Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 46

[p. 407]

Bibliotheek

Varia

Penny Phenix (red.)

Lannoo's geïllustreerde gids. Groot-Brittannië, uitg. Lannoo, Kasteelstraat 8700 Tielt, geïllustreerd met kaartjes en kleurenillustraties, 300 × 230 mm, 256 blz., gebonden, 1595 fr. - Naar het voorbeeld van twee gidsen over Frankrijk en Onbekend Frankrijk verscheen bij Lannoo in Tielt nu een even rijk geïllustreerde reisgids over Groot-Brittannië. Ik zou het eigenlijk geen echte reisgids noemen. Het formaat is wat te onhandig om mee te nemen en de verzorgde uitgave is te kostelijk om zo maar mee te sleuren, te gebruiken en te laten rondslingeren op reis. Het is echter een ideaal boek om de reis voor te bereiden en om nadien te genieten van al het moois dat er te zien was. Deze uitgave is inderdaad overvloedig met kleurenillustraties opgesmukt en geeft een schitterend beeld van wat er op dit grote eiland allemaal te bekijken en te beleven valt. Alle toeristische hoogtepunten zijn er overzichtelijk gegroepeerd in zes regio-hoofdstukken: Schotland, de West Country, Wales en de Borders, het zuiden van Engeland, het noorden van Engeland en het hart van Engeland. Elke regio wordt voorgesteld aan de hand van een algemene inleiding en een aantal themabladzijden over literatuur, architectuur, folklore of natuur. Per pagina geeft een rode stip op een eenvoudig minikaartje de juiste ligging aan. Uitvoerige onderschriften nodigen uit om verder te lezen. En in elke regio zijn bepaalde gebieden geselecteerd en worden aangeduid met een gedetailleerde kaart. Heel wat plaatsen, alfabetisch gerangschikt, worden uitvoeriger behandeld en bezorgen de lezer een betrouwbare uitleg. Het fraai uitgegeven boek is een vertaling van het Engelse boek ‘Illustrated Guide to Britain’.

jlm

Jan Verheggen

Heureka. Griekse cultuur in Nederlandse woorden, uitg. Contact, Antwerpen/Amsterdam, 1996,



180 × 115 mm, 304 blz., genaaid. - Dat de Griekse beschaving een sterke invloed heeft gehad op het Westen, valt niet te betwijfelen. Daarbij valt het sterk op hoe het Grieks ook de Nederlandse taal heeft beïnvloed: vele van de ons zo vertrouwde woorden hebben Griekse ‘voorouders’. Dit boek bevat honderden voorbeelden daarvan. Bij ieder Nederlands woord dat als lemma is opgenomen, wordt de betekenis, de Griekse basisstam en de woordgeschiedenis opgegeven. De lemmata zijn gegroepeerd in 10 groepen, zoals bijv. muziek en theater, natuur en techniek, opvoeding en sport, enz. Een register (18 blz.!) van de opgenomen woorden verwijst direct naar de juiste bladzijde. Vaak verrassend en zékere heel instructief!

rd

Het Louvre

Standaard Uitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen, 1997, serie ‘Standaard Gidsen’, uit het Frans vertaald, 230 × 120 mm, (overwegend) kleuren- en zw.-w.-illustr., 392 blz., paperback 895 fr. - Men beweert dat het Louvre mag doorgaan voor de compleetste kunstverzameling ter wereld en mutatis mutandis kan men zeggen dat dit werk de compleetste gids is van het Louvre in het Nederlands taalgebied, even overladen en gevarieerd van presentatie, even overweldigend en verrassend als de collectie zelf. Deze gids (in een handelbaar zakformaat) doornemen is als het ware in het museum zelf vertoeven. Daarom is hij ook een must als planning vóór het bezoek aan het museum, zowel als voor de consolidatie van de opgedane indrukken ná het bezoek. Een keer dat de lezer zijn weg gevonden heeft in de - op het eerste gezicht chaotische - inhoud, is het een verrijkend en steeds groeiend genot het boek ter hand te nemen. Het overvloedige illustratiemateriaal - aan alle kanten met uitleg omgeven - staat borg voor verrukkelijk en urendurend kijkplezier. De inhoud wordt ‘al wandelend’ gepresenteerd: alle collecties worden uitvoerig en vaak tot in de details voorgesteld. Het boek beperkt zich echter niet enke tot de collecties van het museum. Ook de geschiedenis van het gebouw en de beschrijving van de omgeving van het Louvre krijgen ruime aandacht (de Tuilerieën, wandelingen rond het Louvre, cafés & restaurants,...). Zelfs de binnenkaften van het boek werden gebruikt om een stadsplan van Parijs (met detailsituering van het Louvre) af te drukken. Er is ook een hoofdstuk gewijd aan ‘de Stad Louvre’, wat o.m. toelaat even een kijkje te nemen achter de coulissen van het ‘bedrijf’. Wie een gids voor het Louvre zoekt, is met dit boek aan het einde van zijn speurtocht gekomen!

rd

Cultureel Jaarboek 1995

Provincie Oost-Vlaanderen, uitg. Provinciebestuur van Oost-Vlaanderen, Dienst 91, Kunst en Cultuur, Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent, 1996, 295 × 210 mm, geïll. met zw.-w.- en kleurenfoto's en kaarten, 186 blz., genaaid 500 fr. (exclusief 100 fr. verzendingskosten). - De Dienst Cultuur van de Provincie Oost-Vlaanderen publiceerde haar 49ste jaarboek. Het is inhoudelijk uiteraard een vrij traditioneel overzicht van wat deze dienst in 1995 allemaal heeft verricht. Vooral de Provinciale Prijzen (voor letterkunde, muziek, beeldenkunst, fotografie, geschiedenis...) en de toegekende subsidies komen aan bod. Verder krijgen we een overzicht van de gesubsidieerde verenigingen voor toneel, dans, familiekunde, heemkunde..., van allerlei onderscheidingen op cultureel vlak, van de Oost-Vlaamse bibliotheekwerking, van aankopen voor het eigen kunstbezit en van de werking door de provincie op het gebied van het gemeentelijk cultureel werk, van culturele uitwisselingen, van de musea. Wat dit laatste betreft, mogen we erop wijzen dat Oost-Vlaanderen tot nu toe de enige Vlaamse provincie is met een museumconsulent. Ook de uitbouw van de eigen musea en van het archeologisch park in Ename wordt toegelicht. Er werd geen hoofdstuk over monumentenzorg en het cultuurpatrimonium opgenomen, omdat daarover een afzonderlijk jaarboek verscheen. De vormgeving van dit jaarboek oogt, net zoals de vorige uitgave, fris en hedendaags met kleurendruk, speelse lettertypes..., enz.

jlm

Leen Huet & Jan Grieten

Belgisch Museumboek; Reis langs 21 musea, uitg. Atlas-Amsterdam, 1996, verspreid door Veen Uitgevers Groep, Santvoortbeeklaan 21-25, 2100 Deurne, 210 × 135 mm, 252 blz., paperback 695 fr. - Dit boek wil geen museumgids zijn, waarin je in een bepaalde volgorde de volledige collectie van het bezochte museum voorgeschoteld krijgt. Het is veeleer een verzameling bedenkingen die neergepend werden door auteurs van de krant De Morgen n.a.v. hun bezoeken aan de betreffende musea. In die krant verscheen ten andere reeds in 1994 een aantal van deze teksten (die nu méér uitgewerkt werden voor opname in dit boek). En in 1995 werden een aantal hoofdstukken van dit boek reeds in voorpublicatie gebracht. De voorkeur van de auteurs-bezoekers is duidelijk uitgegaan naar de ‘kleinere en minder beroemde’ musea met het gevolg dat zij vaak op totaal onverwachte kunstschatten stootten.

21 musea passeren de revue: het Broelmuseum in Kortrijk, het Kasteel van Loppem, het Museum Dr. Guislain in Gent, in Antwerpen het Brouwershuis, het Museum Mayer Van den Bergh en het Volkskundemuseum, het Gallo-Romeins Museum in Tongeren, in Luik het Grétrymuseum en het Museum voor Waalse kunst, in Vielsalm het Museum van de leisteenhouwer, ‘De schat van Oignies’ en het Félicien Ropsmuseum in Namen,



in Bergen het Museum François Duesberg, het Kasteel van Beloeil, in Doornik het Museum voor Schone Kunsten, de St.-Leonarduskerk in Zoutleeuw, het Erasmushuis in Anderlecht, in Brussel het Antoine Wiertzmuseum, het Charliermuseum, het Constantin Meuniermuseum en het Museum David en Alice Buuren. Het is de schrijvers-bezoekers opgevallen dat een aantal van deze ‘mindere goden’ onder de musea door gebrek aan personeel en dus aan initiatief op sterven na dood zijn, terwijl andere bruisen van dynamiek. Feit is dat na lectuur van deze bundel een bezoek aan de besproken musea een weldoend cultuurbad wordt met verrassende ontdekkingen, zowel van kunstwerken als van kunstenaars. Dit boek zal vaak helpen om een halve-dag uitstap met bezoek aan een van de hier geciteerde musea tot een boeiend evenement te laten uitgroeien.

rd

Thomas Veser e.a.

Erfgoed der mensheid. Culturele en natuurlijke werelderfgoederen onder bescherming van de UNESCO, uitg. Het Spectrum, Utrecht, 1997, verspreid door Standaard Uitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen, kleurenillustr., 295 × 240 mm, 303 blz., gebonden 1295 fr. - Dit luxueus boek

[p. 408]

presenteert in woord en beeld de monumenten die voorkomen op de UNESCO's werelderfgoedlijst. Het betreft dus monumenten van uitzonderlijke waarde. De UNESCO heeft deze lijst opgesteld om te voorkomen dat die monumenten zouden verloren gaan. Over de gehele wereld zijn in het totaal (momenteel) 506 objecten op deze wereldmonumentenlijst geregistreerd: 380 in de categorie cultureel erfgoed en 107 in de categorie natuurlijk erfgoed. Het boek behandelt al deze erfgoederen per werelddeel. De belangrijkste objecten worden telkens over 2 pagina's beschreven en met illustratie toegelicht; de andere erfgoederen worden dan in het Aanhangsel behandeld met één illustratie en een korte tekst. D.m.v. kaarten wordt ook telkens de ligging van de monumenten gevisualiseerd. De informatie wordt verder nog vervolledigd met ‘tips voor de bezoeker’, ‘beste reistijd’, ‘verkeersverbindingen’ en ‘overnachting’, waaruit meteen blijkt dat de auteurs hun boek ook als een echte reisgids willen aanbieden. Een prachtig boek dat zeker zal bijdragen tot de sensibiliteit voor de (nog vaak bedreigde) monumenten van de UNESCO-lijst.

rd

Guido Hendrix

Ontmoetingen met Lutgart van Tongeren. Deel 1 Iconografie van Portugal tot Polen, uitg. Faculteit godgeleerdheid K.U.L., St.-Michielsstraat 6, 3000 Leuven, 1996, reeks Bibliotheca Auctorum et Scriptorum Ordinis Cisterciensis IV, met zw.-w. reproducties, 240 × 160 mm, 266 blz., genaaid 950 fr. (exclusief verzendingskosten). - Ter gelegenheid van de 750ste verjaardag van het overlijden van de H. Lutgart van Tongeren (1246-1996) schreef Guido Hendrix een studie over de iconografie van deze patrones van de Vlaamse beweging. Het werd een sobere maar verzorgde uitgave. In de tekst valt duidelijk op dat de voorstellingen van Sint-Lutgardis het volledige territorium van Europa - van Portugal tot Polen, zoals in de titel aangestipt - beslaat. Deze publicatie bezorgt ons daar een overzicht van. Ongetwijfeld ligt het boek van de dominicaan Thomas van Cantimpré Vita Lutgardis aan de basis van haar vrij doorzichtige iconografie: de verschijning van Christus die haar zijn zijwonde toont, de omarming op het kruis, de hartenruil. Wie een beetje vertrouwd is met haar biografie begrijpt deze traditionele voorstellingswijze. In dit boek wordt voor de eerste maal vastgesteld dat de iconografie van de H. Bernardus van Clairvaus deze van Lutgart heeft beïnvloed. Lutgart wordt voorgesteld als ooggetuige van de lactatio Bernardi, terwijl Bernardus zelf ooggetuige is van haar hartenruil. Het boek bevat uiteraard ook een opsomming van de diverse voorstellingen van deze Vlaamse heilige in de verschillende landen. Een register sluit het werk af. Betreurenswaardig is dat de zwart-wit afbeeldingen niet op blinkend papier werden afgedrukt. Dit zou de drukkwaliteit zeker ten goede komen.

jlm

Provincie West-Vlaanderen Jaarboek 1997

Uitg. Provinciebestuur West-Vlaanderen, Provinciehuis Burg, Burg 4, 8000 Brugge, 1997, geïll. met kleurenfoto's, 297 × 212 mm, 208 blz., genaaid 300 fr. - De tiende editie van het jaarboek van de provincie West-Vlaanderen is opnieuw een prachtige uitgave geworden die aandacht besteedt aan de werking van de provincie en aan de vele activiteiten die het provinciebestuur opstart, begeleidt en ondersteunt. Inzake externe betrekkingen wordt onder andere gewezen op de banden met Westfalen-Lippe, op de Euregio Scheldemond en op de relaties met Suffolk en Kent. Afzonderlijke luiken belichten de veiligheid, de milieuhygiëne, de landschaps- en monumentenzorg in de provincie. Enkele taalkundige slordigheden ontsieren evenwel de tekst.

jv

Vlaamse discotheek

Sei Willekommen

Kerstliederen van de Middeleeuwen tot de barok; Vier op ‘n Rij en Capilla Flamenca; DDD, 62’; informatief tekstboekje N-E-F-D, 40 p.; EUFODA 1256; Davidsfonds-Eufoda, Blijde-Inkomststraat 79-81, 3000 Leuven; 795 fr. - Eeuwenlang heeft de kersttijd zowel gerenommeerde componisten als vele anonieme volksdichters en muzikanten geïnspireerd. Daardoor groeide mettertijd een schier onuitputtelijk repertoire met een rijke variëteit qua inhoud en muzikale verwerking, afhankelijk van sociale en culturele context, van tijdsklimaat en modetrends. Deze cd brengt een heerlijke bloemlezing van kerstmuziek uit Middeleeuwen tot barok; werk van anonieme componisten en gevestigde waarden als Buxtehude en Sweelinck; van overduidelijk gregoriaans geïnspireerde melodieën tot pittige volksliederen. Het geheel is gelardeerd met enkele instrumentale stukken die geen band hebben met de kersttijd maar qua sfeer toch bijzonder in dit geheel passen. Zowel Vier op 'n Rij als Capilla Flamenca doen hun internationale reputatie eer aan met deze gevarieerde, frisse en technisch zeer gave vertolking. Een lichtpunt in de komende kersttijd, tijd waarin onze oren door commerciële rotzooi bovenmatig geteisterd worden.

jvh

Franz Schubert

Muziek voor piano vierhandig, pianoduo Kolacny; EUFODA 1257; DDD; 65′34″; tekstboekje N-E-F-D, 25 p.; uitg. Davidsfonds-Eufoda, Blijde-Inkomststraat 79-81, 3000 Leuven; ca. 795 fr. - Opnames als deze resulteren steevast in het aanzwengelen van de discussie tussen voor- en tegenstanders van uitvoering van oude muziek op moderne instrumenten. Een discussie tussen fundi's en realo's. Vaak een dovemansgesprek. De gebroeders Kolacny argumenteren op hun manier ten gunste van een moderne Steinway (type B; met sprankelende discant en warm, nooit opdringerig basregister). Hun enig argument is: een prachtige vertolking. Helder en transparant, zoals Schubert moet zijn, met een zeer doordacht pedaalgebruik; mooi gefraseerd, overtuigend in de door Schubert gewilde scherpe contrasten, zwierig, melancholisch en intiem poëtisch terzelfdertijd. Het is duidelijk dat een benaderende historische interpretatie op een modern instrument kan. Overigens: iedere historische interpretatie, ook die op authentieke instrumenten, is ‘benaderend’! Los daarvan: deze vierhandige pianomuziek klinkt alsof ze gespeeld wordt door vier handen van één lichaam, gedreven door één geest, één wil. Schitterend.

jvh

Trammelant

Pallieterland. Vlaamse en internationale volksmuziek, uitg. Tune Records, Turnhoutsebaan 239, 2100 Deurne, 1996, SABAM Stereo tune 860095, met informatief inlegboekje (N-F-E), geïllustreerd 10 blz. - Trammelant speelt internationale volksmuziek. De traditionele melodieën worden afgewisseld met composities van Luc Ceulemans. Hij schreef ze in dezelfde traditionele stijl. Solistisch komt elke muzikant zeer sterk om de hoek kijken. Franca Van de Leest op dwarsfluit, Tine van Boven op viool en Luc Ceulemans op accordeon. Patrick Van Beeck speelt voortreffelijk ritmegitaar of speelt mooi een tweede stem. Het samen musiceren gaat vlot. De liederen zou ik klasseren bij het chanson of het luisterlied. De zang, die me doet denken aan een Vlaamse charmezanger, heeft niet echt een volks karakter. De liederen zijn wel vlot en goed uitgevoerd maar spreken mij minder aan. Kwestie van smaak natuurlijk.

js

Muziek

Dirck Buysero & Carel Hacquart

De Triomfeerende Min. Vredespel. Gemengt met Zang- en Snaarenspel, Vliegwerken en Balletten, uitgegeven door Pieter Andriessen & Tom Strengers bij Alamire vzw, Postbus 45, 3990 Peer, 1996, reeks ‘Monumenta Flandriae Musica’ dl. 1, 325 × 245 mm, 120 blz., gebonden 1200 fr. - Met de reeks Monumenta Flandriae Musica wil de Alamire Foundation, een internationaal centrum voor de studie van de muziek in de Lage Landen, een selectie van een keur aan Vlaamse muziek van de Late Middeleeuwen tot 1800 in een moderne, kritische uitgave beschikbaar stellen voor musici en musicologen. Het eerste deel van de reeks brengt de eerste Nederlandstalige ‘opera’ uit de geschiedenis, geschreven in 1678 ter gelegenheid van de Vrede van Nijmegen. De vocale partijen met hun basso continuo, één voorspel en één obligate begeleiding bleven bewaard, zij het niet in autograaf. Een aantal instrumentale stukken ontbreken, maar zijn wellicht ook nooit geschreven: op aanwijzingen van de auteurs putten de toenmalige musici uit hun eigen vaste repertoire. Toch opteerden de uitgevers voor een volledig uitvoeringsklare versie, geschraagd op grondig onderzoek. Voor de instrumentale passages koos Pieter Andriessen stukken uit de Harmonia Parnassia van Hacquart zelf en voor werk van Lully en Colasse. Voorzien van een degelijke inleiding (met vertaling in het Engels en dus mikkend op een internationale ‘markt’) is deze uitgave van een onberispelijke professionele topkwaliteit. Cultureel ambassadeurswerk van hoog niveau!

jvh

Alexander Waugh

Klassieke muziek. Leren luisteren en begrijpen, uitg. Gaade Uitgevers, Houten en Standaard Uitgeverij, Belgiëlei 147A, 2018 Antwerpen, 1996, 240 × 200 mm, zw.-w.- en kleurenillustraties, 144 blz., gebonden, inclusief CD met meer dan 70 min. klassieke muziek van EMEI Classics, 895 fr. - Deze muziekgids wil (beginners) helpen bij het beluisteren en begrijpen van klassieke muziek door (vooral) de emotionele inhoud van de muziekwerken en niet de technische achtergrond te verduidelijken. De auteur tracht zijn doe te bereiken met een CD en zijn boek als leidraad. Eerst gaat hij wat dieper in op vragen als ‘wat is muziek eigenlijk?’, ‘wat is klassieke muziek?’, ‘is klassieke muziek emotioneel?’. Dan bespreekt hij de verschillende elementen van de muziek: het orkest, de instrumenten, het ritme, de melodie, harmonie, contrapunt, enz. In een volgend hoofdstuk presenteert hij zeven belangrijke werken, waarvan hij telkens één deel toelicht (aan de hand van diagrammen die het toe- en afnemen van volume en spanning weergeven): Ouverture 1812 (Tsjaikovski), Audivi vocem (Tallis), De vier jaargetijden (Vivaldi), Le nozze di Figaro (Mozart), Sonate pathétique (Beethoven), Forellenkwintet (Schubert) en La Mer (Debussy). Tussendoor tekent hij telkens ook een portret van de componist en geeft hij een lijstje met de meesterwerken van die componist. Vervolgens verschaft hij uitleg en raadgevingen bij het beluisteren van ‘onbekende werken’. Het voorlaatste hoofdstuk presenteert een aantal muzikale ontdekkenisreizen, waarin de auteur lezers informeert over: het Russisch nationalisme, de Weense kamermuziek en het impressionisme. Hoofdstuk zeven (tevens het laatste) portretteert (in het kort) veertig belangrijke componisten. Het boek wordt dan afgesloten met een lijst met muziektermen en een personen- en zakenregister. Al bij al een heel instructief boek en een CD met mooie muziekfragmenten. Voor wie het kan opbrengen om boek en CD met elkaar en/of naast elkaar te gebruiken, zijn uren muzikaal genieten weggelegd!

rd

De recensies werden geschreven door:

jlm:	Jean Luc Meulemeester
js:	Jan Seys
jv:	Julien Vermeulen
jvh:	Jaak Van Holen
rd:	Robert Declerck