Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel X. De provincie Noord-Brabant

Engelen.

Bokhoven.

e. De r.k. kerk (H. Antonius abt), sedert 1383 parochiekerk, is een gebouw van baksteen (± 1500, na den brand der oudere kerk in 1498), vergroot in 1610, inwendig geheel gewijzigd in 1771, jammerlijk gerestaureerd in 1914 en 1915. Zij bestaat uit een schip van drie traveeën met kruisarmen, een vijfzijdig gesloten koor en een toren (XVI, westwand gewijzigd in 1836). Bezijden het koor twee kleine bijgebouwtjes van jongeren datum. Inwendig geheel gestuccadoord en voorzien van een tongewelf met emblemen en figuren (vermoedelijk 1771). De toren heeft twee geledingen. In de onderste zijn bij de herstelling smalle, halfrondgesloten nissen aangebracht en is de ingang vermetseld; in de bovenste heeft elke zijde een rondbogige spaarnis, waarin twee dergelijke galmgaten. De kerk bezit:

Hoofdaltaar met zuilen en schilderij: Maria hemelvaart (XVIII A, doek).

Gesneden eiken preekstoel (XIX A).

Graftombe van zwart en rood marmer met de witmarmeren levensgroote liggende figuren van Engelbert van Immerzeel en Helena, gravin van Montmorency,

[p. 104]

met wapens en emblemen (1649-'50, door A. Quellinus, blijkens het ter plaatse in copie bewaard leveringscontract voor het vrouwebeeld en de aankomst op 21 Mei 1651 te Bokhoven). De tombe was oorspronkelijk bestemd voor de Predikheerenkerk te Antwerpen.

Eiken Madonnabeeld (XVI A).

Terracotta beeld (XVII B) van den H. Antonius abt; houten beelden (geverfd) van den H. Cornelius (XVIII A) en van den H. Antonius abt (± 1700).

Zilverwerk: gedreven, ten deele vergulde monstrans (1681) met engelen en figuren in den voet; gedreven, ten deele vergulde ciborie (1847); gedreven kelk met opschrift (1663; merken: 's Hertogenbosch, L en gekroonde zwaan in schild) met gegraveerde medaillons, vergulden kelk (XV, blijkens opschrift in 1544 hermaakt); gedreven ampullenblad (1644, merken: 's Hertogenbosch, D in schild); gedreven wierookvat (± 1800); gedreven kroontje (XVIII B).

Zes kleine koperen kandelaars (XVII).

Twee klokken, o.s. in 1719 door Jean en Joseph Petit en in 1735 door Jean Petit gegoten.

g. 1. Van het voormalige, in 1794 verwoeste kasteel van bokhoven is nog slechts een gedeelte van de baksteenen ommuring met enkele schietgaten en een uitgemetseld waltorentje, gelegen aan den openbaren weg, over.

2. Het voormalig rechthuis, nu woonhuis (1631, blijkens jaartalankers), heeft topgevel met pilasters. Vensterbogen, waarboven geprofileerde lijst, rustend op kraagsteentjes (vensters gewijzigd). Rieten dak. Koperen slotplaat op de voordeur. Inwendig een tegelschouw.

Engelen.

e 1. De ned. herv. kerk is het (gepleisterde) hoogkoor der voormalige, in 1481 tot parochiekerk verheven, St. Lambertuskerk (XV of XVI, grootendeels

[p. 105]

verwoest in 1587). Het bestaat uit drie traveeën met driezijdige sluiting. Van de spitsboogvensters is het oostelijke dichtgemetseld. De ruimte is gedekt door een houten tongewelf (XVIII?). Steunbeeren. Op het dak een houten klokkentorentje (XVIII). De kerk bezit:

Gothische grafzerk (15(?)61) voor ‘frater Thomas de Borhey’; drie grafzerken (1664, 1667, 1668).

Dubbele koperen kroon, acht-lichts (1794, door Borghart in 's Hertogenbosch).

Gedreven Avondmaalszilver, bestaande uit een kan, een grooten en een kleinen schotel en twee bekers (gemerkt: A. Douden 1798).

2. De r.k. kerk (H. Lambertus), gebouwd in 1792, is vergroot in 1821(?) en 1848. In de altaarnis (1828) een reliëf: Calvarie en vrijstaande houten beelden. De kerk bezit verder:

Houten altaar (1828).

Eiken beeld van den H. Hubertus (XVI).

Verguld-zilveren stralenmonstrans (1803) met engelfiguren.

Verguld-zilveren kelk (± 1800); zilveren reliekhouder (± XVIIIa).