Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel III. De provincie Zuidholland

Ameide.

Ameide.

Het raadhuis (eigendom van den Ambachtsheer van Ameide) is een baksteenbouw met hoogen stoep en acht-

[p. 6]

kanten open koepel, uit 1644, in den voorgevel met gebeeldhouwde wapens versierd en met gedreven looden bekroningen boven de dakvensters. Het bevat een eiken tafel en bank (beide XVII), zes gesneden wapens van bezitters der heerlijkheid (1745) en een spiegeltje in gesneden lijst, Lodewijk XIV.

Het polderhuis van den Alblasserwaard (1769), heeft een eenvoudigen baksteengevel, Lodewijk XV, met wapensteen. Het bevat een schoorsteen (1769), een kristallen hensbeker (1780) in met koper beslagen kistje, vier gegraveerde drinkglazen en eenig oud glas- en aardewerk.

De thans ned. herv. kerk is een baksteenbouw, bestaande uit een westtoren (XIV A, met spits en beeren, XVII), een driebeukig schip, en een 5/10 gesloten choor (beide ± 1400). In den toren is een gemetseld tongewelf, schip en choor zijn met houten tonwelven gedekt. Een in 1902 op de bogen boven de heerenbank ontdekte muurschildering is weder overpleisterd. De kerk bezit:

Preekstoel (XVIII c).

Doophek (1760) met houten lezenaar en 10 koperen blakers.

Drie koperen bolkronen (XVIII a), en twee koperen armluchters, Lodewijk XV.

Eiken heerenbank (1650) met 6 koperen blakers.

Eiken heerenbank (XVIII b) met 4 koperen blakers. Een van deze bank in 1851 verwijderd wapen bevindt zich in bezit van den Ambachtsheer.

Tekstbord (1768, gerestaureerd 1903), geschilderd door J. Beukers.

Boven de noordelijke deur snijwerk (XVIII b) en boven de torendeur een uurwerk in gesneden omlijsting (1768, Lodewijk XV).

Grafmonument (marmeren tombe met houten epitaaf) van Jan Wijnand Ram, † 1789.

[p. 7]

Zerken onder de banken.

Twee fraaie, gegraveerde zilveren bekers (XVII a), één zeer beschadigd.

Klok, gegoten in 1608 door Henricus Meurs.

Het huis Nr. 273 heeft een met snijwerk versierde deur en bovenlicht, Lodewijk XV.

In het huis Nr. 269 is een gevelsteen ingemetseld (1763), afkomstig van den molen.

In het huis Nr. 274, eene kamer met behangselpapier, haard en haardzuil van 1804, en eene met geschilderd behang (1804) door H. van Barneveld.

Tienhoven.

De thans ned. herv. kerk bestaat uit een eenbeukig schip (XV a, de noordmuur vernieuwd omstreeks 1870) van baksteen, aan den westgevel op voet van tuf, een 5/10 gesloten choor (XIV) van baksteen met tuf om sommige vensters, en een toren, welks benedendeel (XIII) van tuf is, terwijl de twee geledingen (XIV en XV) van baksteen zijn, evenals de in de XVIIe eeuw aangebouwde beeren. Schip en choor hebben houten tonwelven; in den toren een kruisgewelf op ribben. Een in de kerk gevonden muurschildering, het Laatste Oordeel, is weder overgewit. De kerk bezit:

Eiken preekstoel (± 1650).

Twee eenvoudige psalmborden (XVII d).

Twee koperen kronen (XVII).

Klok, gegoten in 1588 door Thomas Both.

Het huis Nr. 61 (bij de kerk) is een overblijfsel van een 3/8 gesloten, baksteenen kapel (XV?), wellicht van het voormalig kasteel Herlaar.

Aan den weg naar Ameide, twee gemetselde hekposten,

[p. 8]

waarop schildhoudende leeuwen (± 1730), afkomstig van het kasteel Herlaar.