heenvliet.

Op den weg naar Geervliet: tolhek met gemetselde posten met wapens (± 1756).

Het raadhuis heeft een verknoeiden gevel met wapenbord boven de deur en inwendig: lange smalle zaal, thans in vertrekken verdeeld, met laat-gothische zoldering, en kamer van het polderbestuur, waarin marmeren schoorsteenmantel (± 1725) met Lodewijk-XV-spiegel, eenvoudig stucplafond en goudlederen behangsel, Lodewijk XV. Eenige haakbussen, boeien voor lijf en handen, kettingen.

De ned. herv. kerk (H. Martinus), overblijfsel (vermoedelijk alleen het choor) van eene baksteenen kruiskerk (XV B), bestaat thans uit een eenbeukig schip met 5/10 oostelijke sluiting en aan den noordkant aangebouwde sacristie (thans consistoriekamer) en latere bergplaats. Westgevel in 1824 en zuidmuur grootendeels nieuw bemetseld. De kerk is gedekt met een houten tongewelf. In de sacristie, toegankelijk uit de kerk door laat-gothisch poortje, eene piscina. Onder de choorsluiting grafkelder. De kerk bezit:

[p. 164]

Eiken preekstoel (± 1600) met intarsia, waaraan koperen lezenaar en voor doopbekken ingerichten zandlooperarm (beide ± 1700).

Eenvoudig doophek met koperen bogen (XVII a) en lezenaar (± 1700).

Vier eiken banken (XVII).

Fraai tekstbord (1599) met wapens (dezelfde komen voor aan den preekstoel).

Zerken (o.a. 1643 en 1775).

Koperen kroon (XVII d).

Avondmaaltafel: beschilderd blad (1599) op later onderstel (± 1700).

Groote kast (1587) met ijzerbeslag.

Zilveren, gegraveerde avondmaalbeker (1661).

Geldkist (1587) met ijzerbeslag.

Twee klokken, de eene, rijk versierd, gegoten in 1543 door Petrus van den Ghein, de andere gegoten in 1634 door Cornelis Ouwerogge te Rotterdam.

Uurwerk (1614) door Jan Thomas van den Brant.

Van het kasteel Ravesteijn staat nog de ruïne van eenen donjon (XIII A), rechthoek (inwendig ± 6.10 × 9.50 M.) met vier ronde hoektorens, waarvan een gesloopt, omgeven door gracht. In een der torens een gemetselde wenteltrap, in een anderen, gevangenis met koepelgewelf en steen (laat-gothisch basement) met ketting. In de begane-grond-verdieping sporen van een gemetseld tongewelf. In de muren, gleuven voor een houten ankering en, op de verdieping, gangen. Overblijfselen van vensters met ijzeren tralies en van een ingang met sleuven voor valdeur.

Het huis de Oliphant (1592) heeft een gemoderniseerden voorgevel, zijgevel met twee toppen en eenen traptoren met gevelsteen.

[p. 165]

Huis van den ambachtsheer van Heenvliet, 1627 gebouwd ter plaatse van het slot Weilensteijn. Gevelsteen met vers van P. Scriverius, herinnerend aan bezoek van Maria de Medicis en Amalia van Solms in 1636. Gemetselde hekposten met vazen, Lodewijk XIV. Inwendig: stucwerk, schoorsteen en goudleder, Lodewijk XIV.

Laat-zeventiende-eeuwsche geveltjes aan de huizen Nrs 30, 43 en 44.

Tegeltableau (XVIII) in het huis Nr 17.

Molen (1743).