Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

Haren.

e 1. De toren (XVI) van de XVIIIa ingestorte St. Lambertuskerk, is een vrijstaand baksteenen gebouw, eigendom der burgerlijke gemeente, met banden van tufsteen in de benedenste van de drie geledingen. De wanden van deze geleding zijn vlak, behalve een spitsboognis aan de westzijde, waarbinnen een vlak-getoogde deuropening met (toegemetseld) venster erboven; de tweede geleding heeft aan elke zijde twee smalle spitsbogig gesloten spaarnissen en aan de zuidzijde een met drie zijden naar buiten uitgemetselden traptoren, rustend op een overkraging van tufsteen te halverhoogte van de eerste geleding; de derde heeft hoeklisenen, die door een rondboogfries op baksteenen kraagsteentjes verbonden zijn en overigens twee spitsbogige galmgaten aan elke zijde. Baksteenen waterlijsten. Overhoeksche steunbeeren. Hooge, ingesnoerde leien spits. Aan de oostzijde bevindt zich de toegemetselde spitsboogopening, waarmede de toren in gemeenschap was met de ingestorte kerk.

[p. 151]

Drie klokken: de oudste vermeldt in het opschrift, dat zij in 1766 ter eere van den prins van Oranje is ‘kapot’ geluid en in 1771 hergoten door Alexius Petit; de beide andere zijn in 1815 en 1845 gegoten door Petit en Fritsen.

2. De nieuwe r.k. kerk (H. Lambertus), in 1914 door den architect W. van Aalst gebouwd, bezit:

Kruisbeeld (XVI).

Grafzerk (1760).

Gedreven zilveren schenkblad (XVII B).

Stilleven op doek (XVII), in de pastorie.

Op het kerkhof een grafkruis (1633).

f. Het groot-seminarie van het bisdom 's Hertogenbosch bezit:

Verguld zilveren kelk (midden-XVI, merken: Delft, G en zwaan in schild) met gedreven reliëfs; verguld zilveren kelk (± 1600) met reliëfs, een genielleerd wapen op den voet.

Gedreven zilveren beker (XVIIIa), waarop aan de eene zijde (gesoldeerd) het gedreven wapen-Van Loon en aan de andere zijde dat van Delft, in het deksel een gouden penning van Maria Theresia en, in drijfwerk, een boek met afbeeldingen van penningen en een arend, zinspelingen op den penningkundige mr. Gerard van Loon, die in 1753 den beker aan de Hoogeschool van Leuven schonk.

Ovaal zilveren ampullenblad en twee ampullen met medaillons (gemerkt,. I.P.A. Verschuylen, Antwerpen 1829).

Levensgroot portret (± 1650, volgens overlevering door P.P. Rubens, doek) van Michaël Ophovius, bisschop van 's Hertogenbosch, volgens overlevering geschilderd door P.P. Rubens.

g. Het kasteel de nemelaer (geheel verbouwd en beklampt ± 1900) bevat een kamer met eiken betimmering

[p. 152]

(XVII, aldus ingericht ± 1885), een houten schoorsteen (± 1660), een rijken schoorsteen (XVIIIa) met grauwtje, het benedendeel van marmer, en een kamer, waarin een schoorsteen (XVIIIc) met marmeren benedendeel en een plafond in den stijl van het Keizerrijk; trapleuning met gesneden balusters en enkele andere oudheden: twee geschonden putti (XVII), twee borstbeelden (XVIII), alle van elders hierheen overgebracht.

Ingemetseld in de ter zijde liggende, aan drie kanten een binnenplein omgevende, bijgebouwen (1757, blijkens ankers): een zerk voor Anna Elisabeth van Tuyll van Serooskerken (± 1728) en, in het bordes, een gedenksteen (1718) van de herstelling van het kasteel door I. baron van Cronstrom, gouverneur van 's Hertogenbosch. Vóór de oprijlaan twee door granaatappels bekroonde steenen hekpalen.