Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel I. De provincie Utrecht

Leersum.

Germaansche grafheuvels, waarvan eenige in 1842 onderzocht, bevinden zich in de heide.

De ned. herv. kerk (St. Michaël), aanmerkelijk vergroot XVIII c, 1819 en 1894, heeft in den N. muur van het choor een Romaanschen vensterboog (tuf) bewaard. Het met baksteen gewelfd choor is XIII, de baksteenen toren van omstreeks 1500. De kerk bevat:

Eiken preekstoel van 1676 met koperen lezenaar en dubbelen kandelaar van omstreeks 1750.

Koperen kroontje.

Klok door Corn. Ammeroy, 1597.

Het huis zuylesteyn, gesticht vóór 1456, verbouwd 1551, in 1630 aangekocht door Frederik Hendrik, is door hem zeer vergroot en verbouwd. Het heeft een hoogen vierkanten toren, XVI, een gehouwen portiek (caryatiden) van 1551, trapgevels (XVII b), rijke, gemetselde trapbrug, Lodewijk XIV. Verschillende oude ankers. Het huis is ‘eenigermate hersteld’ in 1839 en vermoedelijk vertimmerd XVIII. Het bevat eene kamer met oude zoldering, schoorsteenstuk en fraaie koperen slotplaat, een mooi gesneden spiegel (alles XVII d). Portretten van Frederik van Nassau-

[p. 35]

Zuylesteyn, koningin Maria (gemalin van Willem III) en hertogin van Zimmern door Mijtens, een schilderij van Hondecoeter.

Buiten: steenen bank, verschillende gesmeed ijzeren hekken, een zonnewijzer, tuinbeelden en vazen en, boven de stalpoort, steen met wapen van Nassau.

Het huis broekhuizen - op de plaats van het vóór 1440 gestichte kasteel van dien naam - neoklassieke bouw van 1810, is in 1906 verbrand.