Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel II. De provincie Drente

Meppel.

d. Burgerlijke openbare gebouwen.

1. Raadhuis. Het eerste kerspelhuis in 1626 gebouwd ter plaatse van tegenwoordige gerfkamer bij de N.H. kerk; 1779 het kerspel- of raadhuis overgebracht naar de plaats van het tegenwoordige Post- en Telegraafkantoor; thans gevestigd in het gebouw W. 4 Nr. 10 (XVII d). In de burgemeesterskamer geschilderde wandbekleeding, Drentsche landschappen door D.J. Postma (1831). Marmeren schoorsteenmantel en stucplafond (XVIII d).

2. Stadswaag. Oorspronkelijk was de waag (1617) op het Kerkhof tegen den N. muur van den toren; werd in 1796 verplaatst naar de Wheeme; het oude gebouw dient thans tot bergplaats.

3. Vischmarkt. Overhangende houten kap, rustende op vier stijlen met karbeelen (XVIII).

[p. 22]

e. Kerkelijke gebouwen.

1. De ned. herv. kerk (H. Maagd). Steenwijk was de moederkerk van Meppel en Kolderveen; toen Kolderveen tot parochie verheven werd, kwam ook Meppel daaronder; 1 Juli 1422 werd het daarvan gescheiden. 11 April 1459 wijding van het choor met hoofdaltaar van de H. Maagd en altaar van de H. Catharina; 8 Mei 1491 stichting van het H. Kruisaltaar; 15 October 1504 van het H. Jacobsaltaar. 1623-'27 is de kerk herhaaldelijk tot inlegering van soldaten gebruikt. De kerk heeft twee beuken, in het O. door hoogen rechtopgaanden gevel gesloten; Z.-beuk (XV a), N.-beuk (1518). In 1715 werd besloten tot vergrooting van N.-beuk en vertimmering van kerspelhuis; kosten f 12.000. Toren (XV a), burgerlijke gemeente, hersteld in 1540 en 1718. 14 Juli 1827 werd verbouwing en herstelling aanbesteed voor f 1900, toen werd een open koepeltje aangebracht. De kerk bevat:

Eiken preekstoel (1696).

Koperen boog boven doorgang van doophek (1782).

Orgel, vervaardiging 1712 opgedragen aan Jan Harmens Camp, daarna voltooid door Frans Caspar Schuitger, die het opleverde 8 Mei 1722.

Nachtmaalszilver: twee bekers (1657), twee bekers (XVIII d en modern).

Uurwerk (1710).

Klok door Arent van de Put (1611), een door Albert de Grave (1718) en een door De Grave en Muller (1731).

In torenkoepel een klokje (1718).

2. r.k. kerk (H. Stephanus), gebouwd in 1866, bevat een koperen kroon (1648) en twee kronen (vormen XVII).

f. Gebouwen voor liefdadigheid en onderwijs.

In 1698 werd een armenhuis gesticht in den Kloezenhoek.

[p. 23]

In de Brouwerdwarsstraat W. 10 Nr. 17 gevelsteen, boven poortje, met 1698.

g. Particuliere gebouwen.

A. Trapgevels, renaissance:
1.	Bij het Kerkplein W. 11 Nr. 110a. Gepleisterde gevel, gevelsteen met A^o 1633.
2.	Weteringstraat W. 10 Nr. 1. Gevel met fragmenten van zandsteenversieringen (XVII b).
3.	1e Hoofdstraat W. 4 Nr. 60. Trapgevel met zandsteenen afdekkingen en blokken. Halfcirkelvormige ontlastingsbogen boven vensters; in de boogtrommels cartouches (XVII c).
4.	1e Hoofdstraat W. 4 Nr. 65. Met zandsteenen dekplaten en waterlijsten (XVII c).
5.	Kruisstraat W. 3 Nr. 97 (XVII c).

B. Puntgevels, renaissance en later:
1.	Hagendwarsstraat W. 11 Nr. 52. Gevelsteen met A^o 1609.
2.	Knikhorststraat W. 2 Nr. 177 (XVII c). Draagsteen met leeuwenkop.
3.	Prinsengracht W. 7 Nr. 89 (XVII d). Ovale raamopeningen.
4.	1e Hoofdstraat W. 4 Nr. 63 (XVII d).
5.	Hagendwarsstraat W. 11 Nr. 99. Gevelsteen met 1734
6.	Groot Oeverstraat W. 2 Nr. 232 (1740), blijkens ankers.
7.	Hagenstraat W. 4 Nr. 34 en 35 (1755), blijkens ankers.
8.	Hagenstraat W. 4 Nr. 38 (XVIII c). Ovaal raampje.
9.	Weteringdwarsstraat W. 10 Nr. 14 (XVIII c). Ovaal raampje.
10.	Groot Oeverstraat W. 2 Nr. 64 (1767), blijkens ankers.
11.	Keizersgracht W. 7 Nr. 243 (1777), blijkens ankers.
12.	Klein Oeverstraat W. 10 Nr. 60 (1777), blijkens gevelsteen.
13.	Hagendwarsstraat W. 11 Nr. 51 (1778), blijkens windvaan. Gevelsteen.
14.	Woldstraat W. 5 Nr. 74 (1781), blijkens ankers.
15.	Woldstraat W. 5 Nr. 93 (1786). Versierd fronton.

[p. 24]

16.	Groot Oeverstraat tegenover W. 2 Nr. 31 (1786), blijkens gevelsteen. Twee pakhuizen.
17.	Woldstraat W. 5 Nr. 102 (1789), blijkens ankers.
18.	Woldstraat W. 5 Nr. 108 (178.), blijkens nokijzer.

C. Gevels met ingezwenkte halslijn:
1.	1e Hoofdstraat W. 4 Nr. 62 (1708). Versierde ovale lichtopeningen (oeuil de boeuf), gevelsteen.
2.	Kruisstraat W. 3 Nr. i (XVII d). Lofwerk.
3.	1e Hoofdstraat W. 4 Nr. 6 (XVIII a). Versierde zijstukken.
4.	Woldstraat W. 9 Nr. 159 (1767), blijkens gevelsteen.
5.	Groote Kerkstraat W. 6 Nr. 160 (1791). Vaas op den top.
6.	Klein Oeverstraat W. 2 Nr. 193 (1802).

D. Gevels met rechte kroonlijst:
1.	1e Hoofdstraat W. 4 Nr. 61 (XVII d).
2.	Groote Kerkstraat W. 6 Nr. 14 en Nr. 20 (XVIII d).
3.	Kruisstraat W. 3 Nr. 14 (XVIII d).

Gevelsteenen:
1.	Weteringstraat W. 10 Nr. 53 en 54 (1723).
2.	Prinsengracht W. 7 Nr. 85 (1730).
3.	Hagenstraat W. 4 Nr. 39 (1741).
4.	Molenstraat W. 1 Nr. 216 (1746).
5.	Hagendwarsstraat W. 11 Nr. 88 (1788).

Gesmeed ijzeren hijschinrichtingen en ander smeedwerk:
1.	Weteringdwarsstraat W. 10 Nr. 39 (XVII c).
2.	Groot Oeverstraat W. 2 Nr. 61 (1726).
3.	Keizersgracht W. 7 Nr. 219 (1733).
4.	Touwstraat naast W. 3 Nr. 89, in den tuin van de Spaarbank. IJzeren hek (XVIII b).
5.	Keizersgracht W. 7. Nr. 223 (1733)

[p. 25]

6.	Keizersgracht W. 7 Nr. 221 (1769).
7.	Woldstraat W. 5 Nr. 101 (1784).
8.	Vledderstraat W. 6 Nr. 70 (1786).
9.	Molenstraat W. 1 Nr. 193 (1793).
10.	Woldstraat W. 5. Nr. 2 (XVIII c). Aan zijgevel.
11.	Hagendwarsstraat W. 3 Nr. 93. Windvaan (1827).
12.	Keizersgracht W. 7 Nr. 233 (182.).