Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 46

[p. 126]

Samenstelling Edmond Ottevaere en Piet Thomas
Transit

In deze rubriek publiceren we literaire vertalingen in het Nederlands van goede gedichten uit andere talen. Vertalingen kunnen ter selectie ingestuurd worden naar het redactiesecretartaat. Ieder vertaald gedicht moet vergezeld worden van een fotocopie van het oorspronkelijke gedicht, van de bibliografische gegevens van de bundel of het boek waaruit het genomen werden van een beperkte notitie over de vertaalde auteur.

Ἁπαλὲς κοιλάδες ἔχει ὁ ὕπνος ἀκριβῶς ὅπως
Καὶ ἡ ἐπάνω ζωή. Μ᾽ ἐκκλησάκια ποὺ βόσκουν σὲ χορτάρι ἐμπρὸς ἀέρα
Ποὺ ὁλοένα μηρυκάζουν ὥσπου νἀ γίνουν ζωγραφιὲς
Ἡ μιὰ τὴν ἄλλη σβήνοντας σὲ πλάγιον ἦχο. Κάποτε
Περιοδεύουν δύο ἢ τρία φεγγάρια. Γρήγορα ὅμως χάνονται
Ἡ ὀμορφιὰ κεῖ ποὺ ἀκινήτησε διαρκεῖ σὰν ἄλλο οὐράνιο σῶμα
Ἡ ὕλη ἡλικία δὲν ἔχει. Μόνον ν᾽ ἀλλάζει ξέρει. Θὲς πάρτην ἀπὸ τὴν ἀρχὴ
Θὲς ἀπ᾽ τὸ τέλος. Ἠρέμα κυλάει ἐμπρὸς ἡ ἐπιστροφὴ καὶ σὺ τὴν παρακολουθεῖς δῆθεν ἀδιάφορος
Τραβᾶς ὡστόσο τὸ σχοινὶ σ᾽ ὅρμο Μυρτῶον ἔρμο
Δίχως οὔτ᾽ ἕνα ἐλαιόδεντρο νὰ σοῦ ἀπουσιάσει
Ἂχ Θάλασσα πάνω ποὺ ξυπνᾶς πῶς ξανακαινουργιώνονται ὅλα!
Μικροὶ πῶς χαῖδευτήκαμε καὶ παίξαμε πεντόβολο τὰ γονικά μας!
Γιὰ δὲς τί σηκωμὸ σηκώνει μὲς στ᾽ ἀτάραχα ὁ Σιρόκος ὁ ὕπνιος· καὶ πῶς στὰ δύο τα χωρίζει!
Ἀπὸ τὴν μιὰ μεριὰ ξυπνῶ καὶ κλαίω γιὰ τὰ ποὺ μοῦ ἐπάρθηκαν ἀθύρματα
Καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη κοιμοῦμαι
Τὴν στιγμὴ ποὺ ὁ Ἐλευθέριος φεύγει καὶ ἡ Ἰωνία χάνεται
Μόλις ποὺ διακρίνεται λοφίσκος μ᾽ ἁπαλἀ κοῖλα γεμάτος σγουρὰ χλοΐσματα
Κι ἀντικρὺ ἀντερίσματα σκληρὰ
Ποὺ νὰ φυλάγεσαι ἀπ᾽ ὅλα τὰ ἐνδεχόμενα· ἐνῶ πρόσφυγες μέλισσες
Κατὰ σμήνη βομβοῦν καὶ μιὰ γιαγιὰ μὲς στ᾽ ἁλιεύματα τῆς δυστυχίας βρίσκει
Νὰ βγάλει ἀπὸ τὰ λίγα της χρυσαφικὰ παιδιὰ κι ἐγγόνια

Ξεφόρτωτον κι ἀπ᾽ τὸ ἕνα πλάι σὲ κυλάει ὁ κίνδυνος καὶ σ᾽ ἀγνοεῖ
᾽Ποὺ σὀ ὁ ἴδιος κάποτε θέλησες νὰ τὸν ἀγνοήσεις
Αὐτὰ βέβαια στὰ ψέματα τοῦ ρούχου ποὺ φορᾶς δίχως τὴν φόδρα του ν᾽ ἀναποδογυρίσεις
Κεῖ ποὺ ἀγγιχτήκανε οἱ μουτζοῦρες μὲ τὰ χρυσὰ νομίσματα
Ὅπως τὰ βδελυρὰ μὲ τ᾽ ἅγια

Παράξενο εἰ̑ναι

Πόσο ἀκατανόητα ζοῦμε ἀλλ᾽ ἀπ᾽ αὐτὸ κρεμόμαστε
Χλωρὸ περιστεράκι τοῦ βασιλικοῦ φιλὶ ποὺ σοῦ ᾽δωσα ἐπάνω στὸ κρεβάτι μου
Καὶ στὰ γραφτά μου τρεῖς καὶ τέσσερις ἀνέμους ἀνορθόγραφους
Νὰ ζαλιστοῦν τὰ πέλαγα ὅμως
Γεμάτο νοῦ καὶ γνώση ν᾽ ἀκολουθεῖ τὸν δρόμο του κάθε πλεούμενο
Ταλαντεύονται τὰ γεγονότα καὶ στὸ τέλος πέφτουν πρὶν κι ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους
Ἀλλἀ φανὸ θυέλλης δὲν ἔχει τὸ σκοτάδι
Ποῦ ᾽ναι ἡ Μίλητος ποῦ εἰ̑ναι ἡ Πέργαμος ποῦ ἡ Ἀττάλεια καὶ ποῦ
Ἡ Κωνσταν Κωνσταντινο ντινοπολίς;
Στοὺς χίλιους ὕπνους ἕνας βγαίνει ό ξυπνητὸς ἀλλὰ γιὰ πάντοτε.

Ἄρτεμις Ἄρτεμις κράτα μου τὸν σκύλο τῆς σελήνης
Δαγκώνει κυπαρίσσι καὶ ἀνησυχοῦν οἱ Αἰώνιοι
Κοιμᾶται πιὸ βαθιὰ κεῖνος ποὺ ἔχει περιβραχεῖ ἀπ᾽ τὴν Ἱστορία
Μπρὸς μ᾽ ἕνα σπίρτο ἄς τὴν ἀνάψεις σἀν οἰνόπνευμα

Ποίηση μόνον εἰ̑ναι

Κεῖνο ποὺ ἀπομένει. Ποίηση. Δίκαιη καὶ οὐσιαστικὴ κι εὐθεία
Ὅπως μπορεῖ καὶ νὰ τὴν φαντασθῆκαν οἱ πρωτόπλαστοι
Δίκαιη στὰ στυφὰ τοῦ κήπου καὶ στὸ ρολόι ἀλάθητη.

Odysseas Elytis

[p. 127]

Odysseas Elytis (Iraklion 1911 - Athene 1996) kreeg in 1979 de Nobelprijs literatuur (To Aksion Esti). Zoals Endymion is het slotgedicht uit zijn laatste bundel Ten Westen van het verdriet (1995). Endymion (ilios) is de ondergaande zon, verpersoonlijkt als jongeman, door Artemis en Selene elke avond in slaap gezoend, door Zeus eeuwig jong gemaakt, maar in een eeuwige droom en slaap gebracht waaruit hij ooit zal ontwaken ‘voor altijd’. Zo ook de dichter.

Zachte valleien heeft de slaap net zoals
Ook het leven daarboven. Met kapelletjes die grazen op mals groen tegen de wind in
Die steeds maar herkauwen tot ze schilderijen worden
Het éne veegt het andere weg met een antifonische nagalm. Soms
Maken twee drie maantjes hun omloop. Maar spoedig verzwinden ze
Daar waar de schoonheid stilstand werd blijft zij duren als een ander hemellichaam
De materie heeft geen leeftijd. Kent alleen verandering. Van haar begin
Tot haar einde zoek maar uit. Bedaard komt de terugkeer aangegolfd en jij deint mee ogenschijnlijk onverschillig
Toch trek je het scheepstouw naar de verlaten Myrtoïsche kade
En zelfs niet één olijfboom laat jou in de steek
O grote zee hoe vernieuwen zich telkens weer alle dingen zodra jij ontwaakt!
Hoe werden wij als kinderen geliefkoosd en hoe speelden wij vijfbikkelspel met onze voorouders!
Kijk toch toe welke woeling wordt óogejaagd in het roerloze water door slaapmaker Sirocco: en hoé slaat hij de stilte stuk!
Aan mijn éne zijde word ik wakker en ik ween om het speelgoed dat mij ontnomen werd
Aan mijn andere zijde dommel ik in
Op het moment dat Elefthérios begeeft en Ionië verloren gaat
Zodra een heuvel zich aflijnt met zachte glooiingen vol kroezend groen
En vlak daartegenover stugge burchten
Waar je kan vluchten voor al het onverwachte; intussen zoemen schichtige bijen
In zwermen weg en een grootmoeder vindt in het visnet van haar ellende
Voldoende luttele sieraden om haar kinderen te kweken en haar kleinkinderen

Aan bakboord zet het gevaar jou af maar sleurt je aan stuurboord weer mee en ként jou niet
Jij die zélf het gevaar nooit wilde bekennen
Zo maakte jij natuurlijk jouw mantel tot leugenaar: je droeg hem maar hoefde z'n zoom niet te tonen
Waarin vuile vlekken en goudstukken elkaar raakten
gelijk de gruwel en de heiligheid

Onthutsend is het

Hoe weinig begrijpend wij leven maar daarvan juist hangen wij af
Zilvergroen duifje van het basiliekruid aan jou gaf ik een zoen vanop mijn rustbed
En op mijn geschriften drie vier windvlagen vol fouten
Mogen de hoge zeeën zich tóch dronken klotsen
Moge iedere boot zijn weg vervolgen vol wijsheid en inzicht
Alle dingen die gebeuren struikelen en stuiken tenslotte neer nog vóór de mensen
Maar een stormlantaren heeft de duisternis niet
Waar is Milete waar is Pergamon waar is Attàlia en waar is
Konstan Konstantino tantinopolis?
Per duizend slapen komt één slaap die wààrlijk wakker maakt maar voor altijd.

Artemis Artemis bedwing mij de hond van de maan
Hij knauwt aan de cipres en de Onsterfelijken worden onrustig
Steeds dieper slaapt hij die smeltnat beregend is door de Geschiedenis
Vooruit maar één streek van je lucifer steek haar in brand als alcohol

De poëzie alleen is het

Die blijft. De poëzie. Eerlijk en wezenlijk en recht.
Zoals zij mogelijks verzonnen werd door de éérste mensen.
Eerlijk voor de wrange smaken van de tuin eerlijk op het onfeilbaar uurwerk van de tijd.

Vertaling: Guido Demoen