|
| |
| |
| |
Sluis.
Sint Anna ter Muiden (in 1880 vereenigd met Sluis).
c. 1. Hardsteenen pomp met vaas en wapen (1789).
d. raadhuis (± 1650) met tentdak en vierkant open houten torentje. Gevelsteen met wapen. Thans particuliere woning. IJzer voor de kaak.
Klokje, in 1761 gegoten door Du Mery, afkomstig uit Brugge, opgehangen in 1790. Jaartal 1790 op den klokstoel. Zie ook h.
e. ned. herv. kerk. Van de oude kerk bestaat alleen nog de door hoekbeeren geschraagde baksteenen torenstomp (XV B) met een tegen de zuidzijde aangebouwd kerkje (1653). Blijkens de moeten was de toren van de middeleeuwsche kerk aan drie zijden ingebouwd en had deze kerk zijbeuken en een westportaal. Aan de westzijde een steentje met jaartal 1717 van eene herstelling.
In den toren een steenen gewelf, waarvan de smalle ribben rusten op gemetselde schalken met kapiteeltjes.
De later (1653) aan de zuidzijde aangebouwde kerk is eene onbelangrijke zaalkerk, door een open boog met den toren verbonden. Stuc plafond (XIX a). De kerk bezit:
Eikenhouten preekstoel (XVII B) met twee dubbele koperen kandelaars, op den bak van een achtkante steenen doopvont (XVI).
Dubbelen koperen kandelaar voor den voorlezer (± 1700).
Koperen lezenaar (XVIII c).
Twee gesneden ruggen van banken (XVII b).
Twee koperen kronen twee maal acht-lichts, met vier Rococo schildjes (XVIII b).
Twee zilveren bekers. Keuren: Middelburg, W en gothische G (± 1700).
| |
| |
Drie gegraveerde tinnen schotels (XVIII).
g. 1. Houten onderkruier (stijl XVII).
h. Oudheidkamer (in den toren). Hierin:
Twee grafborden (1665 en 1667).
Zerk met vier evangelisten en wapen van Mr. Jan Blanckaert en echtgenoote (1443).
Gegraveerde zerk met mansfiguur en engelen (1460) van Michael dictus Somre.
Zerken 1489, 1544 met 156- en fragmenten van zerken.
Plaatselijke oudheden.
| |
Sluis.
b. Verdedigingswerken, enz.
1. Brugsche poort of Steenen beer (XVI), ruine van een poortgebouw met doorgang in het midden. Onderaardsche kazematten met kruisgewelven met platte ribben. Deels ontgraven (XX a).
2. De wallen (1598, verbeterd door Coehoorn in 1702, deels geslecht 1839), zijn nog deels in wezen.
| |
c. Sluizen, enz.
1. Oostsluis. Waterpoortje (1586) steen, met jaartal.
2. Steenen overwelfde watergang, uitkomende naast hotel de Korenbeurs aan de Haven en waarschijnlijk in verband staande met de Oostsluis.
3. Haven met arduin bekleed in 1729-1739.
4. Steenen grenspaal van het vrije van Sluis (XVII?).
| |
d. Openbare gebouwen.
1. De steen van den lande. In den tuin van Lange
| |
| |
Wolstraat 10. Ruïne van een ronden toren (XVI A) met drie beeren, waarin deels traceering. Ingang met halven rondboog en steenen trap met tongewelf.
2. Raadhuis, Groote Markt, herbouwd 1396 na den brand van 1393, gerestaureerd door J.A. Frederiks 1894-1904.
Rechthoekig baksteenen gebouw, met toepassing van bergsteen aan kozijnen enz., van twee verdiepingen en kelder, acht traveeën diep met ook aan de voorzijde ingebouwden belfroot en hiervoor een voorstuk met hoofdingang. Hoog oploopend zadeldak met dakvenstertjes, tusschen twee trapgevels. De achtergevel eindigt in een monumentalen schoorsteen. Rondloopende weergang boven een spitsboogfries op (grootendeels vernieuwde) kopjes.
Voorgevel van bergsteen, met spitsbogige deurpoort en driedeelig venster beneden, en boven twee kruisvensters van verschillende grootte. Geprofileerde deuromlijsting met verweerd beeld in het boogveld en een modern Justitiabeeld. In den boog drie kopjes. Moderne stoep.
Zijgevel aan de Marktzijde, oorspronkelijk met drie vensters, met togen met driepasvulling, en uitgebouwde schoorsteen op twee boogjes met draagsteenen. De drie vensters van de raadzaal aan de Marktzijde zijn in 1901 aangebracht. Steunbeeren tusschen de vensters bij den toren. In het achterste deel op de verdieping een blinde muur, waartegen de in 1794 afgebroken Waag aansloot.
Aan den rechter zijgevel spuwers, waarvan één oud.
Achtergevel met achtkante hoektorentjes aan den weergang en drie kruiskozijnen met halfronde togen en driepasvulling.
Toren van twee geledingen boven den voorbouw met smalle venstertjes, en in de eerste een kruisvenster aan de voorzijde. Tweede geleding met galmgaten met spitsbogen. Hierboven
| |
| |
steenen balustrade met vier achtkante hoektorentjes met spitsen. Zadeldak.
Inwendig: Kelderhal met zesmaal twee kruisgewelven op zware bergsteenen kolommen in het midden, met bergsteenen ribben in doorsnede rechthoekig met afgeschuinde zijden, die in de schacht doorloopen, en op gemetselde wandpijlers steunen. Een der kolommen heeft een omgekeerd kapiteel als basement. In het gewelf zijn ringen aangebracht.
Kleine kelder onder het voorgedeelte, met gevangenis. Kleine dienstvertrekken in den voorbouw en groote zaal over de geheele diepte achter den toren op elke verdieping. Benedenzaal (waarvan thans een gedeelte door schotten tot bureaux is ingericht) met balken op karbeelen en met snijwerk versierde balkneuten en kraagsteenen (grootendeels bij de restauratie vernieuwd). Schoorsteenwangen met twee koppen (XIV d) en roosjes, en karbeelen met bijbelsche tafreelen.
Bovenzaal (schavotzolder) met gebeeldhouwde balksleutels, waarop bijbelsche tafreelen, oude bekapping en muurnisjes.
In den toren gevangeniskamer.
In het raadhuis worden bewaard: twee rouwborden met wapens (XVIII, De Jonge- de Vager).
Schilderijtje (XVII): Laatste Avondmaal, op paneel.
Portretten van Cornelis de Wolf, zijne vrouw Esther Boissenaar en hunne dochter Elisabeth (1649 en 1650), op paneel.
Schilderij (XVII B): zeegezicht, op doek.
Justitie-groep (XVIII A). Schoorsteenstuk door P.J. Beuckels op doek.
Model van het schip de Zeven Provinciën (XVIII).
Zeven stoelen met gesneden wapen der stad, Queen Ann (XVIII b) en acht zonder wapen (XVIII b).
Veertien harpstoelen (XIX a) met twee fauteuils.
Lijst van de burgemeesters en schepenen sinds 1609.
Gesneden houten wapen (1793).
| |
| |
Kaart (1747).
In den toren eene klok, volgens mededeeling in 1395 gegoten door Jan Leenknecht uit Aalst, en eene klok, in 1671 gegoten door Gherard van Halle te Gent. Slagwerk, houten beeld van den trommelslager, die Sluis redde in 1606, met drie klokken, waarvan een gegoten in 1400 en een door Hans van den Gheyn in 1601.
Zonnewijzer op het bordes boven den voorbouw.
In den kelder radbraaktoestel en bouwfragmenten.
3. Hoofdwacht, Groote Markt (XVIII d) in 1819 aan de stad verkocht.
| |
e. Kerkelijke gebouwen.
1. Van de St. Janskerk (XIII, afgebrand 1811 en afgebroken 1823), liggen nog eenige zerken (XIV-XVIII) in het grasveld o.a. met wapens van Matteus de Raadt (1638) en Anthonie Balkende (1782 en 1790). De basementen der kolommen liggen nog deels ter plaatse.
In de Oudheidkamer worden bewaard: een plattegrond der kerk door P.J. van Wenegem, een witmarmeren liggende hond, afkomstig van eene graftombe (1637) en twee zerken, mogelijk uit deze kerk afkomstig. De uit de gesloopte O.L.V. kerk afkomstige zerken zijn in 1610 en 1614 verkocht.
2. De ned. herv. kerk (1824) is een baksteenen gebouw in den vorm van een kruis met gelijke armen, in het midden drie traveeën diep. Op het dak een achtkant houten torentje met koepel.
Eenvoudig versierde ingangen met houten omlijsting, rondboog en architraaf, waarboven een steen met spreuk. Aangebouwde consistoriekamer.
De kerk heeft een vlak stuc plafond. De kerk bezit:
Houten preekstoel op zuilen (XIX a).
Twee koperen kandelaars (XIX a).
| |
| |
Koperen lezenaar (stijl XVII A).
Wandversiering met de wapens van Holland, Sluis en Zeeland (XIX A).
Twee zilveren bekers, geschenk van baron Fagel aan de Waalsche kerk (1717). Keuren: Middelburg, Zeeland, E en G.
Twee zilveren bekers, geschenk van Mattheus Hennequin (1837). Keuren: Staand vierkant kruis, waarboven I.G. en waaronder C.
Zilveren kan. Keur: hoofd met krans.
Zilveren blad, geschenk van Jacob Hennequin (1842). Keur: I en als de bekers van 1837.
Zilveren doopbekken met deksel (1846), geschenk van Anna van Oostenrijk, weduwe van Mr. G. Stern. Keur: Nederl. leeuw, N en bijl, waarboven G en C.
Klok, in 1823 gegoten door Jacobus du Mery.
Tinnen kannetje (XVII B).
Houten kist (XVII).
3. De r.k. kerk (H. Johannes de Dooper). Oude Kerkstraat (1828/1829) is in gebruik genomen in 1830.
Baksteenen kruiskerk van vijf traveeën met halfronde koorsluiting, vooruitgebouwd middenstuk met zware kroonlijst en groot driehoekig fronton, gedragen door tweemaal twee vlakke pilasters met Ionische kapiteelen. Beeld van Johannes den Dooper. Achtkant torentje op den voorgevel. De kerk bezit:
Houten hoofdaltaar (XIX a), waarop twee fraai gebeeldhouwde houten reliekhouders (H. Johannes de Dooper en H. Kruis, XVIII a).
Twee kleine altaren (XIX a, tombe-vorm).
Eikenhouten communiebank met gesneden paneelen (stijl XVIII A), afkomstig uit Brugge.
Houten beeld van Maria met kind (XVIII b), in gothischen trant gepolychromeerd.
| |
| |
Houten Pietà op voet (stijl midden-XVIII).
Vier driekante koperen kandelaars (XVIII A) en eenige kandelaars (XIX a).
Zilveren monstrans (zon) met gegraveerd bisschoppelijk wapen (XVIII d), afkomstig uit het Seminarie te Brugge. Keuren: q, S en Belgisch merk.
Gedreven zilveren kelk met voorstellingen (XVIII d).
Drie zilveren kroontjes (XVIII B).
Stel van drie antependia (een groot voor het middenaltaar en twee kleinere voor de zijaltaren, Lod. XV (± 1750) in zijde geborduurd op wit moiré zijde, met bloemrand en medaillon (slapend Christuskind met de lijdensteekenen, Christus triumphator en toonbrooden, met modern toegevoegde montuur.) Volgens overlevering afkomstig uit de kapel van Maria Theresia.
Antependium (XVIII d), geborduurd met wol op linnen keper, met afbeelding van den Goeden Herder. Stel van twee kazuifels met voorstelling van den Doop van Christus met velum, bursa, stola en manipel, zijde geborduurd op wit moiré, behoorende bij de drie antependia (± 1750), sterk gerestaureerd en op nieuwe stof gezet met nieuwe montuur.
Kazuifel met Mozes in het braambosch; geborduurd met zijde op piqué (XVIII c).
Koorkap van witte gebloemde zijden damast met goudkant en geweven schild (XVIII d), hierbij twee kazuifels, manipel, velum, stola en bursa.
Twee velums van rood fluweel met appliqué borduurwerk (XVIII c).
Schrijftafeltje (XIX a).
Queen Anne stoel (XVIII b).
4. Kapel van St. Pieter, Hoogstraat 20. Bergsteenen gevel (XVI A). Fragment van eene verdieping met bekapte gevellijst en deur met geprofileerde omlijsting en aangespitsten
| |
| |
boog tusschen twee vensters met geprofileerde omlijsting en rondboog. De profileeringen gaan op van een basement. Boven de deur een halfrond-gesloten geprofileerde nis (thans door een zoldervenster doorbroken). Deur en ramen zijn gewijzigd. Hiernaast, links, een steenen kruiskozijn (XVI c) met geprofileerde omlijsting en lage bovenhelft met vierkante omlijsting, waarin een korfboog met maaswerk.
Onder dit venster een later ingebracht steenen poortje (1651) met rondboog op pilasters en leeuwenkopje als sluitsteen. Hierboven een groot driehoekig fronton, doorbroken door eene cartouche met jaartal.
5. Kapel van het Gasthuis (1566), Hoogstraat bij No 32, later Fransche kerk, in 1830 ingericht tot militair hospitaal, later concertzaal, enz. Trapgevel, baksteenbouw door lisenen verdeeld in drie gevelvakken, doorloopende tot op de grondverdieping. In den top een geprofileerde rondboog en boven de vensters der eerste en der grondverdieping rondboog met gothisch maaswerk in twee patronen. Boven de grondverdieping zijn de lisenen overkraagd op bewerkte draagsteenen.
De vensterkozijnen zijn vernieuwd.
In den gevel twee steentjes, cartouche met jaartal (1566) in gothische en in Arabische cijfers.
| |
f. Gestichten van liefdadigheid.
1. Gasthuis, Kapellestraat 35 (midden-XVI), later kazerne. Binnenplein met poortje met drie kopjes, twee ramen met halfronden boog.
Twee eenvoudige doorgangen naar de voorpoort.
Poort (1644) aan de Kapellestraat met rondboog, waarin een kopje als sluitsteen en bergsteenen banden.
Steen met wapen en: C.H.
| |
| |
2. Burgergasthuis, Hoogstraat 32, (XVIII d). Deuromlijsting en omlijsting van het venster daarboven, met balkon. Gesneden deurkalf en deur. Inwendig: trap met gesneden balusters, en met stuc versierde poort tusschen trap en gang.
Deurbel (XVIII d).
| |
g. Particuliere gebouwen.
A. Gothisch.
1. Hoogstraat 10 (XVI A). Fragment met lisenen en korfbogen, waarvan een nog met driepasvulling. Gepleisterd, waarschijnlijk bergsteen.
B. Renaissance en later.
1. Kapellestraat, hoek Meerminnestraat. Baksteenen gevel (± 1600) met overgebouwde verdieping. Twee halfronde togen op gemetselde consoles. Zijtrapgevel, geprofileerde puibalk, staafanker.
2. Kerkstraat 14. Trapfgevel (XVII b) in gele baksteen met banden in roode baksteen. Halfronde toog op de eerste verdieping en korfboog op de tweede verdieping, gemetselde waterlijst. Een kruiskozijn met ruitjes in lood. Afgebroken 1921.
3. Kapellestraat 13 (XVII A). Gevelfragment. Kielboog met twee ontlastingsboogjes en korfboog. Gemetselde waterlijst. Gevel gesausd.
4. Kapellestraat 18 (XVII A). Trapgevel met drie gemetselde waterlijsten. Acht goede ankers. Onderpui modern, gevel gesausd.
5. Kapellestraat 30/32 (XVII A). Thans recht afgedekte gevel met kielboog met ontlastingboogjes, geprofileerde waterlijst. Gevel gesausd.
6. Nieuwstraat 15 (XVII A). Tuitgevel met aangespitste togen boven de kozijnen.
| |
| |
7. Groote Markt 3 (1652). Tuitgevel met togen. Jaarankers.
8. Groote Markt 15 (XVII). Trapgevel, gecement.
9. Kaai 17 (XVII). Trapgevel. Deurkozijn met kalf (XIX a).
10. Eenvoudige gevels (XVII). Hoogstraat 10, Kapellestraat 20, enz.
11. Kapellestraat 10 (1695). In het metselmozaïek het jaartal.
12. Kaai 4. Tuitgevel (XVIII B).
13. Dinsdagstraat 14 (XVIII d). Dubbel huis met rechte kroonlijst en deurtravee, uitgebouwd over twee verdiepingen. Deuromlijsting met zij- en bovenlicht.
14. Hoogstraat 35. Tuitgevel (1795).
15. Meerminnestraat. Versierde travee (XVIII d).
Fragmenten van buitenarchitectuur.
1. Groote Markt 6. Puibalk met kerfsnede (midden-XVII).
2. Dinsdagstraat 6. Lod. XVI deur (XVIII d).
3. Kaai 10. Lod. XVI deur (XVIII d).
4. Kaai 17. Deur en kalf (XVIII d). Inwendig: muurschildering (XIX b).
5. Kaai 21. Lod. XVI deur (XVIII d).
6. Kapellestraat 16. Deur met gesneden kop, Lod. XVI (XVIII d).
7. Groote Markt 9. Empire deur met zijlichten (XIX a).
8. Gevelsteenen: Geweldige straat 1. In den gevel is een fragment van een schoorsteenpilaster met kop (XVI A) geplaatst.
9. St. Jans Kerkplein 3. Steen (1532).
10. Oude Kerkstraat. Steen: in den vergulden ton, met afbeelding van een vat (1636).
11. Groote Markt 21. Steen met wapen van de Genera- | |
| |
liteit. Gesneden boogzwikken van de deur (XVII c, 1671?).
12. Brugsche straat 24. Steen met zandlooper (1772).
13. Jaarankers: Dinsdagstraat 20 (1610), Nieuwstraat 1/3 (1648 en togen), Meerminnestraat 6 (164-), Kaai 18/20 (1668), Kapellestraat 9 (1726). Oude Kerkstraat 179. In het gevelfries jaartal (1795).
14. IJzeren stoephek: Kapellestraat 9 (1768).
15. Stoeppalen. Julianastraat 2 (1636) en 15 (XVII A) Kapelstraat 21 (XVII A) en 40 met ingekrast merk (XVII A). Julianastraat 15 (XVIII) en Kade 21/22.
Molen bij de Kapellestraat (1739). Steen met brakhond en opschrift betreffende de eerste steenlegging.
Twee houten onderkruiers (stijl XVII).
h. De Oudheidkamer, Groote Markt 21, bezit o.a.:
Afbeeldingen en plattegronden van Sluis, plaatselijke oudheden, penningen, enz. Catalogus 1887.
Zerkje (1510) met twee wapens.
Zerk van Quertouch Brito (1525) met wapen.
Wit marmeren hazewind, afkomstig van de graftombe van Willem de Zoete de Lake (1637) vroeger in de Sint Janskerk.
Bouwfragmenten, waaronder gesneden houten balkconsoles uit een huis te Sluis (XV A).
Gevelsteen (1756) op cartouche, afkomstig van de Passluis.
IJzeren uithangbord (XVII A).
Twee terra cotta schoorsteen caryatiden en een wandzuiltje uit het raadhuis te Sinte Anna ter Muiden (midden-XVII).
Geschilderde vaan van Sinte Anna ter Muiden (XVII).
Eiken tafel (XVII).
Model van het raadhuis te Brugge (XVIII).
Verschillende zegelstempels van de stad en de kloosters.
| |
| |
Zilveren bodeteeken van Sinte Anna ter Muiden (XVII d).
IJzeren hand met bijbehoorende koperen bord betreffende een vonnis (1548).
Twee begrafenisschilden van het schippersgilde.
Portret van Kolonel Joseph Ledel, bevelhebber in 1830, crayon.
In de verzameling van het Zeeuwsch Genootschap te Middelburg bevinden zich een zegelstempel met lelie, twee gesneden balksleutels (XIV d) uit het Schepenhuis (no. 307) en eene zerk van Maiike fa. Vincent Boudins, 1566 (no. 304).
Een gedreven zilveren avondmaalsbeker uit Sluis is in bezit van Mr. E. Fokker te Utrecht en een drinkhoorn (XIV), met in zilver gevatten steen en een hartje (1587) in 1713 vereerd aan het St. Catharina gilde te Sluis, met plaatje met St. Catharina, is in bezit van Dr. v. Dale te Ermeloo-Veldwijk.
|
|
Auteursrecht onbekend