Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

Haastrecht.

Steenen sluisbrug (hersteld 1882), met steen, aanwijzende het dijkpeil en aan beide zijden cartouches (aan de landzijde met 1603, aan de waterzijde met 1704).

Het raadhuis (1618, verminkt 1823 en XIXd, gerestaureerd in 1907 door L. Couvée), heeft een fraaien trapgevel van bak- en bergsteen met sierlijke ankers. Aan den nieuwen stoep twee oude leeuwen (1618). Aan den achtergevel: groot sieranker. Op het dak: open klokspitsje. Inwendig: in den kelder, ruimte, overwelfd met vier riblooze kruiswelven op pijler, en twee getonwelfde cachotten; op den beganen grond, voorhal en raadzaal; op de verdieping, secretarie en burgemeesters- (oudtijds gijzel-) kamer met getraliede vensters, oude

[p. 160]

zoldering (XVII), grooten schouw (kap en tegels nieuw), tafel.

In den voorhal enkele plaatselijke oudheden.

De ned. herv. kerk (Maria Lichtmis), na brand in 1896 herbouwd met behoud der oude muren en zuilen, is een baksteenbouw, bestaande uit een driebeukig schip met breed dwarspand (beide oorspronkelijk XV B) en eenen westtoren (onderbouw XIII, verder XIV, bovendeel nieuw). Het choor, dat eenen omgang had, is niet herbouwd, zoodat de oostelijke sluitmuur van het schip nieuw is. Ook zijn de zuidelijke zijbeukmuren grootendeels nieuw; de noordelijke heeft twee geveltjes. Aanbouwen: tegen noordelijken dwarsarm, portaal met buste; tegen zuidelijken, brandspuithuisje met gevelsteen en versierde deur, alles Lodewijk XVI. De kerk bezit:

Twee koperen kronen (XVIII a, gerestaureerd).

Twee koperen lezenaars (XVIII a).

Onbelangrijk avondmaalzilver (1838).

Op het kerkhof: zerk (XVII d).

De r.k. kerk (1853) bezit:

Verguld zilveren, gedreven monstrans (XVII b, gewijzigd ± 1750).

Houten Madonnabeeldje (XV) en twee houten bustes (XVIII); Jezus en Maria.

Schilderij (XVIII A): Pastoor Vechel aan een sterfbed.

Kleine en groote koperen kroon (± 1700), de laatste volgens overlevering afkomstig uit de St. Bavo te Haarlem.

Acht zilveren kandelaars (twee XVII B, twee ± 1688, vier Lodewijk XVI).

Twee koperen wandluchters (XVIII a).

Gouden sluitklampjes, Lodewijk XV, aan een boekband.

Opmerkelijke gevels, de meeste geschonden, hebben de huizen, genummerd: 35, 38, 44, 55 en 82 (alle XVII), de

[p. 161]

drie laatste met sierankers, B 168 (± 1750) en 249 (XVIII A), met versierde deur en omlijsting.

Een deur, Lodewijk XVI en tuinvazen (XVIII c) bij het huis 87.

Gevelsteenen aan de huizen: 49 (1622) en 165 (± 1740); ankers aan de huizen 49 (1622), B 173 en 20 (beide XVII) en B 97 (XVIII).

Beneden-Haastrecht.

Boerderij C 8, anker (XVII d); aan C 16, gevelsteen (XVIII A).

Boven-Haastrecht.

Boerderij theodorushoeve met gevel van 1658 en, vóór gansenburgh, hekposten met ganzen (± 1700).