Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel VIII, I. De provincie Limburg (Amby-Meer)

Beek.

a. Ten Z.O. van het gehucht Geverik overblijfselen der fundeering van een romeinsch gebouw.

Beek.

c. Hoek Hooistraat en Lindestraat: eenvoudig houten wegkruis (XVIII, moderne omlijsting).

e. 1. De r.k. kerk (H. Martinus) is aangelegd in 1886 naar de plannen van den architect L. von Fisenne, voortgebouwd in 1892 en voltooid in 1910 door de architecten Jos. Th.J. Cuypers en Jan Stuyt. De kerk bezit:

Twee dubbele biechtstoelen (XIX A).

Hardsteenen doopvont, met eenvoudige kuip (1632).

Houten beelden: O.L. Vrouw met het Kind (± 1500); Kruisbeeld (XVI); H. Martinus (XIX A).

Schilderijen: Serie van zeven stuks: zinspelend op of voorstellend de H.H. Sacramenten (XVIII-XVIII A, een ervan

[p. 14]

gemerkt D.A. Schmitz 17..), H. Theresia (XVII? doek), Maria boodschap (XVII?); de cijnspenning (XVIII d).

Koperen cylindermonstrans (1642); zilveren stralenmonstrans (1775); zilveren ciborie (XVII, gerestaureerd).

Collectebakje (XVIII b).

Koperen kandelaars: een paar gegoten en geprofileerde (XVII a); drie paar gegoten drievoets (XVII B).

Twee driestellen (XVIII).

Twee klokken, waarvan een in 1815 gegoten door Clément Drouot, en een in 1826 gegoten door Jn. Bte Ns Gaulard.

2. De ned. herv. kerk, gebouwd in 1837, bezit een zwartmarmeren kleine doopvont (XIX b) en een wijnkan (± 1700) van aardewerk. Op het kerkhof een grafsteen van den predikant J.H. Cox († 1846).

g. 1. Het kasteel het Gebroek, ten deele omgracht, is een eenvoudig baksteenen huis met hoeve (XVII) om een vierkanten hof. De elf vensters breede zuidelijke vleugel met eerste verdieping onder doorloopend zadeldak, op het midden waarvan een achthoekig, prismatisch klokketorentje met spits, vormt de woning, wier vensters werden vergroot (XVIII) en met hardsteen omraamd. Inwendig: zes eenvoudige marmeren schoorsteenmantels (XVIII d of XIX A); in de spits een klokje (1658, met geestelijk wapen). Aan den hof twee schuurdeuren met, in den hardsteenen boog: A^o resp. 1656; fraaie hardsteenen fonteinbak met alliantiewapen.

2. Huis Nieuwenhof, modern huis met klein baksteenen bijgebouw (XVIII) onder mansardedak. Inwendig: een schoorsteen met zwart-wit marmeren ondermantel en ijzeren haard, de bovenmantel met stucomlijsting Lodewijk XVI; eenvoudig steektrapje met leuning Lodewijk XVI.

3. Ten N. van Nieuwenhof de resten van eene vroegere vierkante omgrachting van het verdwenen kasteel of Huis Binsfeld.

[p. 15]

4. Bergstraat nr. 1. Eenvoudige vakwerkbouw.

5. Nr. 9. Dergelijk huis.

6. Nr. 12. Mergelgeveltje met 1692.

7. Nr. 14. Ankerjaartal 1804.

8. Brugstraat 5. Fraaie overgebouwde (gerestaureerde) vakwerk-topgevel, met 1660 op een der schoren, ook de zijgevel ten deele oud.

9. Markt 2. Met mergelbanden versierd, rechthoekig baksteenen hoekhuis onder zadeldak tusschen trapjesgevels; consolelijst, gevelsteentje met 1723.

10. Nr. 5. Sluitsteen met 1848.

Geverik.

g 1. Nr. 30. Eenvoudig, vijf vensters breed, twee verdiepingen hoog baksteenen huis, deur (1812) en vensters met hardsteen omraamd. Marmeren schoorsteenmantel, waarboven een tropee Lodewijk XVI; betegelde mantel.

2. Nr. 36. Poortsluitsteen met 1843.

3. Nr. 64. Boven de hofpoort ankerjaartal 1782; in de bijbehoorende kapel (± 1840) bewaard: eenige paramenten met oude kant.

4. Kelmonder hof, woning met hoeve. Baksteenen en natuursteenen gevel, de middenpoort met verhoogde verdieping en topgevel met ankerjaartal 1618, halve kruisvensters met gesmede ijzeren uitkijkhekjes; gesmede piron. De twee verdiepingen hooge woning heeft een zijtoren (sedert een brand vlak gedekt). Ter zijde een bijbehoorend bakhuis (XVII).

5. Oenselder hof. Eenvoudige, ten deele oude woning; op den hardsteenen deurdorpel: 1733. Inwendig een eiken hoekkast en een schoorsteen met haardplaat en stucversiering.

[p. 16]

6. Houten standaardmolen (1801) met ommetselden voet; mergelsteenen molenhuis.

Neerbeek (‘Hollandsch Neerbeek’).

c. Aan den weg naar Geleen een houten wegkruis (XVIII?).

g 1. Te midden van overblijfselen der omgrachting van een verdwenen kasteel(?), de z.g. oude pastorie, vervallen woning met gevelsteentje (1781) en, ter plaatse van een afgebroken vleugel, resten van een haard met haardsteentjes (XVII?).

2. Nr. 34. Boerenwoning in vakwerk.