Amerikaans proza: een reisgids
Julien Vermeulen
De actuele Amerikaanse roman biedt een fascinerend beeld van een heel diverse samenleving en nuanceert op een overtuigende manier de stereotiepe beeldvorming van het leven in de VS. Met dit themanummer verkennen we het Amerikaanse proza na 1980, een breed literair veld dat we geografisch benaderen.
■ John Updike (links op de foto; © The Gazette, Cedar Rapids, Iowa) en een kaartje met poëtische commentaar op Martha's Vineyard, een eilandje ten zuiden van Cape Cod, Massachusetts. [21 februari 1978]
Heel ontluisterend tekent Richard Russo de kleinsteedse samenleving aan de oostkust. De campusromans van Richard Powers brengen ons in Illinois en met David Guterson bezoeken we de geïsoleerde gemeenschappen in het Noordwesten. Toni Morrisons oeuvre speelt misschien in een metaforisch universum, maar haar Afro-Amerikaanse collega J.E. Wideman confronteert ons met het zwarte getto van Pittsburgh waar hij opgroeide. De Chicana-auteur Sandra Cisneros gaat op zoek naar een eigen identiteit tussen haar Spaans-Mexicaanse achtergrond en de dominante Engelstalige context. Paul Auster evoceert de anonimiteit van een miljoenenstad als New York, terwijl Tony Hillerman een grandioos beeld schetst van de open ruimten in Arizona waar hij vertrouwd raakte met de Navaho- en Hopicultuur.
Dit zijn maar enkele namen van bekende auteurs. In zekere mate zijn ze representatief voor een literatuur die bestaat uit een brede mainstream met talrijke culturele niches, etnische vertakkingen, sociale dimensies en sterk uiteenlopende genres. Om die literatoren en hun werk in een ruimere context te plaatsen, hebben we per regio een selectie gemaakt van titels en auteurs die we vervolgens in kaart gebracht hebben. Op die manier kunnen we een literair parcours volgen dat vertrekt in het noordoosten en via het middenwesten en het westen naar de zuidelijke staten leidt. Ook deze namen en werken vormen slechts een aanzet, een teaser om verder vertrouwd te raken met de vele literaire stemmen en profielen die deel uitmaken van de moderne Amerikaanse prozaliteratuur.
In een samenleving die gekenmerkt is door mobiliteit kunnen we de settings van de vele romans evenmin strikt afgrenzen. Enkele schrijvers profileren zich weliswaar als streekgebonden kunstenaars, maar de meesten lokaliseren hun romanintriges in verschillende steden en staten. Een precieze geografische demarcatie van hun oeuvre is dan ook niet mogelijk en niet wenselijk. De sociale dynamiek, eigen aan de Amerikaanse geschiedenis, weerspiegelt zich ook in de recente fictie. De negentiende-eeuwse spanningen tussen het Noorden en het Zuiden, de continue expansie naar het westen, de oprukkende verstedelijking met het sprawl-fenomeen, de uittocht naar de residentiële suburbia en de vestiging van gigantische megapolen, het zijn allemaal demografische krachtlijnen die ook in de moderne romanliteratuur terug te vinden zijn. Amerikaans proza: een reisgids is een boeiende exploratie van de recente Amerikaanse letteren en voert ons binnen in de meest uiteenlopende werelden. Zeker in dit jaar van het (voor)lezen is het een ideale reisgids voor leeskringen en veellezers! We danken de samensteller Theo D'haen en de medewerkers H. Bertens, V. Doyen, G. Lernout en A. Van Hecke. Dank eveneens aan de uitgeverijen en diverse instanties die ons documenten, foto's en illustraties ter beschikking stelden.
Auteursrechtelijk beschermd