Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 65

[p. 3]

Vlaamse boekenwereld op de kaart

De Frankfurter Buchmesse die van 19 tot en met 23 oktober 2016 loopt, is de drukst bezochte internationale boekenbeurs ter wereld. Dit jaar zijn Nederland en Vlaanderen er eregast. Het Nederlands Letterenfonds en het Vlaams Fonds voor de Letteren sloegen de handen in elkaar om onze gezamenlijke literatuur wereldwijd in de kijker te zetten. Omdat op de Buchmesse de handel in vertaalrechten een kerngegeven is, krijgen Nederland en Vlaanderen een unieke kans om hun boekproductie internationaal te promoten. Voor Kunsttijdschrift Vlaanderen is het een mooie gelegenheid om de Vlaamse boekenwereld te belichten.

Keuzes en accenten

‘Dit is wat wij delen’ is het motto waarmee Nederland en Vlaanderen zich op de Buchmesse presenteren. We delen de taal én onze literatuur. Om binnen de toegemeten ruimte van dit themanummer te blijven, wordt gefocust op de Vlaamse boekenwereld. Naast een artikel over het culturele en economische belang van de Frankfurter Buchmesse brengen we een bijdrage over de inhoudelijke aanpak van de Nederlands-Vlaamse aanwezigheid in Frankfurt. De rol en de betekenis van het Vlaams Fonds voor de Letteren krijgt de nodige aandacht. En het uitgeven en het publiceren van poëzie, een commercieel ‘moeilijk’ genre wordt afzonderlijk belicht. In 2013 verscheen van Ludo Simons Het boek in Vlaanderen sinds 1800. Hij schetst daarin de geschiedenis van de Vlaamse uitgeverswereld. Omdat ook zeer recentelijk er nogal wat verschuivingen waren in de Vlaamse en Nederlandse uitgeverswereld, wordt daar eveneens een bijdrage aan gewijd. Ook de andere actoren in de boekenwereld mochten niet ontbreken in dit nummer: Boek.be, de vakorganisatie voor uitgevers en boekverkopers, de Vlaamse Auteursvereniging, Iedereen Leest, de VVBAD als spreekbuis van de bibliotheekwereld... En uiteraard zijn er nog de boekhandels. Confituur, het samenwerkingsverband van onafhankelijke boekhandels, belicht in een artikel hun rol in de wereld van de boekenverkoop. Tot slot gaan we in op het digitale boek.

Veranderingen en uitdagingen

De meeste bijdragen in dit themanummer zijn geschreven door auteurs die nauw betrokken zijn bij of werken voor de organisaties die aan bod komen. Toch krijgt de lezer geen hoeraverhalen voorgeschoteld. De aandachtige lezer zal snel merken dat de boekenwereld volop in verandering is en vele uitdagingen kent.

Agora Frankfurter Buchmesse. (© Alexander Heimann)

Zo mogen Vlaanderen en Nederland de taal én de literatuur delen, toch is het voor een Vlaamse auteur ook in 2016 niet gemakkelijk een lezerspubliek in Nederland te vinden. En de rol van het Vlaams Fonds voor de Letteren werd niet door elke minister van Cultuur op dezelfde manier geïnterpreteerd. De Vlaamse Auteursvereniging heeft sinds de oprichting een eigen plek verworven, maar pijnpunten blijven het al te lage inkomen van de auteurs en daaraan gerelateerd de relatie met de uitgevers.

De uitgevers én de boekhandels hebben op hun beurt hun problemen: ze zijn weliswaar collega's maar ook elkaars soms ongenadige concurrenten. En de onafhankelijke boekhandel ondervindt niet enkel concurrentie van de boekhandelketen. Allebei staan voor de uitdaging die de online boekenverkoop teweegbrengt. De openbare bibliotheek moet haar rol voortdurend heruitvinden in een wereld waarin digitale informatie in overvloed overal aanwezig is. Ook de gereglementeerde boekenprijs die er in het voorjaar van 2017 in Vlaanderen komt, is niet onomstreden. Nieuwe boeken krijgen in de eerste zes maanden na hun publicatie een gereglementeerde prijs. Verkopers mogen daarop maximaal tien procent korting geven. Daarna is de boekenprijs weer vrij. Voor bibliotheken en scholen gelden kortingen tot 25 procent, terwijl eerder sprake was van 15 procent. Onlangs nog raakte bekend dat de boekenverkoop in Vlaanderen tijdens de eerste helft van 2016 met 6,2 procent gedaald is. En uitgevers zijn het onderling niet eens of er nu wel of niet teveel titels verschijnen.

Welkom in de wondere wereld van het Vlaamse boek.

# Geert Swaenepoel, filosoof, is redactiesecretaris van Kunsttijdschrift Vlaanderen en van Zacht Lawijd, literairhistorisch tijdschrift. Hij is de samensteller van dit themanummer.