Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 46

[p. 51]

Kunsten en Letteren

Gelieve uw berichten voor deze rubriek te sturen aan het Redactiesecretariaat van het tijdschrift ‘Vlaanderen’, ‘Ter Hoogserleie’, Hondstraat 6, 8700 Tielt of te faxen op het nummer (051) 40 81 64. Ons volgend nummer (nr. 265 - maartapril 1997) verschijnt medio april 1997. Berichten voor dat nummer kunt u insturen tot 15 maart 1997. Met dank voor uw medewerking.

Antwerpen

Antwerpen - Varia

ADVN zoekt vijf miljoen

De oprichting van het ADVN (Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-Nationalisme) in 1984 beantwoordde aan een dwingende noodzaak. De geschiedschrijving van het Vlaams-nationalisme beschikte toen over geen eigen wetenschappelijk centrum, terwijl langs katholieke, liberale en socialistische zijde dergelijke centra in volle uitbouw waren. Het ADVN heeft niet alleen aan die behoefte voldaan, de instelling kan tevens een fraai resultaat voorleggen. De huidige behuizing is ontoereikend geworden voor de groei van de archieffondsen en voor de ontwikkeling van de geleverde diensten. Daarom werd gezocht naar een nieuwe en ruimere accommodatie. Met de Stad Antwerpen kon een overeenkomst afgesloten worden voor de verwerving van een pand in de Lange Leemstraat annex Hemelstraat. De accommodatie waardig en functioneel uitbouwen vormt een tweede stap: daarvoor is vijf miljoen frank nodig.

Info: ‘ADVN’, Minderbroedersstraat 24, 2000 Antwerpen (03) 225 18 37 - (03) 226 64 05.

Antwerpen

Kuipersaltaar voor O.-L.-V.-kathedraal

Het Provinciebestuur van Antwerpen is er in geslaagd een uitzonderlijke aankoop te realiseren: een marmeren reliëf van de bekende Antwerpse barokkunstenaar Guillielmus Kerricx, dat bij Christie's in Londen geveild werd. Het is oorspronkelijk afkomstig van de tuin of omheining rond het Kuipersaltaar in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen, net als twee andere reliëfs die het Bestuur in 1991 wist te verwerven en die nu in bruikleen zijn gegeven aan de kathedraal. De altaartuin waarvan dit reliëf deel heeft uitgemaakt, dateert uit 1683. In 1798 werd onder het Franse bewind de gehele inboedel van de Antwerpse kathedraal geveild. Ook de tuin van de Kuipers onderging dit lot.

Info: Provinciebestuur Antwerpen, Persdienst, Koningin Elisabethlei 22, 2018 Antwerpen, tel. [phone], fax [phone].

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Brussel - Musea

Roger Raveelmuseum: laatste schijf

In 1991 besliste de Vlaamse regering investeringskredieten te voorzien voor de oprichting van een Felix De Boeckmuseum in Drogenbos en een Roger Raveelmuseum in Machelen-aan-de-Leie (Zulte). Het De Boeckmuseum werd in september 1996 geopend. Nu nadert ook het Raveelmuseum zijn voltooiing. De overeenkomst voor de oprichting en exploitatie van het Raveelmuseum werd door de Vlaamse regering goedgekeurd op 21/12/1995. Toen werd 40 miljoen, de helft van het totaal voorziene bedrag, toegekend voor de bouw van het museum naar een ontwerp van architect Stephane Beel. Intussen keurden ook de andere partners de overeenkomst goed. De provincie Oost-Vlaanderen zal gedurende minstens 10 jaar twee personeelsleden betalen en gedurende vijf jaar voorzien in een jaarlijkse toelage van 1 miljoen. Met de gemeente Zulte werd een erfpachtovereenkomst gesloten voor een hernieuwbare periode van 99 jaar. De Stichting Roger Raveel treedt op als bouwheer en staat in voor de exploitatie van het museum. En in ruil schenkt Roger Raveel kunstwerken aan de verschillende partners, en dit minimaal voor het ingebrachte bedrag.

De Vlaamse regering bevestigde haar beslissing van 21/12/1995. Minister-president Van den Brande en minister Martens zullen de ontwerpovereenkomst tussen het Museum Roger Raveel, de provincie Oost-Vlaanderen, de gemeente Zulte, de Stichting Roger Raveel en de heer en mevrouw Raveel tekenen. Aan de Stichting Roger Raveel wordt een tweede en laatste schijf van veertig miljoen toegekend voor de bouw van het museum. Minister Martens zal de akte betreffende de schenking van kunstwerken aan de Vlaamse Gemeenschap voor definitieve aanvaarding aan het Vlaamse Parlement voorleggen.

Info: Veerle Aendekerk, woordvoerster van minister Martens, tel. [phone].

Oost-Vlaanderen

Gentbrugge - Taalkunde

‘Van gister toet vandage’

•	Gedichten van de Frans-Vlaamse dichter Jean Noël Ternynck die verschenen in het Frans-Vlaamse weekblad ‘Journal de Flandre’ werden gebundeld in ‘Van gister toet vandage’. Zij verschijnen met een woordverklaring van het typisch dialect en met een Franse vertaling. Deze bundel kost 350 frank en kan besteld worden op het infoadres.
•	De door Davidsfonds Frans-Vlaanderen uitgegeven kalender met pentekeningen van Jean-Claude Bottin is eveneens op dit adres te koop (250 frank).
•	De ‘Werkgroep der Nederlanden’ beschikt over een tentoonstelling die Frans-Vlaanderen vanuit verschillende gezichtspunten voorstelt. Inlichtingen voor organisatie van deze tentoonstelling eveneens op het info-adres.

Info: ‘Werkgroep de Nederlanden’, Johan van Herreweghe, Jan van Aelbroecklaan 16, 9050 Gentbrugge, tel. [phone].

Vlaams-Brabant

Diest - Letterkunde

Literatuur op zondag

De literaire culturele kring ‘Apollo’ organiseert al sinds 1992 lezingen. Doel is het promoten van Nederlandstalige literatuur waarbij interessante buitenlandse auteurs in vertaling niet uit het oog verloren worden. Ook dit jaar ziet het programma er boeiend uit: Dirk van Bastelaere (2/3/97), Roel Richelieu van Londerseele (6/4/97), Apollo's kamer (25/4/97), Patrick Lateur (4/5/97), Bart Moeyaert (1/7/97), Renée van Hekken (7/9/97), Peter Ghyssaert (2/10/97). Op 11/10/97 is er prijsuitreiking van de Apolloprijs 1997, op 2/11/97 en op 7/12/97 zijn er twee verrassingen. Toegangsprijs per lezing is 100 frank, abonnement 550 frank.

Info: ‘Literatuur op Zondag’, Aula Cultuurcentrum Begijnhof, Diest, tel. [phone].

West-Vlaanderen

Brugge - Letterkunde & Bezinning

‘Het gaat tussen God en mij’

Op 22 en 23/2/97 heeft een cultureel bezinningsweekend plaats rond Felix Timmermans' Adagio ‘Het gaat tussen God en mij’ o.l.v. Prof. Dr. A. Keersmaekers. Adagio verscheen een halve eeuw geleden, enkele maanden na Timmermans' overlijden. Plotseling bleek Felix Timmermans een veel ‘rijker’ auteur dan algemeen gedacht werd. Nu nog grijpen velen naar het bundeltje en wordt eruit geciteerd. Deze bundel werd een samenvatting van een heel mensenleven. Elk gedicht leeft van vroegere gedachten en beelden, de verzen bieden een rijkdom van menselijke wijsheid, gevoeligheid. Na een halve eeuw zijn ze een glanzend schrijn van stille weemoed, vrome berusting, soms pijnlijke vertwijfeling, maar ook vreugdevolle ontdekking. Gebeden en overwegingen voor een verrijkend weekend.

Info: Gastenzuster Abdij van Male, 8310 Brugge Sint-Kruis, tel. [phone], fax: [phone].

Koksijde - Muziek

Passieconcerten

De passieconcerten van het Collegium de Dunis omvatten volgende werken van J.S. Bach: Wer nur den lieben Gott lässt walten, Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit en de Markus-Passion.

Er zijn drie concerten: op zaterdag 1 maart in de St.-Gilliskerk in Brugge, op vrijdag 7 maart in de St.-Michielskerk in Kuurne en op zaterdag 8 maart in de kerk O.-L.-V. ter Duinen in Koksijde, telkens om 20 uur. Uitvoerders: Karolien De Meyer, sopraan; Patrick Van Goethem, altus; Bert De Kegel, tenor; Conor Bigghs, bas; Collegium de Dunis, vocaal en instrumentaal ensemble; Algemene leidng: Ignace Thevelein.

Kaartenverkoop: Chris Castelein, Rousseaulaan 1, 8670 Koksijde, tel. [phone].

Wakken - Letterkunde

Viering Gwy Mandelinck

Op 26 en 27 april 1997 wordt de uit Wakken afkomstige dichter Gwy Mandelinck (Guido Haerynck) in zijn geboortedorp Wakken t.g.v. zijn 60 jaar gevierd. Tijdens de academische zitting op 26/4/97 zijn er toespraken van burgemeester Koenraad Degroote, van Vlaams minister van Cultuur Luc Martens, van letterkundige Rudolf van de Perre, van auteur-journalist Gaston Durnez en van schepen van Cultuur Rudi Van Gheluwe. Chantal Pattyn van Studio Brussel draagt gedichten voor en Gwy Mandelinck besluit deze feestzitting. Aan zijn geboortehuis wordt daana een plaket onthuld. Er is op 27/4/97 een tentoonstelling over het leven en werk van deze auteur en er is een literaire zoektocht. Ter gelegenheid van deze viering wordt een dichtbundel uitgegeven met poëzie van Gwy Mandelinck.

Te bestellen door overschrijvijng van 400 frank (portokosten inbegrepen) op rekening van het ‘Mandelinckcomité Wakken’ nr. 853-8550829-20.

Inlichtingen op het infoadres: ‘Mandelinckcomité Wakken’, André Desmet, Mandelvijver 20a, 8720 Wakken.

Waregem - Taalkunde

50ste Frans-Vlaamse Cultuurdag

Op 28/9/97 heeft de 50ste ‘Frans-Vlaamse Cultuurdag’ plaats. Er is een academische zitting, receptie en feestbanket met korte tafeltoespraken. De prijzen van de eerste reeks van de 32ste Nederlandse taalprijsvraag worden uitgereikt. Het ‘Gedenkboek over 50 jaar KFV’ wordt voorgesteld. Ook 25 jaar ‘KFV-mededelingen’ wordt op die dag gevierd.

Info: ‘Komitee voor Frans-Vlaanderen’ vzw, Platanendreef 46, 8790 Waregem, tel. [phone].

Prijzen, wedstrijden, onderscheidingen

Berichten voor deze rubriek sturen aan: Redactiesecretariaat van het tijdschrift ‘Vlaanderen’, ‘Ter Hoogserleie’, Hondstraat 6, 8700 Tielt of faxen op het nummer (051) 40 81 64.

Om te kunnen gepubliceerd worden in het nr. 265 (maart-april 1997) moeten die berichten ons bereiken voor 15 maart 1997.

Met dank voor uw medewerking.

Antwerpen

Antwerpen - Beeldende kunsten

Prijs voor beeldhouwkunst 1996

Het provinciebestuur van Antwerpen kende de Provinciale Prijs voor Plastische Kunst voor Beeldhouwkunst (100.000 frank) toe aan de inzending van het kunstenaarscollectief ‘Peter Boelens/Koen Meyers’.

Info: Provinciebestuur Antwerpen, Koningin Elisabethlei 22, 2018 Antwerpen, tel. [phone], fax [phone].

[p. 52]

Antwerpen - Diamant

Provinciale prijs voor Kunstambachten 1996

Juweelcreaties van Monique De Ceulaer, Ilse De Keulenaer, Kristel Duchateau, Katty Van den Bergh, Ira Van de Vondel, Inez Vidts en Daniel Vidovsky, werden geselecteerd voor de Provinciale Prijs voor Kunstambachten 1996 - het diamantjuweel als kunstobject. De aanmoedigingspremie, ter waarde van 50.000 fr. ging naar Monique De Ceulaer. Haar ontwerp ‘Juweeltapijt voor de zeegodin, bruidsjuweel voor Caliope en bruidsjuweel voor Phaedra’ is een kunstwerk waarbij een wandtapijt als drager fungeert van twee diamantjuwelen die apart kunnen gedragen worden als sierspeld. Wanneer de sieraden niet worden gedragen, worden ze via de sierspeldsluiting bevestigd op het juweel-wandtapijt. De juwelen integreren op een harmonieuze manier in het textielwerk. De Provinciale Prijs voor Kunstambachten 1996 - het diamantjuweel als kunstobject wordt feestelijk uitgereikt op de Provinciale Cultuurdag die plaats vindt in het Provinciehuis op 27/2/97.

Info: ‘Diamantmuseum Antwerpen’, Lange Herentalsestraat 31-33, 2018 Antwerpen, tel. [phone].

Antwerpen - Fotografie

Prijs voor fotografie 1996

Het provinciebestuur van Antwerpen kende de tweejaarlijkse prijs voor fotografie (150.000 frank) toe aan Anja Van Eetveldt ter bekroning van haar werk ‘On-echt’.

Info: Provinciebestuur Antwerpen, Koningin Elisabethlei 22, 2018 Antwerpen, tel. [phone], fax: [phone]

Brasschaat - Beeldende kunsten

100 jaar Sint-Mariaburg

Het gemeentebestuur van Brasschaat organiseert een wedstrijd met het oog op het bekronen van een ontwerp voor een te realiseren kunstwerk met als titel ‘100 jaar Sint-Mariaburg’ dat zal geplaatst worden op een openbaar plein in Brasschaat-Mariaburg. Alle kunstenaars die in Vlaanderen of in Brussel wonen en die een ruime artistieke ervaring hebben en dat duidelijk kunnen aantonen, worden uitgenodigd aan deze wedstrijd deel te nemen. Wedstrijdreglement op dit adres:

Gemeentebestuur Brasschaat, Bredalaan 182, 2930 Brasschaat, tel. [phone].

Ekeren - Letterkunde

Aloïs Blommaertwedstrijd voor het jeugdverhaal

In 1998 bestaat de vereniging ‘Kunstenaars voor de Jeugd, vzw’ (KvJ) 50 jaar en herdenkt tevens Aloïs Blommaert, jeugdauteur en eminent lid, die in 1958 overleed. Beide gebeurtenissen indachtig, schrijft KvJ de Aloïs Blommaertwedstrijd voor het jeugdverhaal uit. De wedstrijd staat open voor iedereen en het thema is vrij. De manuscripten - doelgroep vanaf 12 jaar - worden in de nieuwe spelling gesteld. Ze bevatten ongeveer 42.000 lettertekens of 20 bladzijden van 35 regels. Inzenden in drievoud onder pseudoniem. Op de bijgevoegde en gesloten envelop wordt de schuilnaam herhaald, binnenin de echte naam en schuilnaam van de inzender, adres, telefoonnummer en geboortedatum. De inzendingen worden uiterlijk verwacht tegen 1 december 1997.

Het winnend manuscript wordt bekroond met 25.000 fr.

Info: ‘Kunstenaars voor de jeugd’, vzw, Hector Van Gysel, Steenstraat 17, 2180 Ekeren.

Mol - Beeldende kunsten

Dirk Baksteenprijs

De eerste prijs (50.000 frank) georganiseerd door de Marnixring Kempenlandt ging naar Dirk Boulanger voor de vormelijke en compositorische kwaliteit van het totaal ingezonden werk, voor de beheersing van het materiaal en de persoonlijke uitdrukkingskracht, waaraan humor zelfs niet vreemd is. Een eervolle vermelding ging naar Greet Van Dijck voor de mooie eenheid van de reeks en voor het zuiver uitwerken in toonwaarden, waarmee zij een idyllische en zelfs magische sfeer wist te scheppen. Twintig werken van dertien verschillende kunstenaars kwamen in aanmerking.

Info: ‘Marnixring Kempenlandt’, Secretaris H. Huybrechts, Leeuwerikheide 56, 2400 Mol, tel. [phone].

Limburg

Leopoldsburg - Beeldende kunsten

Eerste Prijs Stad Brugge

Monique De Ceulaer ontving de Eerste Prijs van de stad Brugge 1996 met ‘Tekens voor Euterpe’ (Suite voor Paul van Ostaijen), textielkunstwerk. De prijs bedroeg 50.000 fr. en werd uitgereikt in de Biekorfbibliotheek in Brugge. Dezelfde kunstenares behaalde uit meer dan 700 inzendingen één van de vier Belgische selecties voor de ‘4de Internationale Betonac Wedstrijd’ met het textielwerk ‘Bruidschat voor Calliope’. Bovendien werd ze geselecteerd voor diverse internationale tentoonstellingen.

Info: Monique De Ceulaer, Lommelsesteenweg 208, 3970 Leopoldsburg, tel. [phone].

Leopoldsburg - Muziek & literatuur

Flores luventutis

Ruben Reginald Luyten behaalde de prijs Wilfried Martens, tweede prijs muziekcomposities Flores Iuventutis 1996 met zijn symfonie ‘Symphony for a new age’, voor de eerste maal opgevoerd in de Warande in Turnhout. Hij behaalde ook de derde prijs literatuur in de internationale wedstrijd Flores Iuventutis 1996 voor zijn roman ‘Vermeend Vierkant’.

Info: Ruben Reginald Luyten, Lommelsesteenweg 208, 3970 Leopoldsburg, tel. [phone].

Sint-Truiden - Letterkunde

De 22ste poëzieprijs van de stad Sint-Truiden

Gedichten in drievoud (of WP5.1 met één uitdraai) onder schuilnaam (met bijgevoegde envelop waarin personalia, de belofte dat de tekst ongepubliceerd is en ingesloten twee antwoordzegels) voor 14 maart 1997 naar dit adres sturen. Ook op dit adres kan het reglement opgevraagd worden (postzegel insluiten).

Info: ‘Appel’ vzw, literair tijdschrift, Houtstraat 37, 3800 Sint-Truiden.

Tongeren - Letterkunde

12de poëzieprijs van de stad Tongeren

Maximum drie ongepubliceerde gedichten in zesvoud opsturen onder schuilnaam samen met een identificatie-envelop en drie postzegels van 17 frank. Thema is ‘Spijt’. De eerste prijs is een kunstwerk ter waarde van 20.000 frank. Prijsuitreiking op 18/10/97. Reglement op dit adres:

Redactiesecretariaat ‘Plinius’ t.a.v. Richard Rochus, Holt 103, 3740 Bilzen.

Vlaams-Brabant

Averbode - Letterkunde

John Flandersprijs 1997

De ‘John Flandersprijs 1997’ (50.000 frank plus driedaags verblijf als eregast in Bolgogna) is bestemd voor onuitgegeven, boeiende verhalen voor kinderen vanaf 10 jaar. De verhalen (in voorkeurspelling, in drievoud onder schuilnaam, met identificatie-envelop) dienen vóór 15/5/97 op het info-adres aan te komen, waar ook het volledige reglement kan opgevraagd worden. Dit is een jubileumuitgave (voor de 25ste keer uitgeschreven!).

Info: Uitgeverij Averbode - VF-redactie, Theo Lenaerts, Postbus 54, 3271 Averbode, tel. [phone], fax: [phone].

Dilbeek - Letterkunde

3de internationale poëzieprijs

Tot 30/6/97 worden gedichten (ongepubliceerd, met identificatie-envelop, vrij thema) ingewacht bij de Uitgeverij ‘Dilbeekse Cahiers’. Zes postzegels van 17 frank toevoegen. De eerste prijs is 20.000 frank en een gouden medaille en oorkonde. Reglement op het info-adres. Proclamatie op 11/10/97.

Info: ‘Uitgeverij Dilbeekse Cahiers’, Wilfried De Boeck, Spanjebergstraat 9, 1700 Dilbeek.

Leuven - Muziek

Cultuurprijs van de K.U. Leuven

De ‘Blanlin-Evrartprijs’ werd voor de vijfde keer uitgereikt, prijs die ondertussen werd omgevormd tot ‘Prijs Blanlin-Evrart. Cultuurprijs van de K.U. Leuven’. Laureaat was ditmaal het muziekensemble Champ d'Action. Dit Antwerpse ensemble voor hedendaagse muziek werd in 1988 opgericht door componist Serge Verstockt en enkele gelijkgezinde musici. Sindsdien groeide het uit tot het belangrijkste Belgische ensemble voor nieuwe muziek en werden de fundamenten gelegd voor een internationale carrière. De vorige laureaten waren Jan Caeyers (muziek), Luc Deleu (driedimensionale kunsten), Raoul De Keyser (schilderkunst) en Marianne Van Kerkhoven (podiumkunsten).

Info: ‘Fonds Blanlin-Evrart’, Postbus 33, 3000 Leuven, tel. [phone], fax: [phone].

Leuven - Taalkunde

Groot Nederlands Dictee

Het Groot Nederlands Dictee van het Davidsfonds is de grootste taalwedstrijd in Vlaanderen en Nederland. Meer dan 2500 kandidaten namen deel aan elk van de twee vorige edities van deze speelse spellingtest voor het brede publiek.

Tussen de deelnemers aan de twee vorige edities waren o.a. heel wat studenten. De meeste andere kandidaten waren niet professioneel bezig met taal. In 1997 zijn er voor meer dan 1.000.000 fr. prijzen te winnen. Op 48 plaatsen in Vlaanderen hadden de preselecties plaats van de derde editie van het Groot Nederlands Dictee. De 40 beste provinciale finalisten kampen uiteindelijk om de overwinning via het grote dictee tijdens de nationale eindstrijd op 15/3/97 in Brussel.

Info: Davidsfonds, Blijde-Inkomststraat 79-81, 3000 Leuven, tel. [phone].

Wilsele/Leuven - Letterkunde & Schilderkunst

Diverse bekroningen

Hubert Jacobs behaalde diverse prijzen: een eervolle vermelding in de ‘Laurent Middendorp poëzieprijs’, een nominatie in ‘Pipistrellus-Pipistrellus’, hij was tweede laureaat in de tweejaarlijkse poëzieprijs ‘De Nederlanden’, Dendermonde, hij ontving een gouden penning in de ‘Haaght Literaire poëzieprijs’. Hij ontving het Diploma van de Gran Premio Goya (Madrid), discipline schilderkunst.

Info: Hubert Jacobs, Aarschotsesteenweg 209, 3012 Wilsele/Leuven

Oost-Vlaanderen

Nevele-Landegem - Letterkunde

Basiel de Craeneprijs

Gedichten in vijfvoud en onder kernspreuk insturen voor 30/4/97. Er is de ‘Poëzieprijs van Merendree’ (30.000 frank) voor een dichtbundel van minimum tien gedichten, voor de Basiel de Craeneprijs voor debutanten (20.000 frank), en de Anton van Wilderodeprijs, voorbehouden aan leerlingen van de derde graad secundair onderwijs (10.000 frank). Reglement en info op dit adres:

Info: ‘Basiel De Craene’ vzw, Heiste 46, 9850 Nevele-Landegem, tel. [phone].

West-Vlaanderen

Brugge - Architectuur

Tweejaarlijkse Prijs voor Architectuur 1996

De Tweejaarlijkse Provinciale Prijs voor Architectuur van West-Vlaanderen was in 1996 voorbehouden aan stedelijke architectuur: geïntegreerde appartementsbouw. Er waren twee luiken: in een historische omgeving en in een moderne omgeving. Voor deze prijs werden in totaal 27 projecten ingediend door 19 West-Vlaamse architecten. Voor het luik in een moderne omgeving: Eerste premie (40.000 fr. en de bronzen ereplaket van de

[p. 53]

Provincie West-Vlaanderen) werd toegekend aan Johan Laethem (^o1955 Beernem) uit Tielt voor zijn realisatie in de Kortrijkstraat in Tielt. Tweede premie (25.000 fr. en de bronzen ereplaket van de Provincie West-Vlaanderen) ging naar Architectenburo Govaert (^o1962 Oostende) & Vanhoutte (^o1963 Kortrijk) uit Sint-Michiels voor hun realisatie in de Kwade Placestraat in Oostkamp. De laureaatsprijs werd niet toegekend. Voor het luik in een historische omgeving werden noch de laureaatsprijs noch premies toegekend.

Info: ‘Provincie West-Vlaanderen, Dienst voor Cultuur, Provinciehuis Boeverbos, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries / Brugge, tel. [phone], fax [phone].

Brugge - Kunstambacht

Prijs Kunstambachten West-Vlaanderen

De Provinciale Prijs voor Kunstambachten en Industriële Vorming 1996 was voorbehouden aan industrieel textielontwerpen: vloerbekleding (zowel kamerbreed tapijt als afgepast tapijt kwamen in aanmerking). Een eerste premie ging naar Ann-Marie Jonckheere uit Jabbeke en een tweede naar Amandina Cuppens uit Brugge. De Provinciale Prijs zelf en de Houtlandpremies (voor jong en beloftevol talent) werden niet toegekend.

Info: ‘Provincie West-Vlaanderen, ‘Provinciale Dienst voor Cultuur’, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries / Brugge, tel. [phone].

Brugge - Letterkunde

Prijs voor Letterkunde 1995-1996

Op 14/12/96 werden de Prijzen voor Letterkunde van de Provincie West-Vlaanderen en de Vlaamse Provincies uitgereikt. Gerti Wouters werd laureaat en Bruno Comer premiewinnaar van de Prijs voor Letterkunde van de Provincie West-Vlaanderen 1996 (essay en monografie). Anne Provoost en Geert De Kockere zijn de laureaten van de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies 1995 (respectievelijk voor jeugd- en kinderliteratuur).

Info: ‘Provinciale Dienst voor Cultuur, Provinciehuis Boeverbos, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries / Brugge, tel. [phone], fax [phone].

Nieuwpoort - Letterkunde

M.J. Moortgat-Keuckelinckprijs

Deze tweejaarlijkse literaire prijs ten bedrage van 25.000 frank kan enkel toegekend worden aan een Nederlandstalig auteur van een kort essay (proeve, verhandeling, opstel, ...) over ‘Nieuwpoort als aantrekkingspool na W.O. II’ (zee, strand, visserij, haven, stroom, gastronomie...) of een vrij onderwerp. Het werk zal beoordeeld worden op zijn literaire waarde en telt 15 tot 40 pagina's getypte tekst (met 1,5 tussenlijn). Eén typoscript in drievoud opstellen en vergezellen van een gesloten omslag waarin de identiteit, het adres, de geboorteplaats en -datum vermeld worden. Op de omslag wordt een kenspreuk vermeld die eveneens op het typoscript aangebracht wordt. De inzendingen moeten voor 15 september 1997 (postdatum) gestuurd worden naar:

‘Dienst Toerisme en Cultuur’, Marktplein 7, 8620 Nieuwpoort, tel. [phone].

Buitenland

Amsterdam, Nederland - Letterkunde

‘Concept’ Poëzieprijs 1997

Deze prijs uitgeschreven door ‘Concept’ wordt uitgereikt t.g.v. de 11de Culturele Ontmoetingsdag in september 1997. Eén gedicht inzenden tegen 15/3/97. Thema is ‘heimwee naar vroeger’. Bekroonde en geselecteerde gedichten verschijnen in ‘Onherroepelijk voorbij’. Prijzen zijn waardevolle kunstwerken.

Info: ‘Concept’, Postbus 1313, NL-1200 Hilversum, tel. en fax: [phone].

Thema-tentoonstellingen

Gelieve uw berichten voor deze rubriek te sturen aan het Redactiesecretariaat van het tijdschrift ‘Vlaanderen’. ‘Ter Hoogserleie’, Hondstraat 6, 8700 Tielt of te faxen op het nummer (051) 40 81 64. Het eerstvolgend nummer (nr. 265, maart-april 1997) wordt gepubliceerd medio april 1997.

Berichten voor dat nummer kunt u insturen tot 15 maart 1997. Met dank voor uw medewerking.

Antwerpen

Antwerpen - Beeldende kunsten Programmatie 1997

•	De tentoonstelling ‘Memento Metropolis’ is opgebouwd rond de vraagstelling ‘Welke herinnering aan onze grote steden zal ons bijblijven nu wij ons bevinden op de drempel van de 21ste eeuw?’ Gezien door de ogen van kunstenaars, cultuurfilosofen, wetenschappers, visualiseren wij de metropool als de broedplaats bij uitstek van onze westerse beschaving. Het is een dwarsdoorsnede van het wetenschappelijk en filosofisch denken weerspiegeld in prototypes, ontwerpen, tekeningen, schilderijen, installaties, sculpturen, geschriften, film en muziek (van 15/2 tot 11/5/97).
•	Van 28/6/97 - 5/10/97 loopt de tentoonstelling ‘Rubenstextiel’. Rubens is als schilder wereldberoemd. Minder bekend is dat hij als tapijtontwerper de grenzen verlegde van de textielkunst. Bijna vergeten is het andere zogenaamde Rubenstextiel: kant en borduurwerk waarvoor de makers hun inspiratie zochten in de Rubensgrafiek. Deze tentoonstelling brengt de monumentale wandtapijten, het kantwerk, de geborduurde kazuifels, antependia en medaillons samen om ze te confronteren met Rubens' olieverfschetsen, tekeningen en grafiek.
•	Van 22/11/97 tot 29/3/98 loopt de tentoonstelling ‘Volkeren uit Centraal-Azië’ en brengt een evocatie van de leefwereld van deze volkeren. Met meer dan 500 voorwerpen uit de wereldberoemde collecties van het Etnografisch Museum in St.-Petersburg wordt de materiële cultuur van de Kazakken, Turkmenen, Kirgiezen, Tadzjieken en Oezbeken, voorgesteld. Rond de traditionele yoert, de ronde vilten tent van de volkeren van Mongools-Turkse origine, wordt in een twaalftal afdelingen een overzicht gegeven van de objecten die bij alle belangrijke momenten van het dagelijkse leven aan bod komen. Textiel neemt hierbij een belangrijke plaats in.

Info: ‘Hessenhuis’, Falconrui 53, 2000 Antwerpen, tel. [phone], fax: [phone].

Antwerpen - Juwelen

Indische Mogoljuwelen

Bijzonder kleurrijke historische juwelen die niet alleen de sociale status van de drager weerspiegelen maar bovendien quasi goddelijke, maar ook astrologische en profylactische eigenschappen bezitten, zijn Indische Mogoljuwelen. De meeste Indische juwelen die ons bekend zijn dateren uit de Mogolperiode (1526-1858). Uit de bloeitijd van het Mogolrijk, de 16de en 17de eeuw, zijn nog weinig juwelen bewaard gebleven. Het Diamantmuseum toont een 80-tal unieke Indische juwelen, echte topstukken, uit de latere Mogolperiode, de 18de en 19de eeuw. De meeste tentoongestelde sieraden werden ontleend uit privé-collecties. De selectie werd gemaakt door de Indische expert Mumin Latif. Indische juwelen zijn bijzonder kleurrijk, niet in het minst door de talrijke emailsoorten, maar ook door de aanwezigheid van de edelgesteenten smaragd en robijn. Toegang: 150 fr. (reductietarief voor groepen, 60+, CJP, e.a.: 100 fr.). Er zijn rondleidingen en nocturnes.

Info: ‘Diamantmuseum Antwerpen’, Lange Herentalsestraat 31-33, 2018 Antwerpen, tel. [phone], fax: [phone].

Antwerpen - Juwelen

Juwelen tussen kunst en ambacht

Naar aanleiding van het 75-jarig bestaan van de afdeling Juwelierskunst van het Technicum in Antwerpen wordt een tentoonstelling ingericht met werk van oud-leerlingen. Het Technicum legt nog bijzonder veel nadruk op de ambacht en streeft naar een hoogstaande technische kwaliteit gekoppeld aan een artistieke meerwaarde. Deze tentoonstelling loopt van 3 tot 27/4/97.

Info: ‘Diamantmuseum Antwerpen’, Lange Herentalsestraat 31-33, 2018 Antwerpen, tel. [phone], fax: [phone].

Antwerpen - Strips

Van mannekensblad tot stripverhaal

In het Volkskundemuseum in Antwerpen loopt momenteel de tentoonstelling ‘Van mannekensblad tot stripverhaal. Kinderprenten van Brepols’. Zij biedt een overzicht van de diverse kinderprenten die door de firma Brepols in de 19de en begin van de 20ste eeuw werden uitgebracht. Deze kinderprenten behoorden tevens tot de voorlopers van het stripverhaal. Vandaar dat ook aandacht geschonken wordt aan het prille begin van het stripverhaal in België tussen de beide Wereldoorlogen. De tentoonstelling is nog te bezichtigen in het Volkskundemuseum tot 3/3/97. Aansluitend hierbij werd een uitgebreide publicatie uitgebracht met diverse nieuwe gegevens die gevonden werden in het archief van de firma Brepols, dat dit jaar voor het eerst werd opengesteld (Prijs: gebrocheerd 995 frank, gekartonneerd 1650 frank, bank- en verzendingskosten niet inbegrepen).

Info: ‘Volkskundemuseum’, Gildekamersstraat 2-6, 2000 Antwerpen, tel. [phone], fax: [phone].

Antwerpen - Varia

Tentoonstelling ‘Camille Huysmans’

In 1996 was het 125 jaar geleden dat de socialistische staatsman Camille Huysmans in Bilzen werd geboren. Het lag voor de hand dat deze verjaardag met de nodige luister gevierd wordt. In 1997 zal het tevens 80 jaar geleden zijn dat de Internationale Conferentie van Stockholm werd georganiseerd. Gezien de centrale rol die Huysmans hierin gespeeld heeft, worden beide verjaardagen met een tentoonstelling extra belicht. De expositie concentreert zich in de eerste plaats op het thema oorlog en vrede. Vertrekpunt hierbij zijn de initiatieven die Huysmans als secretaris van de Socialistische Internationale tijdens de Eerste Wereldoorlog nam om tot een rechtvaardige vrede te komen. Naast de oorlog is er ook aandacht voor de latere inzet van Huysmans voor oorlog en vrede. Dit betekent dat ook het antifascisme in al zijn facetten, de Spaanse Burgeroorlog, de jodenvervolging, een gastvrij Antwerpen en de Tweede Wereldoorlog belangrijke onderwerpen zijn die in de tentoonstelling worden aangesneden. De bezoeker kan ook kennismaken met andere aspecten van de boeiende persoonlijkheid van Huysmans, zoals zijn sociale bewogenheid, zijn engagement voor Vlaanderen en zijn passie voor muziek. Deze tentoonstelling werd gerealiseerd door het Archief en Museum voor de Socialistische Arbeidersbeweging (AMSAB) en het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven (AMVC), in opdracht van de Stichting Camille Huysmans en van de Stad Antwerpen. De tentoonstelling loopt nog tot 1/3/1997, van dinsdag t.e.m. zaterdag van 10 u. tot 17 u. Toegangsprijs: 75 frank - 30 frank voor groepen, 60+, CJP - gratis voor inwoners van Antwerpen en voor scholen. Er zijn rondleidingen en er is een lezingencyclus.

Info: ‘Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven’ (AMVC), Minderbroedersstraat 22, 2000 Antwerpen, tel. [phone], fax: [phone].

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Brussel - Beeldende kunsten

De kunst van het verzamelen

‘De kunst van het verzamelen’ is een tentoonstelling die zal plaatsvinden van 26/2/97 tot 25/5/97 in het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie. Deze tentoonstelling brengt aan de hand van een selectie onbe-

[p. 54]

twiste meesterwerken een uniek internationaal overzicht van de kunst van deze eeuw. Er is werk te zien van Picasso, Braque, Mondriaan, Brancusi, Fernand Léger, Dubuffet, Fontana, Yves Klein, Francis Bacon, maar ook van hedendaagse kunstenaars als Bruce Nauman, Donald Judd, Lawrence Weiner en vele anderen. Deze tentoonstelling is het resultaat van een uitzonderlijke en eenmalige samenwerking tussen de meest toonaangevende Nederlandse musea. Er zijn groepsbezoeken voorzien, al of niet onder begeleiding van een gids. Er is ook een trein-toegangsticket te verkrijgen in alle Belgische stations.

Info: ‘Vereniging voor tentoonstellingen van het Paleis voor Schone Kunsten’, Koningsstraat 10, 1000 Brussel, tel. [phone], fax: [phone].

Brussel - Beeldende kunsten

De vrouw in vorm en kleur

Een dertigtal Belgische kunstenaars werden bijeengebracht rond een van de aantrekkelijkste thema's... de vrouw. Nog tot 9 maart kan het publiek op deze tentoonstelling ‘De Vrouw in al haar gedaanten’ kennis maken met de gravures, tekeningen, beeldhouwwerken of schilderijen van Jos Albert, Hanneke Beaumont, Gaston Bertrand, Colette Bitker, Anto-Carte, Pierre Caille, Paul Delvaux, Georges Lemmen, René Magritte, Constant Permeke, J. Fr. Portaels, Mig Quinet, Armand Rassenfosse, Félicien Rops, Walter Sauer, Fernand Schirren, Liliane Vertessen, Rik Wouters en nog vele anderen... een lofzang op de vrouwelijke schoonheid. Voor een bezoek aan de tentoonstelling het nummer bellen van het infoadres:

Info: J. Bastien-Art, Magdalenasteenweg 61, 1000 Brussel, tel. [phone].

Brussel - Muziek

Muziekhandschriften

De studie van de muziekhandschriften uit de Sint-Goedelecollectie die in de Koninklijke Bibliotheek van België worden bewaard, brengt interessante gegevens aan het licht in verband met het rijke Brusselse muziekleven, vooral in de 18de en 19de eeuw. Opvallend zijn hierbij de composities van de zangmeesters zelf, namen van kopiisten en uitvoerders, data van uitvoeringen, gelegenheidscomposities of composities opgedragen aan bepaalde personen. De composities van de zangmeesters vormen een belangrijk aandeel van de collectie. Daarnaast zijn er werken van al dan niet bekende componisten van eigen bodem. Ten slotte zijn ook de grote internationaal bekende componisten vertegenwoordigd. Op de tentoonstelling verduidelijkt een selectie muziekhandschriften deze aspecten van de collectie. Daarnaast wordt aan de hand van gravures, foto's en archiefdocumenten een beeld opgeroepen van het muziekleven in en rond de kathedraal. Tegelijkertijd lopen nog diverse tentoonstellingen: De bibliotheek van surrealist Louis Scutenaire (tot 29/3/97), ‘Een halve eeuw Vlaamse literatuur’ (tot 29/3/97), ‘Geschiedenis van de prent in een privéverzameling’ (tot 29/3/97), ‘Jacques Ochs, karikaturist van Pourquoi Pas?’ (van 11/4/97 tot 24/5/97), ‘Edmond Deman, uitgever en boekhandelaar’ (van 26/9/97 tot 8/11/97) en ‘Guillaume Wieland of Willem Vrelant, miniaturist aan het Bourgondisch hof’ (van 5/12/97 tot 17/1/98).

Info: ‘Koninklijke Bibliotheek van België, Kunstberg, Keizerslaan 4, 1000 Brussel, tel. [phone].

Limburg

Hasselt - Beeldende kunsten

Maakt kunst staat?

Nog tot 23/3/97 loopt deze tentoonstelling met werk van o.a. Raoul de Keyser, Panamarenko, Peter Rogiers, Patrick vanden Eynde, Gert Verhoeven.

Info: Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunsten - ‘Begijnhof’, Zuivelmarkt 33, 3500 Hasselt, tel. [phone], fax: [phone]

Oost-Vlaanderen

Deinze - Beeldende kunsten

Egypte hertekend

In het Museum van Deinze en de Leiestreek loopt van nog tot 24 maart 1997 de tentoonstelling ‘Egypte Hertekend’, naast de eigen collectie. Het gaat om een tentoonstelling gewijd aan het oude Egypte in de beeldverhalen. Het beoogt een confrontatie tussen de bijzonder talrijke Nederlandstalige Egypte-strips enerzijds en de faraonische werkelijkheid anderzijds. Ook worden de documentatiebronnen aangewezen, zoals didactische jeugdboeken, film, goed geïllustreerde boeken over het Egypte der Farao's, enz. De thematiek wordt gegroepeerd onder zes thema's: Van ‘Egypte Getekend’ tot ‘Egypte Hertekend’, Met de striptekenaars op reis in Egypte, Goden en farao's voor de striplezer, Het dagelijks leven van toen in het beeldverhaal, Geheimen en magie van het oude Egypte en Droom en werkelijkheid in de Egypte-strip. Er is een boekje van ca. 130 bladzijden gepubliceerd dat aansluit bij de tentoonstelling. Het initiatief en de samenstelling van deze expositie komt van wijlen Prof. Dr. J. Quaegebeur en zijn medewerkers van de Katholieke Universiteit van Leuven.

Info: ‘Museum van Deinze en de Leiestreek’, Lucien Matthyslaan 3-5, 9800 Deinze, tel. [phone], fax: [phone]

Buitenland

's Hertogenbosch, Nederland - Cultuur

Kindercultuur

‘Kinderen van alle tijden’ heet de tentoonstelling die op 27 maart 1996 in het Noord-Brabants Museum wordt geopend. Het is een breed opgezette presentatie waarin de kindercultuur in de loop der eeuwen wordt gevisualiseerd. De nadruk ligt op de leefwereld van het kind in de Nederlanden, vanaf de middeleeuwen tot heden. Kinderen hebben in alle cultuurperioden een specifieke plaats in de samenleving ingenomen. Dit gaf aanleiding tot het ontstaan van een materiële cultuur: kunstwerken en gebruiksvoorwerpen, die ons veel vertellen over de steeds wisselende visie op het kind. Kinderen van alle tijden is een thema met een omvangrijke doelgroep. Op het eerste gezicht lijkt het een voor de hand liggend thema. Toch is het nooit eerder in deze vorm onderwerp van een omvangrijke tentoonstelling geweest.

Info: ‘Noordbrabants Museum’, Verwersstraat 41, 5200 BA 's-Hertogenbosch, tel. [phone], fax: [phone].

Heerlen, Nederland - Beeldende kunsten

Kurt Schwitters in Nederland

De Stadsgalerij Heerlen, gemeentelijk museum voor moderne kunst, presenteert van 9/3 t/m 8/6/97 de tentoonstelling ‘Kurt Schwitters in Nederland’. Voor het eerst wordt een overzicht geboden van de activiteiten en contacten van de beroemde dadaïst in Nederland. Het publiek kan kennismaken met de vele collages schilderijen en reliëfs die Schwitters in dit verband maakte. Schwitters (Hannover 1837-1948 Ambleside (GB)) onderhield nauwe contacten met de kunstenaars en architecten van ‘De Stijl’ en werd daar ook duidelijk door beïnvloed. In de tentoonstelling worden vijftig collages, reliëfs en schilderijen van Schwitters gepresenteerd, die alle verband houden met de activiteiten van de beroemde Merzkunstenaar in Nederland in de jaren twintig en dertig. De genoemde werken zijn gemaakt in Nederland, geïnspireerd door contacten met Nederlandse kunstenaars of opgedragen aan Nederlandse vrienden. Hij was overigens niet alleen beeldend kunstenaar, maar ook dichter, uitgever, architect en grafisch ontwerper. In Nederland verscheen in 1923 het eerste nummer van zijn tijdschrift ‘Merz’, getiteld ‘Holland Dada’.

Info: ‘Stadsgalerij Heerlen’, Raadhuisplein 19, Heerlen, tel. [phone].

Uden, Nederland - Beeldende kunsten

‘Christmas. Themes in painting’

Naast klassieke werken als ‘De Annunciatie, de Boodschap aan Maria’ door schilders als Sassaferrato en Charles Eijck (glas in lood), ‘De aanbidding door de drie koningen’ van middeleeuwse kunstenaars als de Meester van 1518, Jan van Dornicke en Pieter Coecke van Aelst worden ook recente werken getoond. Deze werden vervaardigd door het driemanschap Marc Mulders, Reinoud van Vught en Paul van Dongen. Deze drie Tilburgse schilders hebben zich verenigd onder de titel: ‘Themes in painting’. In Uden hebben zij, uitgaande van het karakter van zowel museum als van collectie en gelet op het jaargetijde gekozen voor het thema kerstmis. Centraal daarbij staat de geboorte, het feest en het drama. Voor de tentoonstelling zijn tien nieuwe werken gemaakt die gecombineerd worden met de hierboven vermelde werken en andere objecten uit de collectie. De drie kunstenaars gaan de confrontatie aan met hun collega's, voortgekomen uit een rijke veelal christelijke traditie. Maar tevens zijn zij zich ervan bewust zelf ook uit deze traditie te zijn voortgekomen. Hun collageachtige schilderijen met hun even figuratief als symbolisch karakter sluiten niet slechts direct aan op deze traditie maar vormen tevens het bewijs van hun vruchtbare samenwerking. Deze tentoonstelling loopt nog tot 2/3/97.

Info: ‘Museum voor Religieuze Kunst’, Vorstenburg 1, 5401 AZ Uden, Nederland, tel. [phone].

Individuele & groepstentoonstellingen

In deze rubriek worden enkel tentoonstellingen vermeld die nog lopen op het moment dat het nummer verschijnt. De tijdslimiet voor het afleveren van de kopij aan de drukker is voor het volgend nummer (nr. 265: maart-april 1997) 15 maart 1997.

Berichten die ons later bereiken kunnen niet meer opgenomen worden in dat nummer. Eventueel kunnen de berichten ook via onze fax [phone] doorgestuurd worden.

Met oprechte dank voor uw medewerking.

Stefan Annerel

Schilderijen, Athena Art Gallery, H. Consciencestraat 38, 8500 Kortrijk, van 13/3 t/m 20/4.

Siegfried Anzinger

Schilderijen, Deweer Art Gallery, Tiegemstraat 6A, 8553 Otegem, nog tot 16/3 (benedenzaal), open van wo. t/m zo. van 14-18 u.

Stephan Balkenhol

Sculptuur en tekeningen, Museum Het Kruithuis, Hekellaan 2, 5211 LX 's-Hertogenbosch, van 23/2 t/m 20/4, van wo. t/m zo. van 13-17 u.

Ludo Bekkers

Reportagefoto's, Fotobistro Berenbak, Minderbroedersstraat 17, 2000 Antwerpen, nog tot 11/4, open van ma. tot vr. van 11 uur af, za. vanaf 12 u., op zon- en feestdagen gesloten.

Gerard Bijnens

Schilderijen, Galerij Exelmans, Zandbergerstraat 10, 3680 Neeroeteren-Maaseik, van 21/2 t/m 31/3, open van vr. t/m zo. van 14-19 u., gesloten op Paaszondag.

Danielle (Dann) Bockstael

‘Geometrische schilderijen’, Galerij van het theater van het Psychiatrisch Centrum St.-Amandus, Reigerlo 10, 8730 Beernem, dagelijks van maandag tot vrijdag van 8-17 u.

Achilles Cools

Beelden en schilderijen, Galerij Paulus, St.-Paulusstraat 40, 2000 Antwerpen, nog tot 23/3.

[p. 55]

Lieva De Beuckelaere

Constrictie 1, Bogardenkapel, Sted. Academie voor Schone Kunsten, Katelijnestraat 86, 8000 Brugge, nog tot 23/2, open op do., vr., za. van 14-17 u.

Monique De Ceulaer

Juwelen en textielkunst, Diamantmuseum, Herentalsstraat, 2000 Antwerpen, nog tot 31/3, textielkunst, Textilmuseum, Vadianstrasse 2, Sankt Gallen, Zwitserland, van 5/2 t/m 31/3; textielkunst, Museum of Decorative Arts, Ulice 17, Listopadu 2, Praha 1, Praag, Tsjechië, van 24/4 t/m 8/6.

Raoul De Keyser

Schilderijen, MUHKA, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen, nog tot 30/3, dagelijks (behalve op maandag) van 10-17 u.

Peter de la Porte & Tom Indekeu

Foto's, Fotogalerie, C Hasselt, Kunstlaan 5, 3500 Hasselt, nog tot 16/2/, dagelijks van 010-18 u.

Paul Delvaux (1897-1994)

Retrospectieve n.a.v. de 100ste verjaardag van de geboorte van de artiest, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Regentschapsstraat 3, 1000 Brussel, van 21/3 t/m 27/7, dagelijks van 10-17 u., op wo. van 10-21 u., gesloten op maandag en op 1/5.

Tineke Demmer

Gemengde technieken op papier, Galerie Ruach Hedendaagse Religieuze Kunst, Papestraat 31, 2513 AV 's Gravenhage, open op do., vr. en za. van 11-17 u.

Guy De Myttenaere

‘Landschappen en marines’ in olieverf en aquarel, Galerij van het theater van het Psychiatrisch Centrum St.-Amandus, Reigerlo 10, 8730 Beernem, van 2/5 tot 11/6, dagelijks van maandag tot vrijdag van 8-17 u.

Dirk Duchau

Fotografie, Gallerie De Peperbusse, Prins Boudewijnstraat 7, 8400 Oostende, nog tot 23/2, open do. en vr. van 15-18 u., za. en zo. van 10.30-12 u. en van 15-18 u.

Aldous Eveleigh

Tekeningen en olies op papier omtrent ‘Pessoa’, Très Galerie, Zwevegemsestraat 30, 8500 Kortrijk, nog tot 23/3, open op vr. en za. van 14-18 u. en op zo. van 15-18 u.

Gilbert Fastenaekens

Foto's ‘Nocturnes - Archeologie van de verbeelding’, Galerie Path, Leo de Béthunelaan 59, 9300 Aalst, nog tot 23/2, open vr. 15-18 u., za.-zo. 14-18 u.

Stephen Feldman

Foto's, Museum voor Fotografie, Lieven Gevaertzaal, Waalse Kaai 47, 2000 Antwerpen, van 22/2 t/m 13/4, dagelijks van 10-17 u.

Dimitri Gambier

Keramiek, Galerij theater van het Psychiatrisch Centrum St.-Amandus, Reigerlo 10, 8730 Beernem, van 15/3 t/m 30/4, open van ma. t/m vr. van 8-17 u.

Mon Glazemakers

Schilderijen, Galerij van het Kasteel Rivierenhof, Prov. Domein Rivierenhof, Turnhoutsebaan, Deurne-Antwerpen, van 5/3 t/m 23/3, open van 12-17 u. (gesloten op ma. en di.).

Jos Hendrickx

Grafiek, Kunstkring Jacques Gorus, Venusstraat 52, 2000 Antwerpen, van 5/4 t/m 27/4.

Marc Horemans

Grafiek, Gallery 40, Veerstraat 8, 9140 Temse, nog tot 20/4, open op za en zo. van 14-18 u.

Philip Huyghe

‘Philip Huyghe Meeuw’, Vera van Laer Gallery, Hoogstraat 11-13, 2000 Antwerpen, nog tot 10/5.

An Veronica Janssens

Sculpturen en installaties, MUHKA, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen, nog tot 30/3, dagelijks (behalve op maandag) van 10-17 u.

André Jasinski

Foto's, Museum voor Fotografie, Galerie, Waalse Kaai 47, 2000 Antwerpen, van 22/2 t/m 13/4, dagelijks van 10-17 u.

Christian Kieckens

Architectuur ‘De plaats van het gebouw’, deSingel, Desguinlei 25, 2018 Antwerpen, nog tot 16/3, open van di. t/m zo. van 14-18, gesloten op maandag.

Odile Kinart

Sculpturen, Galerij Exelmans, Zandbergerstraat 10, 3680 Neeroeteren-Maaseik, van 21/2 t/m 31/3, open van vr. t/m zo. van 14-19 u. (gesloten op Paaszondag).

Annie Kuppens

Litho's, Cafetaria en hal van het Virga Jesse Ziekenhuis, 3500 Hasselt, nog tot 7/3.

Frédéric Lechevallier

Schilderijen, Gallerie De Peperbusse, Prins Boudewijnstraat 7, 8400 Oostende, open do. en vr. van 15-18 u., za. en zo. van 10.30-12 u. en van 15-18 u.

Gabriële Levy

Tekeningen, CIAP, Zuivelmarkt 44, 3500 Hasselt, open van di. tot vr. van 12-18 u. en op za. van 14-17 u., nog tot 22/2.

Dirk Mutsaerts

Grafiek, ‘Oud Sint Nikolaas’ van Neder-Over-Heembeek, St.-Nikolaasplein 5, 1120 Brussel, nog tot 16/2, open op di., wo., do., za. en zo. van 15-18 u.

Vital Muylaert

Eigentijdse interpretatie van de Avant-Garde, grafiek en schilderijen, Faculty Club Leuven, Groot Begijnhof 14-16, 3000 Leuven, nog tot 28/2, open elke werkdag van 10-12 u. en 14-18.30 u.

Jacques Ochs

Karikaturist van ‘Pourquoi Pas?’, Nassaukapel van de Koninklijke Bibliotheek van België, Kunstberg, l000 Brussel, van 11/4 t/m 24/5, open van ma. t/m za. van 12-16.50 u (gesloten op 1, 2, 3, 8, 9, 10 en 19 mei).

Wilfried Pas

Beelden van Willem Elsschot en Paul van Ostaijen, Galerie 78, Stationsstraat 78, 1840 Londerzeel, nog tot 2/3.

Constant Permeke & Roel D'Haese

Huldetentoonstelling, Stichting Veranneman, Vandevoordeweg 2, 9770 Kruishoutem, nog tot 15/2, open van di. t/m za. van 14-18 u.

Eric Peustjens

Foto's, Museum voor fotografie, Waalse Kaai 47, 2000 Antwerpen, in de Agora, nog tot 16/2/, dagelijks van 10-17 u.

Paule Pia

‘Mijn eigen weg’, retrospectieve, C.C.A. Spinoy, Minderbroedersgang 5, (ingang Melaan), 2800 Mechelen, nog tot 9/3, dagelijks van 13.30-17 uur.

Viki Piqueur

Juwelen, Gallery 40, Veerstraat 8, 9140 Temse, nog tot 20/4, open op za. en zo. van 14-18 u.

Eline Rausenberger

‘India, van droom tot werkelijkheid, Prov. Centrum Arenberg, Arenbergstraat 28, 2000 Antwerpen 1, van 1/3 t/m 4/5, open tijdens de voorstellingen in de schouwburgzaal en op wo. en za. van 14-17 u.

Thomas Ritter & Pablo Atchugarry

Schilderijen/sculpturen, Art Gallery, De Meulenaere & Lefevere, Polderstraat 76, 8670 Oostduinkerke, van 16/3 t/m 4/5.

Thierry Saey

Schilderijen, Museum voor Schone Kunsten, Wapenplein, 8400 Oostende, van 5/4 t./m 27/4, dagelijks open van 10-12 en van 14-17 u. (niet op dinsdag).

Har Sanders

Retrospectief overzicht, Noordbrabants Museum, Tuingalerij, Verwersstraat 41, 5200 BA's Hertogenbosch, van 7/3 t/m 4/5.

Eran Schaerf

Project, MUHKA, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen, nog tot 30/3, dagelijks van 10-17 u. (niet op maandag).

Wilfrieda Segers

Herdenkingstentoonstelling Paul Gubbels, schilderijen en tekeningen, Galerij van het Kasteel Rivierenhof, Prov. Domein Rivierenhof, Turnhoutsebaan, Deurne-Antwerpen, van 26/3 t/m 20/4, dagelijks van 12-17 u, gesloten op ma. en di.

André Sprumont

Schilderijen, Argo, Modern and Contemporary Art Gallery, Zeedijk Het Zoute 734, 8300 Knokke, open op vr., za., zo. en ma. van 11-13 u en van 14.30-18.30 u, nog tot 10/3.

Freddy Theys & Paul Kershaw

Grafiek, Kunstkring Jacques Gorus, Venusstraat 52, 2000 Antwerpen, van 1 t/m 23/3.

Godelieve Thys

Kleuretsen, Cafetaria en hal, Virga Jesse Ziekenhuis, 3500 Hasselt, van 8/3 t/m 6/6.

Lut Tomsin

Tekeningen, pastels, poppen, Galerij van het Kasteel Rivierenhof, Prov. Domein Rivierenhof, Turnhoutsebaan, Deurne-Antwerpen, nog tot 16/2, open van 12-17 u. (gesloten op ma. en di.).

Jan Van den Driessche

Schilderijen, ARGO, Modern and Contemporary Art Gallery, Zeedijk 734, 8300 Knokke-Heist, van 19/4 t/m 12/5, open van vr. t/m ma. van 11-13 u. en van 14.30-18.30.

Anja Van Eetveldt

Foto's, Blix Galerie, Diestsestraat 82, 3000 Leuven, nog tot 15/3, open van ma. t/m za. van 9-18 u.

Marijke Van Kenhove

Schilderijen, Galerij Exelmans, Zandbergerstraat 10, 3680 Neeroeteren-Maaseik, nog tot 16/2, open van vr. t/m zo. van 14-19 u.

André Van Schuylenbergh

Schilderijen en sculpturen, Atelier De Gryse, Gentsesteenweg 41, 8500 Kortrijk, nog tot 23/3, dagelijks open van 10-12 en van 14-19 u (behalve op dinsdag).

Herman & Wilfried Van Vinckenroye & Ilse Van Brempt

‘Verwante kunstvormen’, resp. schilderijen, tekeningen en keramisch werk, Kunstgalerij Alkarte, Hoogdorpsstraat 5, 3570 Alken, nog tot 2/3, open op za. van 14-18 u en op zo. van 10-12 en van 14-18 u.

Marijke Van Warmerdam

Films, MUHKA, Leuvenstraat 16, 2000 Antwerpen, nog tot 30/3, dagelijks (behalve op maandag) van 10-17 u.

[p. 56]

Georges Vantongerloo

Retrospectieve tentoonstelling, Galerij Ronny Van de Velde, IJzerenpoortkaai 3, 2000 Antwerpen, nog tot 31/3, dagelijks van 10-18 u. (gesloten op maandag).

Yves Velter

Schilderijen, Museum voor Schone Kunsten, Wapenplein, 8400 Oostende, van 9/3 t/m 31/3, dagelijks open van 10-12 u. en van 14-17 u. (niet op dinsdag).

Thomas Virnich

Sculpturen, Deweer Art Gallery, Tiegemstraat 6A, 8553 Otegem, van 22/3 t/m 27/4, van wo. t/m zo. van 14-18 u., gesloten op Pasen (30/3/97).

Bernard Visser

Schilderijen, Galerij Exelmans, Zandbergerstraat 10, 3680 Neeroeteren-Maaseik, van 4/4 t/m 11/5, open van vr. t/m zo. van 14-19 u.

Mark Wallinger

Schilderijen, sculpturen en installaties, Deweer Art Gallery, Tiegemstraat 6A, 8553 Otegem (bovenzaal), nog tot 16/3, van wo. t/m zo. van 14-18 u.

Hans Weyers & Klaas Borms

Installatie + overzichtstentoonstelling, Tentoonstellingszaal, Zwijgershoekcomplex, 9100 Sint.-Niklaas, nog tot 2/3.

Adrian Wiszniewski

‘A man tied-up in his own composition’, schilderijen, Galerij Fortlaan 17, Fortlaan 17, 9000 Gent, nog tot 23/2, di. tot vr. van 14-18 u., za. 10.30-18.30 u. en zo. van 10-13 u.

Carlo Zoli & Dorothea van de Winkel

Resp. brons en keramiek & wandtapijten en textiele kunst, Galerij Theaxus, Ommegangstraat 3, 9690 Kluisbergen-Kwaremont, nog tot 31/3, open op za., zo. en ma. van 14-17 u.

Groepstentoonstellingen

-	‘Ongemakkelijk - Uneasy’, met werk van Georgia Creimer, Carina Diepens, Mirjam Kuitenbrouwer, Silvia Langhoff, Sylvie Ronflette, Evelyne Van Duyl, Galerie In Situ, Arbeidsstraat 106-108, 9300 Aalst, nog tot 16/2, open van do. t/m za. 14-18 u.
-	Schilderijen van het Collectief ‘Jeudi’, CC Brussel, St.-Nikolaasplein 5, 1120 Brussel, van 28/2 t/m 23/3, open op di., wo., do., za. en zo. van 15-18 u.
-	‘Nieuwe abstractie’, met werk van Marcel Berlanger, Christian Garnett, Jus Juchtmans, Zsigmond Karolyi, Dario Urzay, Galerie In Situ, Arbeidsstraat 106-108, 9300 Aalst, open van do. t/m za. van 14-18 u.
-	‘New media’, werk van Bernard Bernatzik, Matthias Groebel, Jake, Joseph Nechvatal, Galerie In Situ, Arbeidsstraat 106-108, 9300 Aalst, van 27/4 t/m 8/6.
-	‘Joodse kunstenaars in Oostende’, Museum voor Schone Kunsten, Wapenplein, 8400 Oostende, met werk van Finch, Deutsch, Frey, Nussbaum en Rabus, van 9/3 t/m 5/5, open dagelijks van 10-12 en van 14-17 u. (niet op dinsdag).
-	‘Zeven avant-gardisten. Uit de twintiger jaren’, werk van Felix de Boeck, Prosper De Troyer, Marthe Donas, Pierre-Louis Flouquet, Karel Maes, Jozef Peeters en Victor Servranckx, ABB-galerij, Hoekgebouw Diestsevest-Diestsestraat, 3000 Leuven, nog tot 15/3, open op werkdagen van 9-16 u., za. van 14-17 u., op zondag gesloten.
-	Galerij Pluto vzw, Plotersgracht 7 (Patershol), 9000 Gent, met werk van MaRf, Willy Segers, Thierry Lauwers, Adriaan Nelemans, FaKe, Hubert De Decker, Zephania Tshuma (Zimbabwe), André Naessens, open op vr., za., zo. van 15-19 u.
-	Fotografie met Dirk Braeckman, Carl De Keyzer en Thomas Ruff, Galerij Het Punt, Leenstraat 14, 8800 Roeselare, open op schooldagen elke wo., do. en vr. van 18-20 u. en op za. van 10-12 u. en van 14-17 u.
-	Vier generaties schilders met Eugène Lerooy en Roger Raveel, Karel Dierickx en Fred Bervoets, Piet Moerman en Joris Ghesquiere, Ronny Delrue en Mario Debrabandere, van 25/4 t/m 31/5, open op schooldagen elke wo., do., vr. van 18-20 u. en op za. van 10-12 u. en van 14-17 u. in Galerij Het Punt, Leenstraat 14, 8800 Roeselare.
-	Kunstcentrum 't Hof te Puttens, VTB-VAB-Galerij, Wichelsestraat 20-22, 9340 Lede, nog tot 23/2, open op za. en zo. van 12-22 u., met werk (schilderijen, tekeningen, beelden en keramiek) van Anni Bonheure, Rose Marie Dellaert, Antoon Torrekens en Liene Vandevoorde.
-	‘Giselle en Gezellen’, Museum Van Bommel Van Dam, Deken van Oppensingel 6, 5911 AD Venlo, nog tot 31/3, met werk van Giselle Kuster, Suzanne Berkers, Jacqueline Böse, Josien Brenneker, Krien Clevis, Giotta, Louise Schouwenberg en Trudy van Soest, open van di. t/m vr. van 10-16.30 u., za., zo. en 2de Paasdag van 14-17 u., op maandag gesloten.
-	Openingstentoonstelling van de Kunstkring Jacques Gorus, Atelier J. Gorus, Venusstraat 52, 2000 Antwerpen, op za. en zo. van 14-17 u., nog tot 23/2.
-	‘Design for Living’ met werk van Benoit, Lynn Cohen, Karel De Groef, Thomlas Huber, Benoit Roussel, Kurt Ryslavy, Lukas Vandenabeele, Mark Vanderleenen, Dimitri Vangrunderbeek en Franz West, Galerie TW, eerste verdieping van het GC Ten Weyngaert, Bondgenotenstraat 54, 1190 Vorst, nog tot 5/3, open op di. t/m do. van 12-19 u., op vr. 12-21 u., za. 13-17 u.
-	Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim, Middelheimlaan 61, 2020 Antwerpen, bruikleen uit de Wide White Space Gallery (Antwerpen), werk van Carl Andre, Joseph Beuys, Marcel Broodthaers, Christo, Hugo Heyrman, Bernd Lohaus, Richard Long, Panamarenko, Lawrence Weiner, in het Braem-Paviljoen.
-	Maakt kunst staat? Prov. Centrum voor Beeldende Kunsten - Begijnhof, Prov. Museum, Zuivelmarkt 33, 3500 Hasselt, nog tot 23/3, open van di. tot za. van 10-17 u. en op zo. van 14-17 u. (gesloten op maandag) met werk van Guillaume Bijl, Werner Cuvelier, Thierry de Cordier, Raoul De Keyser, Lili Dujourie, Christoph Fink, Jef Geys, Willy Kessels, Guy Mees, Ria Pacquée, Panamarenko, Peter Rogiers, Rombouts & Droste, Marc Schepers, Walter Swennen, Luc Tuymans, Patrick Vanden Eynde, Philippe Van Snick, Richard Venlet, Jan Vercruysse en Gert Verhoeven.

rd

Bibliotheek

Poëzie

Willem Wilmink (samensteller)

Dieren. De mooiste gedichten, verzameld en ingeleid door Willem Wilmink, uitg. Prometheus/Amsterdam, 1996, verspreid door Standaard Uitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen, 200 × 125 mm, 179 blz., paperback 395 fr. - Als er een auteur is in ons taalgebied die steeds weer zorgt voor originele en leuk ogende bloemlezingen uit de poëzie, dan is dat ongetwijfeld Willem Wilmink. Uit de mooiste gedichten over dieren las hij het boek Dieren samen. Van Jacob van Maerlant, Homerus en Vergilius tot actuele dichters als Ed Leeflang, Rutger Kopland en Judith Herzberg. Ook hier weer blijft het handelsmerk van Wilmink dat hij de grenzen van de poëzie echt aftast. Vandaar dan ook de keuze van gedichten (liedjes) van Ramses Shaffy (We zullen doorgaan), Wim Kan, Herman Finkers, Liselore Gerritsen, Freek de Jonge, Ivo de Wijs, Gaston Durnez of Louis Verbeeck. Uit al deze gedichten blijkt de relatief korte afstand tussen mens en dier. Of hoe mensen door de jaren heen hun gevoelens in hun dieren projecteerden, zodat ze menselijke karaktertrekjes verwierven. Wellicht is dat de rode draad in deze bloemlezing.

svdb

Gerrit Komrij (samensteller)

De Nederlandse poëzie van de twaalfde tot en met de zestiende eeuw in 1000 en enige gedichten, uitg. Bert Bakker, Amsterdam, verspreid door Standaard Uitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen, 3 dln in cassette, samen met een CD; dl. I (1996), 12/16 (eeuw), 175 × 105 mm, 1263 blz., dl. II (1996), 17/18, 175 × 105 mm, 1376 blz., dl. III (1996), 19/20, 175 × 105 mm, 1465 blz., paperback; CD: Komrij's keuze. De Nederlandse poëzie van de twaalfde tot en met de twintigste eeuw in 60 en enige minuten (45 gedichten voorgedragen door G. Komrij), 1500 fr (totaalprijs). -Ze is intussen een begrip geworden in de Nederlandse letteren: de driedubbele bloemlezing van Gerrit Komrij, De Nederlandse poëzie in 1000 en enige gedichten, en dit voor de twaalfde tot en met de zestiende eeuw, voor de zeventiende en achttiende eeuw en een derde deel met Noord- en Zuid-Nederlandse poëzie uit de twintigste eeuw. Deze drieledige stand van zaken is natuurlijk ook altijd al wat gecontesteerd geweest: dichters werden verzwegen of andere dichters kregen te veel of te weinig gedichten toebedeeld. Zoiets is natuurlijk eigen aan bloemlezingen. In ieder geval wordt een flink deel van onze oudere letterkunde door Komrij ontsloten. Men moet anders al naar de koninklijke bibliotheken, of naar universitaire faculteits- en centrale bibliotheken om gedichten te vinden van bijvoorbeeld Jan Luiken (1649-1712), en dat is nog niet eens de minst bekende. Om dan maar te zwijgen van Arnold Bon of Franciscus Martinius, of sterker nog de twee kerstgedichten uit het Werdener liederhandschrift. De nieuwe editie verschilt licht van de oudere versie, maar ook nu weer lijkt dit driedelig kleinood met annex CD een onontbeerlijk onderdeel van elke poëziebibliotheek.

svdb

Luuk Gruwez

Bandeloze gedichten. Een keuze uit de poëzie 1977-1990, uitg. De Arbeiderspers/Amsterdam, 1996, verspreid door de Uitgeverijen Singel 262, Schuttershofstraat 9, 2000 Antwerpen, 200 × 125 mm, 139 blz., paperback 599 fr. - Destijds debuteerde de dichter Luuk Gruwez (1953) met de bundel Stofzuigergedichten. Van deze bundel werden geen gedichten opgenomen in de overzichtsbundel Bandeloze gedichten. Er werd wel poëzie geselecteerd uit Ach, wat zacht geliefkoos om een mild verdriet

(1977), Een huis om dakloos in te zijn (1981), terwijl de bundels De feestelijke verliezer (1985) en Dikke mensen (1990) integraal werden opgenomen. Wellicht heeft de nieuwe verzameling te maken met het feit dat een flink deel van Gruwez' verzen zo goed als onvindbaar zijn geworden. Gruwez, die toch een vaak gebloemleesde en veel gebruikte en aangehaalde dichter van de neoromantische generatie blijft. En wiens motieven en thema's nog altijd door een groot aantal lezers worden gesmaakt: een portrettist die de esthetiek van het decadente cultiveert, de schoonheid van weemoed en melancholie, de vlucht in een gedroomde werkelijkheid.

svdb

Leonard Nolens

En verdwijn met mate, uitg. Querido/Amsterdam, 1996, verspreid door Uitgeverijen Singel 262, Schuttershofstraat 9, 2000 Antwerpen, 240 × 160 mm, 63 blz., ingenaaid 799 fr. - En verdwijn met mate, de jongste dichtbundel van Leonard No-

[p. 57]

lens, balanceert eens te meer op de raakvlakken van identiteit en bevreemding, van autobiografie en fictieve toevoeging. Het poëticale middel bij uitstek is dan ook de paradox, waarbinnen persoonlijke elementen allerhande en vitale levensvragen kunnen gedijen. Verdwijnen met mate kan de dichter in zijn poëzie, de man in zijn geliefde. De dichter is de autoriële instantie die in staat is zichzelf te verliezen in zijn dichtkunst en - als gevolg van zijn dubbele identiteit - zich te laten opgaan in het vrouwelijke lichaam. Ook sterk zijn bij Nolens altijd de vergelijkingen in de zin van: ‘Vannacht aan je denken is een jongeman / Die op een vrijdagavond naar het centrum wandelt. Leonard Nolens’ poëzie teert geenszins op een overmatig poëtiserend effect, maar moet het veeleer hebben van een van overtolligheden ontdane zegging, hoewel uitermate verfijnd en beheerst in zijn beeldspraak.

svdb

Suzy van Bever

Succes vraagt offers, uitg. D.K.S., Stationstraat 43, 2235 Hulsthout, 1996, 210 × 140 mm, 48 blz. genaaid.- Suzy van Bever (1939) is blijkens de flaptekst ook kunstschilderes, beeldhouwster, keramiste en voordrachtkunstenares. Deze bundel werd door haar met enkele tekeningen geïllustreerd. ‘Ik schrijf langzaam geloofwaardig / wat in mijn hoofd boeiend aanwezig is’ zo begint het gedicht ‘De Geheimen’. Veel algemeen gangbare, daarom even behartenswaardige gedachten en gevoelens worden hier uitgestald, maar de verwoording ervan is geen poëzie.

fb

Hannie Rouweler

Tekens van tijd, uitg. Holmsterland, stichting Kreatie F, Kraneweg 72, 9718 JV Groningen, 1996, 225 × 145 mm, 48 blz., genaaid f 19,50. - Hannie Rouweler (Goor NL, 1951) heeft al meer poëziebundels gepubliceerd. Bloemlezingen uit haar werk verschenen in het Pools en het Roemeens, losse gedichten in het Engels en het Spaans. De nieuwe bundel omvat 42 gedichten. Sommige ervan gaan impressionistisch uit van een stuk landschap of van een beeldhouwwerk of een muziekstuk: ‘de natte paden van herfstwandelingen’ en ‘de schoonheid van vergane dingen’. Andere peilen wat dieper naar universele levensvragen zoals de aardse, menselijke liefde en vooral de trage maar onomkeerbare vergankelijkheid. De vorm van deze poëzie is helder en eenvoudig. De verzen gaan kennelijk spontaan en vrij gemakkelijk in elkaar over: ‘Ik bezit niets anders / dan wat bij elkaar / gesprokkelde woorden / vanzelf aaneengegroeid’. Onder al deze eenvoudige woordkunst wordt niettemin een trillende beheersing vermoed. Bij rustige lectuur komt een gevarieerde rijkdom naar boven.

fb

Erik Verstraete (samenst.) & Hans Roest

Alice Nahon. Verzameld dichtwerk, uitg. Pelckmans, Kapelsestraat 222, 2950 Kapellen & uitg. Kok/Kampen, 1996, geïll. met zw.-w.-foto's, 225 × 145 mm, 176 blz., gebonden 750 fr. - 1996 was de honderdste verjaring van de geboorte van Aline Nahon en meteen de gelegenheid om het verzameld dichtwerk nog eens uit te geven. Het werd een fors boek met een ten geleide en een biografie door Erik Verstraete en een bijdrage van Hans Roest over Alice Nahon in Nederland. Het eigenlijke dichtwerk omvat de bekende bundels ‘Vondelingskens’ (1920), ‘Op zachte vooizekens’ (1921), voorts de bundel ‘Schaduw’ (1928) en ‘Maart-April. Jeugd- en Nagelaten Gedichten’ (1936). Achterin is een volledige bibliografie opgenomen. Daaruit blijkt het grote succes van deze poëzie - herdrukken op tienduizenden exemplaren en vertalingen in het Frans, Hongaars, Duits, Engels. Nahons poëzie is gekenmerkt door grote eenvoud, door een romantisch en nostalgisch gevoel, door vertedering en gelatenheid. Daardoor zijn sommige van haar gedichten Vlaams volksbezit geworden; ze werden ook getoondicht en anderszins ook ruim verspreid. De verdienste van deze bundel ligt dan ook juist in het feit dat haast al haar gedichten hier bij elkaar gebracht zijn en dat de personaliteit van de dichteres en van haar werk vlot te vinden en te volgen is. ‘En ben ik uitgebloeid / Ach, laat mij maar verslensen / En luister naar mijn laatste zang / Ik ben zo bang, ik ben zo bang / Te sterven bij de mensen’.

fb

Johan de Boose

Wegen naar Insomnia. Elegieën voor Marina Tsvetajeva, uitg. PoëzieCentrum, Hoornstraat 11, 9000 Gent, 1996, 208 × 134 mm, 63 blz., ingenaaid 498 fr. - Johan de Boose (Gent 1962), doctor in de Slavische filologie, acteur en auteur van een roman en diverse toneelwerken, schreef deze bundel poëzie voor en over de Russische dichteres Marina Tsvetajeva (1892-1941 zelfmoord). Deze zwervende figuur - Moskou, Berlijn, Parijs, Praag - die Rilke, Pasternak en veel andere bekende dichters zeer nabij stond, wordt in een nawoord door De Boose voorgesteld. Haar korte leven bestond uit een resem verliefdheden en verliezen, terwijl zij anderzijds ook mannelijk en somtijds zelfs martiaal uit de hoek kon komen. Al deze hebbelijkheden komen voor in haar eigen poëzie. De Booses gedichten trachten dit vreemde, wispelturige leven samen te vatten: ‘In haar was het goed verdwalen. / In haar ben ik altijd teruggekeerd’. Zij verwoorden bijzonder subtiel en met een ware rijkdom aan beelden deze postume verering/verwachting van de dichter voor het wonderlijke droombeeld Marina. In wellicht het beste gedicht ‘Beau Séjour’ (p. 19) heet dit dan: ‘Dat je telkens weggaat om terug te kunnen komen / is het mooist’. Een bundel om traag en proevend te lezen en te herlezen.

fb

Hervé J. Casier

Doorzichtig als de regen, uitg. De Beuk, Prinsengracht 1065, 1017 JG Amsterdam, 1995, 195 × 125 mm, 30 blz., genaaid. - Hervé J. Casier (Brugge 1943) heeft reeds een tiental bundels poëzie en enkele verhalen gepubliceerd. Ontdubbeling van lichamen, beelden die over elkaar heen schuiven, ideeën die al of niet ondergaan in een onafwendbaar vloeien zijn zowat de thematische draden die de dichter wat moeizaam uit de cerebraliteit optilt. Hij slaagt daar bijwijlen in zoals in ‘Zeegedicht’ (p. 19) en ‘Leegvloeigedicht’ (25). Het gedicht ‘Achtertuin’ (20) en het gedicht ‘Bij de populieren’ (24) hebben dezelfde tekst: het eerste in de hij-, het tweede in de ik-vorm. Het ‘Klein Geschiedenisboek’ (27-30) is (zonder voetnoten) niet verstaanbaar.

fb

De mooiste van de hele wereld

300 gedichten van de 20ste eeuw samengebracht door Koen Stassijns en Ivo van Strijtem, uitg. Lannoo/Tielt, 1996, 245 × 175 mm, 397 blz., gebonden 995 fr. - Bloemlezingen openen voor heel wat mensen bepaalde deuren naar de literatuur. In onderhavige bloemlezing wordt de lezer geïntroduceerd in de naar het Nederlands vertaalde twintigste-eeuwse wereldpoëzie. De gedichten werden verdeeld over een tiental niet echt strikt omlijnde thema's. Werk van, bijvoorbeeld Yehuda Amichai, Octavio Paz, John Ashberry, James Joyce, Nazim Hikmet of Fernando Pessoa werd geplukt uit vertaalde bundels of gewoon - in het geval dat de samenstellers niet meteen een voldoening schenkende vertaling vonden - aan een vertaler toevertrouwd. Zo werden Paul Claes, Patrick Lateur of Bart Vonck aan het werk gezet. In de selectie werd gestreefd naar de aanwezigheid van zo veel mogelijk dichters, wat de taak voor de samenstellers zeker niet heeft vergemakkelijkt. De mooiste van de hele wereld is een prachtige bloemlezing geworden met heel veel schitterende, soms ook verbluffende gedichten.

svdb

Frederico García Lorca

Liedjes (1921-1924), uitg. Meulenhoff/Amsterdam, 1996, verspreid door Uitgeverij Kritak, Diestsestraat 249, 3000 Leuven, vertaald en van een nawoord voorzien door Bart Vonck, 215 × 140 mm, 128 blz., ingenaad 798 fr. - Frederico García Lorca (1898-1936) streefde als dichter naar een uitgepuurd gedicht waarin traditie en intimiteit een toonaangevende rol speelden. De Canziones werden geschreven tussen 1921 en 1924, en ze waren volgens sommige Lorca-specialisten zijn eerste echte dichtwerk. Het beeldmateriaal dat de dichter heeft gehanteerd verwijst naar een soort tweede natuur, gefilterd door de hersenen en hun verbeelding, om zo een wezenlijk deel van de poëzie te worden. Centraal staan de tijdsbeleving en het zoeken naar welbepaalde evenwichten, terwijl de liefde veeleer de contouren heeft van wanhoop en vervreemding. Lorca verweefde avant-gardistische elementen en een doorgedreven eruditie tot een mythisch en gebald, doorwerkt geheel. Bart Vonck maakte een schitterende vertaling van deze Liedjes, die voor de niet-kenner een ontdekking zijn en voor de liefhebbers van Spaanse poëzie ongetwijfeld de bevestiging van een groot vakmanschap.

svdb

Wouter Noordewier

Met de dood speel je niet. Zuidamerikaanse gedichten. Baarn, de Prom, verspreid door Uitgeverij Westland nv, Th. van Cauwenberglei 101, 2900 Schoten, 1996, 131 blz., paperback, 298 fr. - De Zuid-Amerikaanse poëzie heeft nog voor te veel mensen te veel geheimen, hoewel ze is doorweven van veelkleurige, zintuiglijke, mythische elementen enerzijds, en een sterk op de (soms naakte) werkelijkheid betrokken inslag anderzijds. Bij het begin van de twintigste eeuw ontwikkelde zich in Latijns-Amerika een nieuwe, moderne en internationaal georiënteerde poëzie, die zich had losgerukt van het romantisch getinte epigonisme van de Spaanse poëzie. Met de dood speel je niet is een beperkte selectie Zuid-Amerikaanse gedichten, met werk van Jorge Luis Borges, Nicolas Guillén tot César Vallejo en Gabriela Mistral. Een langverwachte introductie.

svdb

José de Poortere

Verzamelde gedichten, uitg. Zuid & Noord v.z.w., Hanebergstraat 75, 3581 Beverlo-Beringen, 1996, Papaverreeks nr. 22, 210 × 145 mm, 344 blz., genaaid 1200 fr. - In chronologische volgorde bevat deze verzameling de tien poëziebundels die José De Poortere sinds 1967 heeft gepubliceerd, inclusief de in 1996 nog gepubliceerde bundel ‘Een hoogtewerker’. De kleine bundel ‘Een jongen Jezus’, die reeds dateert van 1975, wordt hier voor het eerst afgedrukt. De gedichten van De Poortere bieden een wijd spectrum van menselijke bewogenheid. Ze richten zich in eerste instantie op de mens die de dichter in zijn uniciteit benadert en op de eigen ervaringswereld betrekt. Dat opent perspectieven en dieptezichten op de vreugde van de herkenning en de erkenning, op de pijn en de weemoed om het geschondene, op de tederheid en de meelevende bekommernis voor de geslagen mens, ook wel eens op de klacht van de onvoldane die meer en hoger reikt dan wat het leven geeft of geven kan. Daaraan koppelt hij vaak meteen de belijdenis van het menselijke onvermogen. Een dichtkunst die groeit vanuit een besef van de menselijke waarde en vanuit de relativerende erkenning van zijn beperktheid. Het is allicht niet verwonderlijk dat bij de benadering van de poëzie van een priesterdichter zich bijna onwillekeurig de vraag opdringt naar de religieuze connotaties in zijn werk. Wellicht is de karakterisering als christelijke poëzie te beperkend en te inkapselend. Het werk van De Poortere is ruimer. Hij staat in de wereld, in het leven dat hij in zijn volle werkzaamheid benadert. Maar zijn dichtkunst is duidelijk te situeren binnen een christelijk zingevingskader. Ze heeft een meerwaarde in een verinnigde openheid naar het ondoorgrondelijke, zich uitnodigend aandienende mysterie achter de werkelijkheid. De drijvende kracht is een zorgende en liefdevolle gerichtheid op de andere en het andere. Ze brengt de dichter er ook toe om wijze waarheden onbevangen, soms zelfs scherp te verwoorden. De lectuur van De Poorteres poëzie vergt inspanning en inleving. Vele verzen, de opbouw en de uitwerking ervan, het beeldgebruik

[p. 58]

en de soms wat bevreemdende taalvormen bergen diepe gronden van inleving en ervaring. Ze geven zich slechts geleidelijk en ongetwijfeld nooit volledig vrij voor de behoedzaam voorzichtige en aandachtige lezer.

gg

Eugène van Itterbeek

Een meer van Stilte. Un lac de tacere, uitg. Editura Universitatii ‘Lucian Blaga’ - Sibiu, verkrijgbaar bij de auteur (Blv. General Vasile Milea, Bl. nr. 1, ap. 98, 2400 Sibiu, România), 200 × 140 mm, 78 blz., genaaid. - Een dichtbundel uitgegeven in Roemenië en waarin naast de originele verzen ook de vertaling ervan voorkomt. Het vrij zwaarwichtig duidende woord vooraf is trouwens ook geschreven door een van de vertalers: Ileana Marinescu. De bundel begint met een lyrisch uitgeschreven poëtica. De auteur herhaalt hier zijn poëtische visie zoals hij ze reeds gaf in zijn bundel Op de drempel van de nacht: poëzie moet streven naar een uiterste grens van emotie en expressie. Dat leidt tot ‘de klaarste nacht van het niets’, ‘tot de nacht van de uiterste klaarte’, tot ‘waar er geen uiterste meer is en geen niets’. En voor deze dichter heeft dat reiken naar het uiterste een transcendente dimensie, zoals o.a. duidelijk mag blijken uit het gedicht ‘Ars mystica’. De poëzie van Van Itterbeek groeit uit een confrontatie met een reëel gegeven waarop hij vanuit een denkende, zoekende en duidende beleving respondeert. Fundamenteel erin is allicht dat hij wat materieel is, uitzuivert en optilt tot het niveau van de transcendentie, waardoor in de poëtische vormgeving een leven van onthechting ontstaat. De poëtische vormkracht, de stilistische meerwaarde moet in deze gedichten vaak wel wat wijken voor de filosofische zinzoeker die de auteur blijkbaar is.

gg

Roger M.J. De Neef

Empty Bed Blues. Jazz- en bluesgedichten, uitg. PoëzieCentrum, Hoornstraat 11, 9000 Gent, 1996, zw.-w.-illustraties van Jef Lambrecht, 210 × 150 mm, 135 blz., genaaid 598 fr. / f 29,90. - Ook voor de lezer die niet erg vertrouwd is met de sfeer van het muzikale genre waarin deze jazzgedichten zich bewegen, is deze bundel een uitdaging, een avontuur, een beeld van wat de mens doorzindert in zijn zoeken het eigen tekort te overstijgen, de eenzaamheid te dragen en telkens weer terug te buigen op zichzelf en naar de geliefde. Het is de stem van de dichter die velen in zich bergt, die zijn ervaring paart aan de ervaring van de mens. Zijn meeleven trilt doorheen de emoties die hij oproept; dat meeleven beroert intense gevoelens van tederheid, maar ook van afweer, van tragiek en ontkrachting, soms zelfs tot in het burleske toe. Allicht duikt vaak de onmacht op van het niet kunnen participeren, het alleen zijn en blijven: ‘Je verhalen zijn er / lijken nergens op / niemand. // Zelf merk je dat niet: / je zit vast / in het stemmenverkeer // Je hoofd in je toeter’. Maar ook een bundel waarin net het tegenovergestelde wordt verwoord: ‘Mijn geliefde ging dood / ik hoor haar in mij spreken // [...] Mijn geliefde gaat dood / daarom hoorde ik haar in mij spreken.’ Doorheen de hele bundel worden voortdurend en in gevarieerde situaties de existentiële tegensprekelijkheden eigen aan het menselijke verwoord. Dat is allicht verwant aan de fundamentele ervaring uitdrukking te geven aan de permanente queeste van de mens, zoals uitgedrukt in Empty Bed Blues (Part 2): ‘Je stiert / waar je al altijd was / onderweg’? Die queeste verloopt in een geven en nemen: ‘Je hebt mij / aan mezelf / teruggegeven. / / Alles van mij, ook dit deel van jou / dat mij ontbreekt. / / Je hebt mij / bestolen / met jou...’. Roger M.J. de Neef omschrijft zelf het resultaat van lange jaren speurwerk als een ‘leesboek van stemmen’. Afsluitend geeft hij dan ook biografische noten bij de vermelde jazzmusici.

gg

Literair proza

Guido Staes

Kruimels voor de honden, uitg. Icarus, verspreid door Standaard Uitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen, 1996, 200 × 125 mm, 196 blz., paperback 595 fr. - Deze ik-roman vertelt de levensloop van een priester, die zichzelf een volkomen mislukkeling vindt. Het verhaal zit overvol gebeurtenissen. Als parochiepriester heeft de man een verhouding met een vrouw, die ook lesbische ervaringen heeft. Als aalmoezenier van een Clarissenklooster brengt hij - ongewild - de overste ertoe uit te treden om voor hem te zorgen. Zijn drankmisbruik bezorgt hem een maagbloeding en levercirrose. Ook als verkeersslachtoffer belandt hij in het ziekenhuis. Hij houdt er een kreupele gang aan over en wint in een moeite de harten van enkele verpleegsters. Zijn non-conformisme maakt hem beroemd: hij zegent een relatie van homo's in; wordt op handen gedragen door een zieke prostituée; zijn kerk, die hij uit nalatigheid openlaat wordt 's nachts een toevluchtsoord voor asielzoekers, landlopers en andere marginalen. Toch laat de bisschop - met wie hij geregeld vrij schampere gesprekken over het geloof heeft - hem begaan. Sterker, hij moedigt hem aan. De priester belandt op verdenking van verduistering in de gevangenis, verblijft met de gewezen Clarissenoverste een tijdje in Parijs, enz... Nogal veel voor een mensenleven en voor een roman! De ikpersoon begeeft zich bovendien, zonder veel zelfkwelling of emotie, als was het vanzelfsprekend, van de ene situatie in de andere. En dan ben je geneigd te oordelen: al te vlot verteld. Maar naar het eind van het boek toe, ligt de ik-persoon, geveld door een hartinfarct, in het ziekenhuis. Hij heeft er een gesprek met een jonge dokter, dat werkelijk naar het hart grijpt. Om die dialoog alleen al verdient Guido Staes als auteur krediet.

js

Eriek Verpale

Grasland, uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, verspreid door Uitg. Singel 262, Schuttershofstraat 9, 2000 Antwerpen, 1996, 190 × 110 mm, 89 blz., genaaid 399 fr. - Grasland is de licht bewerkte versie van de gelijknamige theatermonoloog die Eriek Verpale voor acteur Bob de Moor schreef. Aan het woord is Freddy van Durme, pakketbezorger bij een koerierdienst. Het is kerstavond en hij is bij zijn laatste klant gearriveerd. Freddy draagt zijn hart op de tong. En al gauw vernemen we dat hij een grote fan van Elvis Presley is, dat hij graag een pintje drinkt, dat hij droomde van een eigen zangcarrière. Hij vertelt honderduit over z'n jeugd en z'n leven, heeft over alles wel een mening gereed. Een jolig type, door Verpale ook zo neergezet. Toch merk je vlug dat er meer aan de hand is. Freddy is gehuwd met een weesmeisje. Hij noemt haar ‘mijn keuninkske’. Hun zoontje Aron is verongelukt op tien jaar; zijn huwelijk is op de klippen gelopen. Een blijvend zeer dat nog altijd knaagt. De taal is sterk dialectisch, de vertelstijl volks. Eriek Verpale slaagt er goed in humor, cynisme en weemoed evenwichtig te vermengen.

gs

Cyriel Buysse

Klassieken uit Vlaanderen deel 2: Cyriel Buysse, uitg. Meulenhoff - Manteau (Isabellalei 76, 2018 Antwerpen) 1996, samengesteld door Anne Marie Musschoot en ingeleid door Monika van Pamel, 215 × 133 mm, blz. 330, paperback 998 fr. - Na een inleidende verhalenbundel komt in deel 2 van de reeks ‘Klassieken uit Vlaanderen’ Cyriel Buysse aan bod. In haar inleiding tracht Monika van Paemel de band te leggen tussen de Vlaamse literatuur van toen en nu, meer bepaald tussen haar werk en dat van Buysse. De bundel werd samengesteld door Prof. dr. Anne Marie Musschoot en bevat vier toneelstukken en twee prozawerken. Leidraad bij haar keuze was de beschikbaarheid van de teksten: het verzameld werk is uitverkocht; afzonderlijke herdrukken verschijnen slechts sporadisch. Prof. Musschoot koos voor de vier toneelstukken van Buysse die tijdens zijn leven samen werden gepubliceerd: Het gezin van Paemel, Driekoningenavond, Sususususut! en De plaatsvervangende rechter. Aan Het gezin van Paemel dankt Cyriel Buysse wellicht zijn bekendheid bij het grote publiek. Het is en blijft een klassieker van het Vlaams toneel. De vier toneelstukken samen, laten goed de verscheidenheid van Buysses werk zien: van naturalistisch over realistisch tot mild ironisch en humoristisch. Het boek bevat ook twee van Buyses bekendste prozawerken: Grueten Broos en Tantes. Een interessante keuze en voor jongere lezers een uitstekende kans op kennismaking met een klassiek Vlaams auteur.

gs

Essays

Johan Verstraeten / Bart Pattyn (red.)

Ethiek & Politiek. Liber amicorum Mgr. Guido Maertens, uitg. Scoop (Gossetlaan 30, 1702 Groot-Bijgaarden) en Overlegcentrum voor Christelijke Ethiek (de Bériotstraat 26, 3000 Leuven), reeks: Studies over Ethiek 1, 240 × 160 mm, 405 blz., paperback 995 fr. - De titel van het Liber Amicorum Mgr. Guido Maertens, dat zijn vrienden hem bij zijn afscheid van de Kulak aanboden, was de gelauwerde niet vreemd, want hij had er zelf voor gekozen in zijn bijdrage voor het Liber Amicorum R. Houben (1980). Deze titel verwijst trouwens naar de dualiteit in het boek ‘Geloof en wereld’ van Mgr. Dondeyne, die de vorige generatie aan de K.U.L. had begeesterd. Een liber amicorum bevat meestal weinig biografische gegevens over de gevierde zelf. Ook hier is dit sober benaderd. Toch zou ik willen aansluiten bij het biografisch besluit van P. Maertens dat ik graag tot het mijne maak: ‘een priester-intellectueel die houdt van de kerk, de universiteit en de wereld, en die op evenwichtige wijze de razendsnelle evolutie van de 20ste eeuw in zijn denken en handelen heeft geïntegreerd.’ In een eerste deel komen acht opstellen met als onderwerp oude zowel als nieuwe opvattingen over ethiek en politiek. We stappen van Aristoteles over Kant en Hegel naar Max Weber, Durkheim en Michel Foucault, om met Lyotard en Habermas te belanden bij de normatieve controverse omtrent moderniteit. Een tweede deel brengt de concrete probleemvelden van onze tijd op het voorplan met o.m. de mensenrechten, ecologie en de demografische druk, de ‘K’ van de KULeuven, politiek en gezin, palliatieve zorgen, de vluchtelingenproblematiek, loon naar werk, politieke plichtenleer, d.w.z. opnieuw dertien essayistische bijdragen van hoog niveau. Na deze lijst van eminente academici kwam het slotwoord toe aan Leo Tindemans om de ethische onderbouw van de politieke visie te benadrukken. Kortom een hoogstaand huldeboek, dat het spanningsveld tussen ethiek en politiek grondig analyseert en nog jaren inspiratief kan werken, zowel voor de gevierde als voor al wie de waardenormen binnen de politiek en de maatschappij hoog houdt.

rmdp

Beeldende kunsten

Leon Smets (red.)

Muurschilderingen in Limburg, uitg. Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, Kasteel Rijkel, D. Van Leeuwstraat 23, 3840 Borgloon-Rijkel, 1996, geïll. met zw.-w.- en kleurenfoto's en inlegkaart, 240 × 170 mm, 71 blz., genaaid 200 fr. - Ter gelegenheid van de ‘Open Monumentendag 1996’ gaf het bestuur van Limburg een fraai boekje uit over de muurschilderingen in deze provincie. Als thema voor de ‘Open Monumentendag 1996’ was namelijk gekozen voor ‘zorg en zin voor kleur’ en muurschilderingen passen uiteraard uitstekend in dit kader. In feite gaat het om een inventaris van de muurschilderijen door de eeuwen heen, zowel profane als religieuze, in deze provincie. Na een inleidend artikel waarin zowel de iconografie als de techniek, de functie en de stijlevolutie ervan worden behandeld, wordt een overzicht gegeven van verschillende

[p. 59]

gebouwen waar muurschilderingen voorkomen. Ze worden er telkens beknopt besproken. Enkele zwart-wit en kleurenillustraties smukken dit boekje op. De ingelaste kaart achteraan met de aanduiding van de vindplaatsen en de vermelding van de eventuele openingsuren van de toegankelijke gebouwen maken dat deze uitgave ook als een gids kan worden gebruikt.

jlm

Roger Raveel

Monografieën over Moderne Kunst, uitg. Snoeck-Ducaju & Zoon/Gent en Gemeentekrediet (Dienst Verkoop, Passage 44, 1000 Brussel), 1996, zw.-w. en kleurenillustr., 300 × 225 mm, 175 blz., gebonden 1.250 fr. - De vijfenzeventigste verjaardag van Roger Raveel werd door de Kredietbank in Brussel gevierd met een tentoonstelling ‘De verscheidenheid in de nieuwe visie’ en in Brugge met de toekenning van de ‘Van Ackerprijs’ en met tentoonstellingen in het Groeningemuseum en in de Gaeremynzaal van het Belfort. Bij dit laatste evenement hoort een catalogus, ditmaal een sponsoring van het Gemeentekrediet. Doelbewust gebruik ik hierbij niet het woord ‘monografie’ zoals de organisatoren het wel doen, omdat in alle duidelijkheid moet gesteld worden dat men er tot nog toe niet in geslaagd is om een ware monografie met een overzicht van het volledige oeuvre van Roger Raveel op de markt te brengen. Dit boekwerk, hoe luxueus het ook is uitgegeven, heeft niet de waarde gekoppeld aan een overzichtstentoonstelling, maar schenkt enkel aandacht aan, zoals Joost De Geest stelt, ‘het rijkgeschakeerde grafisch werk’ van de kunstenaar. Hopelijk zal het in aanbouw zijnde Raveel museum in Machelen aan de Leie ons eindelijk dat overzicht brengen. Deze bemerking doet geen afbreuk aan het oeuvre zelf van Raveel, die door een eigen naïeve vormgeving en een strak koloriet een persoonlijk gelaat wist te geven aan ons Vlaams post-expressionisme. Ook doet het geen afbreuk aan de essayistische bijdrage van Dr. William & Katrien Noblesse ‘Raveel en zijn tijd en zijn ruimte’, die het onderwerp van de tentoonstelling open trok. Vooral de interferenties tussen het werk van Raveel en zijn tijdgenoten zijn uiterst boeiend. Ook het gesprek met de directeur van het Van Abbemuseum in Eindhoven, Jan Debbaut, alhoewel niet verhelderend voor ingewijden van Raveels kunst, is overzichtelijk en diepgaand. Voor een korte biografie en een selectieve bibliografie tekent Octave Scheire.

rmdp

Evariste Carpentier (1845-1922)

Annick Lemoine, uitg. Mecenart/Galerij Depypere, Kerkstraat 59, 8520 Kuurne, 1994, kleuren- en zw.-w.-illustraties, 330 × 245 mm, 184 blz., gebonden. - Het blijft kenmerkend dat, dankzij privé-initiatieven, naast de groten uit de beeldende kunsten, waar de overheid zich mee bemoeit, alhoewel ze het minder nodig hebben, andere - niet onbelangrijke - kunstenaars aan bod komen. Evariste Carpentier (^o1845 in Kuurne, †1922) is een dergelijke figuur. Hij hoort bij Charles Degroux (1825-1870) en Frans van Leemputten (1850-1914), die in dezelfde periode ook hun monografie kregen. Spijtig dat geen groot museum bereid is om ze eens samen te brengen teneinde deze postromantische periode uit onze kunstgeschiedenis op te frissen. Na een periode van puur romantische werken zal hij in de jaren tachtig overschakelen naar het impressionisme waar hij, wars van elk modernisme, tot aan zijn dood aan vasthoudt. Zijn onderwerpen situeren zich hoofdzakelijk in het beschrijven van het landelijk leven. ‘De rapenwaster’ (1890), ‘De plechtige kommunie’ (1895) of ‘De kleine vijver’ (1900) zijn er de aantrekkelijke voorbeelden van. Het damesportret ‘Ochtendbries te Oostende’ (1882) van deze Luikse directeur van de Academie mag best hangen naast Evenepoels ‘Spanjaard in Parijs’ (1899). De voortreffelijk geïllustreerde tweetalige monografie eindigt met perskritieken uit de jaren 1881-1925, meestal in de Franse taal. Een sprekend voorbeeld uit het salon van Kortrijk anno 1896 ‘Sa personnalité est indiscutable tant elle est vivace, et nous ajouterons qu'elle est même inimitable, tant elle porte, à larges traits, le cachet du maître jusque dans ses plus petites créations’.

rmdp

L'univers intime de Jan de Smedt

Raphaël de Smedt - Musée des Beaux-Arts de Verviers (17/11/96 - 12/1/1997) / Musée des Beaux-Arts de Tournai (23/3 - 18/5/97), uitg. Vrienden van Jan de Smedt, Mechelen, 1996, geïll. met zw.-w.- en 2 kleurenfoto's, 240 × 170 mm, 56 blz., ingenaaid 200 fr. (in de musea - 250 fr. incl. verzendingskosten). - De intimistische schilder en beeldhouwer Jan de Smedt (1905-1954) blijft met zijn tournee in Wallonië in de volle actualiteit. Zowel in het Museum voor Schone Kunsten in Verviers als in Doornik worden er 45 schilderijen, 6 tekeningen en 21 beeldhouwwerken van de Mechelse meester tentoongesteld. Naast de jaarlijkse cimelia, die een deelaspect belichten van zijn oeuvre, is hier een representatieve keuze gemaakt waardoor de volle waarde van deze animist, zowel met portret, landschap als stilleven, tot zijn recht komt. Deze catalogus bevat alle nodige bibliografische verwijzingen geciteerd door een specialist terzake, zijn zoon Dr. Raphaël de Smedt. Een krachtig portret siert de voorkaft. De in het Frans vertaalde gedichten van Anton van Wilderode, Erik van Ruysbeek, Herwig Hensen, Pieter G. Buckinx, Julia Tulkens en Marcel Coole zullen hopelijk evenzeer het hart van onze Waalse broeders verblijden als de intimistische kracht, die van Jan de Smedt uitgaat.

rmdp

The Flemish Primitives

The Master of Flémalle / Rogier van der Weyden. Volume I, uitg. Royal Museums of Fine Arts of Belgium, Museumstraat 9, 1000 Brussel, 1996, red. Cyriel Stroo en Pascale Syfer-d'Olne, geïll. in kleuren en zw.-w., 296 × 206 mm, 275 blz., genaaid. - Het Kon. Museum voor Schone Kunsten van Brussel, afd. oude Kunst, publiceerde onlangs een eerste wetenschappelijke inventaris betreffende zijn rijke verzameling Vlaamse Primitieven. Het is goed dat een museum naast meer vlot leesbare gidsenboekjes ook dergelijke boeken uitgeeft, zodanig dat de geïnteresseerde lezer en bezoeker meer gegevens nopens bepaalde werken kan opzoeken. Dergelijke uitgaven vormen tevens uitstekend studiemateriaal en noodzakelijke boeken voor de vorser. Dit eerste deel behandelt enkel de kunstwerken - amper een achttiental - toegeschreven aan de anonieme Meester van Flémalle en aan Rogier van der Weyden en hun omgeving. Deze grondig uitgewerkte catalogus bezorgt ons per schilderij een uitvoerige bespreking: technische gegevens, herkomst, restauraties, diepgaande bespreking en vergelijking met andere werken, de iconografie, de status quaestionis, opmerkingen en een bibliografie van het desbetreffende paneel. Tussen de tekst prijken vooral zwart-wit foto's. De kleurenillustraties werden vooraan gegroepeerd. Het geheel vormt meteen de basis voor verder onderzoek betreffende deze verzameling. Beide kunstschilders, de Meester van Flémalle en Rogier van der Weyden, werden ook kort voorgesteld in een inleidend artikel waarin hoofdzakelijk biografische gegevens aan bod komen. Het geheel is verzorgd uitgegeven, zonder nadruk te leggen op luxe. Een uitvoerige bibliografie en enkele andere lijsten (zoals van de illustraties, zoals van de vergeleken schilderijen...) sluiten het geheel af. We hopen dat deze reeks in de nabije toekomst zal verdergezet worden.

jlm

Albert-Jan Cool

Stapsgewijs aquarelleren. Mensen, uitg. Cantecleer/De Bilt, 1996, verspreid door uitg. Westland nv, Th. van Cauwenberglei 101, 2900 Schoten, 220 mm × 305 mm, geïll. met kleurenreproducties, 64 blz., ringband 990 fr. - Dit boek dat zich richt tot gevorderden in de aquareltechniek, zal meer dan één druk beleven! En terecht! In een begrijpelijke en zelfs boeiende taal zet de auteur uiteen hoe men mensen aansprekend kan leren aquarelleren. En zoals de titel vermeldt, gaat hij daarbij ‘stapsgewijs’ te werk: eerst heeft hij het over de menselijke proporties, dan over de schetsopzet. Verder bespreekt hij diverse verschijningsvormen van de menselijke figuur: zittende mensen, liggende mensen, staande mensen, lopende mensen, mensen die op het strand zitten, picknicken in het gras, wachten op de tram, een gesprek voeren... Bij ieder onderwerp geeft hij ‘de leerling’ duidelijke uitleg om tot een goed resultaat te komen en aan de vele tips-tussendoor merk je dat je het inderdaad met een ‘meester’ te maken hebt die zijn ‘materie kan verkopen’! Louter als ‘boek om te lezen’ zal deze uitgave belangstellenden boeien, des te meer nog wie probeert de theorie in praktijk te brengen!

rd

Hugo Brutin

Joz. De Loose, uitg. Lannoo/Tielt, 1996, zw.-w.- en kleurenillustr., 340 × 225 mm, 327 blz., gebonden 3.500 fr. - De lijvige monografie over Joz. De Loose (^o1925) zag dankzij tekst van Hugo Brutin en fotografie van Jaak de Meester en Bruno Couwenberg het daglicht. De namen van beide fotografen verdienen het in de verf gezet te worden, want drievierde van dit boek bestaat uit afbeeldingen. Het is zelfs overdonderend als men vaststelt dat De Loose nagenoeg van den beginne af voor de figuratie opteerde en dat zijn personages door hun ranke, magere en languit gerekte gestalten onmiddellijk herkenbaar zijn. Zijn beeldtaal is tot op heden in deze verticaliteit onveranderd gebleven. Hugo Brutin betwijfelt de stelling van de kunstenaar dat hij die vormgeving uit zijn Afrikaanse ervaring overhield. Van expressionistische werken en reliëfschilderijen werd vlug afgestapt. Het jaar 1976 met de expositie in de Korrekelder (ingeleid door P. de Wispelaere) en in het Casino in Blankenberge (dat werk aankocht) blijkt de doorbraak naar de huidige vormgeving te hebben teweeggebracht. De bronssculpturen zijn het blijvend etiket van deze kunstenaar geworden, die in de open lucht opzien baren. Alleen de menselijke figuur boeit De Loose. F. Bonneure betitelde deze beheerste vormgeving met langgerekte ledematen, verdiend als de ‘De Loose-mens’.

rmdp

Jan Cox

Auteurs: Philippe Pirotte, Robert F. Brown, Claire Van Damme en Karel Boullart, uitg. Gemeentekrediet, Passage 44, 1000 Brussel, 1996, reeks ‘Monografieën over Moderne Kunst’, n.a.v. de tentoonstelling ‘Jan Cox 1919-1980 Grafiek’ (21/9/96 t/m 19/1/97) in Antwerpen, geïll. met kleuren- en zw.-w.-illustraties, 305 × 255 mm, 191 blz., gebonden 1.250 fr. - Een monografie over de Antwerpse kunstenaar Jan Cox (1919-1980) ontbrak in de reeks van het Gemeentekrediet. Deels levend in Antwerpen en deels in de States blijft hij werk produceren met eenzelfde gezicht: een existentiële drang naar bevrijding uit de trauma's van de Tweede Wereldoorlog, die hij uit zijn onderbewustzijn tovert in de stijl en de vormgeving van de Cobrabeweging. Het boek bevat zes essays. Philippe Pirotte, die onder de titel ‘J.C. De martelgang. Een humanistische kunstenaar en zijn reactie op de crisis in de Westerse cultuur’ aan de R.U. Gent in 1995 zijn licentiaatsverhandeling verdedigde, opent de reeks met enerzijds het levensverhaal van deze kunstenaar en anderzijds zijn vlucht door de kunststromingen heen, waar toonaangevend is dat hij zich steeds opnieuw laat inspireren door de Griekse Oudheid en de klassieke literatuur zonder dat zijn stijl wezenlijke veranderingen ondergaat. Robert F. Brown beschrijft het Amerikaans avontuur van Cox en o.m. zijn lesopdracht aan de School of the Museum of Fine Arts te Boston. Prof. dr. Cl. van Damme analyseert in een ruime bijdrage de geschriften van Cox, plaatst ze in de tijd en bindt ze vast aan zijn tekeningen en schilderijen. Ze legt er de nadruk op dat de woord-beeldrelatie bij de interpretatie van de mythische verhalen bij Cox van essentieel belang zijn. Het geschreven woord geeft de toon voor de beeldvorming. Een diepgaande analyse van de ‘Ilias’, die onlangs nog in Leuven werd geëxposeerd (ts. Vlaanderen, nr. 263, p. 334), brengt dit aan het licht. Prof. dr. K. Boul-

[p. 60]

lart ten slotte, benadert de ideeënwereld van deze kunstenaar. Een lijst van tentoonstellingen en een bibliografie sluiten het rijk geïllustreerde boek af. Of door deze uitgave de toegankelijkheid tot het werk van Jan Cox voor het grote publiek wordt bevorderd, valt te betwijfelen.

rmdp

Patrick Florizoone

James Ensor. De Baden van Oostende, uitg. Gemeentekrediet, Passage 44, 1000 Brussel, 1996, reeks ‘Monografieën over Moderne Kunst’, n.a.v. de dubbeltentoonstelling ‘De Baden van Oostende’ en ‘James Ensor, satiricus’ (8/6 t/m 30/9/96) in Oostende, geïll. met kleuren- en zw.-w.-illustraties, 305 × 255 mm, 207 blz., gebonden 1250 fr. - Het werk van James Ensor (1860-1949) is in al zijn facetten in de volle belangstelling. De meeste initiatieven komen vanuit zijn geboortestad Oostende. Het bankbiljet van 100 fr. belichaamde de speciale band die hij met Oostende had en was in de zomer van '96 de aanleiding voor de tentoonstelling ‘De Baden van Oostende / James Ensor satiricus’ in de Venetiaanse gaanderijen. Dit luxueuse boekwerk is veel meer dan een catalogus. Het is een prompte monografie, waar het grafisch en satirisch oeuvre van Ensor de leidraad is om de evolutie te beschrijven van het strand van Oostende tot Koningin der badsteden. Hij schilderde in 1876 de eerste badkoets, die op het strand was verschenen, een zuiver impressionistisch werkje. Het kroonwerk ‘De Baden van Oostende’, gedateerd 1890, vindt volgens de auteur Patrick Florizoone zijn oorsprong in het feit dat Oostende na enkele slechte seizoenen zijn hoop stelt op een ommekeer. Hierbij wordt de stad geholpen doordat Koning Leopold II na de brand van het kasteel in Laken, beslist om vroeger zijn residentie aldaar te betrekken. Ensor, die dertig is en wellicht het vrouwelijk schoon ten volle smaakt, zal met speelse erotiek de volkstoeloop naar de nieuwe promenade en de vele attracties van de badcultuur in deze belle époque-periode baardlikkend uittekenen. De herkenbaarheid van zijn types maakt deze spot universeel en nog steeds actueel. Ensor tekent de zwakheden en gebreken van de badgasten uit zoals Bosch in zijn volkse taferelen het destijds even moraliserend deed. Het thema van de baden zal Ensor nog verscheidene keren in potlood en in inkt hernemen. Het werk zelf werd geweigerd op de tentoonstelling van de ‘Libre Esthétique’ tot ergernis van de koning, die de organisator O. Maus verplichtte om het te exposeren. Ook de baders van Cézanne, Renoir en Monet ondergingen hetzelfde lot! Het werk van Ensor was derhalve baanbrekend. Met vergelijkend prentenmateriaal rond de figuur van Ensor evolueert aldus de strandgeschiedenis van deze stad in woord en beeld tot na de Eerste Wereldoorlog. Een pittige uitgave.

rmdp

Geschiedenis

Elena Romero Castelló, Uriel Macías Kapón en Luc Dequeker

Joden en Europa. Cultuur - Geschiedenis, uitg. Davidsfonds, Blijde-Inkomststraat 79-81, 3000 Leuven, 1996, 310 × 260 mm, zw.-w.- en kleurenillustr., 240 blz., gebonden 2.495 fr. - Na een uitgave over de islam (P.M. Montávez en C.R. Bravo-Villasante, Islam en Europa. Magie van een beschaving, Leuven, 1992) brengt het Davidsfonds nu een boek over het jodendom, geschreven door twee Spaanse auteurs. Het is goed dat deze godsdiensten in verband met Europa worden gebracht en voor een ruim publiek toegankelijk worden gemaakt aan de hand van vlot leesbare teksten. Beide boeken zijn vertalingen en werden op een vrij identieke manier gerealiseerd (zelfde formaat, honderden kleurenillustraties, harde kaft met stofwikkel, vlot leesbare tekst...). Het recente boek mag als een luxueus produkt worden omschreven. Dit fraaie resultaat werd bekomen door een sobere, maar aangename vormgeving door Geert Verstaen en natuurlijk ook door de overvloedige kleurenfoto's van miniaturen, van synagogen, van gravures, van historische documenten, van andere kunstwerken en rituele voorwerpen. Het leek voor mij dan ook in de eerste plaats een kijkboek. Deze illustraties boeiden echter dusdanig dat de tekst meer en meer aandacht kreeg. Zo maak je kennis met de jodenster, met de torarol, met de zevenarmige kandelaar, met de sjabbat, met het kosjer voedsel... Begrippen die we allemaal kennen, maar waarover we nu meer én diepgaandere gegevens vernemen. Het is een unieke kennismaking met deze toch voor ons wat vreemde godsdienst. Het boek bestaat uit vier delen. Iets minder dan de helft handelt over de geschiedenis van het jodendom en het historisch verband tussen de joden en Europa. Wat hebben de joden met ons continent te maken? Vervolgens maken we kennis met de rituelen, de klederdracht, de overgangsrite, de kalender, de feestdagen, de synagoge... Het derde deel handelt over de kunst en de auteurs proberen de vraag te beantwoorden: ‘Is er een eigen joodse kunst?’. Het laatste deel handelt vooral over de joodse literatuur. Het werd dus met andere woorden een vrij volledig overzicht dat praktisch zeer veel nut heeft voor iemand die iets van het jodendom wenst te vernemen. De handige bibliografie achteraan werd aangepast voor ons land. Het voorwoord werd geschreven door prof. L. Dequeker die ook de uitgaven superviseerde.

jlm

Danny Lamarcq & Marc Rogge (red.)

De taalgrens. Van de Oude tot de Nieuwe Belgen, uitg. Davidsfonds, Blijde-Inkomststraat 79-81, 3000 Leuven, 1996, geïll. met zw.-w.-foto's en kaarten, 165 × 240 mm, 256 blz., genaaid 759 fr. - De taalgrens trekt een grillige lijn tussen de Germaanse en de Romaanse wereld, tussen het Nederlandse en Franse taalgebied, tussen Vlamingen en Walen. Zj is niet zomaar ontstaan, doch heeft een grillige geschiedenis. Op al de vragen die deze oproept, trachten de auteurs, elk vanuit een eigen invalshoek, een antwoord te formuleren. Danny Lamarcq, historicus, Marc Rogge en Guy de Mulder, archeologen en Luc van Durme, linguïst, nemen elk hun eigen vakdiscipline als uitgangspunt. Samen brengen zij een nieuwe synthese van het ontstaan en de problematiek van de taalgrens. De samenstelling van het auteurscollectief wijst er reeds op: de benadering van de taalgrens geschiedt interdisciplinair. Op basis van het archeologisch onderzoek, de numismatiek, de literaire bronnen en de linguïstische getuigenissen, wordt de historische evolutie van de taalgrens, eigenlijk meer een zone dan een lineaire grens, geschetst. De geschiedenis van deze zone is erg complex, beïnvloed als zij is door allerhande politieke en sociaal-economische factoren die telkens de linguïstische realiteit hertekenden. Zij gaat terug tot de Germaanse etnogenese met de problematiek van de Keltische en de Germaanse taal. Hierna volgden de verovering van Julius Caesar en de inschakeling van Vlaanderen in het Imperium Romanum, de diepgaande romanisering tijdens de Pax Romana, de verwoestende Germaanse invallen die resulteerden in de ondergang van het West-Romeinse Rijk en de opkomst van de Merovingische cultuur, het bestendigen van de Romaanse en Germaanse invloedssfeer... Er zijn ook de relictgebieden, de taalenclaves in de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd.

Het is niet zo verwonderlijk dat een dergelijke grens, of zone, erg symbolisch geladen is. Wij spreken hier immers over een hele geschiedenis en over de confrontatie van twee talen, dit wil in zekere zin ook zeggen van twee culturen. Het kan dan ook niet anders dat de taalgrens in het politieke leven een belangrijke rol speelt. Het politieke spel rond bv. de Voerstreek ligt niet zo ver in het verleden. Het boek schenkt bijgevolg ook bijzondere aandacht aan het gevecht van Flor Grammens, de taalwetten en -pacten, de perikelen in de taalgrensdorpen bij uitstek, Voeren en Komen. En hoewel het boek aantoont dat een eenvoudige afbakening van de taalgrens in feite onmogelijk is, toch bleek het politiek van levensnoodzakelijk belang een proeve in die zin te ondernemen. Het boek is opgebouwd op basis van jarenlang, gedegen archeologisch, historisch en linguïstisch onderzoek. Het mag velen verwonderen, maar voor de geschiedenis van de taalgrens is het archeologisch onderzoek onontbeerlijk. De voorliggende publicatie bewijst zo hoe belangrijk interdisciplinair onderzoek is. Het is misschien niet erg netjes bij een dergelijk werkstuk enkele kritische noten te formuleren. Met betrekking tot de Tungri gaan de auteurs (p. 55) toch wel wat licht over hun herkomst heen. Hetgeen ons ook verwondert, is dat er nauwelijks aandacht wordt geschonken aan de Keltische en Germaanse persoonsnamen tijdens de Gallo-Romeinse periode. Met betrekking tot het itinerarium van Tongeren wijzen de auteurs op het Keltisch karakter van de naam Samarabriva, doch vergeten zij te vermelden dat op het einde van de 2de of in het begin van de 3de eeuw opnieuw de Gallische lengtemaat leuga in officiële inscripties wordt gebruikt. Dit zijn in het kader van deze publicatie evenwel details. Zij mogen niet doen vergeten dat dit boek een aanwinst voor iedere bibliotheek is.

rn

Architectuur

F. Schlusmans & S. Van Aerschot-Van Haeverbeeck (red.)

Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen, 14n3, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Bilzen-Maasmechelen, uitg. Brepols, Frans du Fourstraat 8, 2300 Turnhout, 1996, 365 ill., 930 ill. fotoregister, 8 kleurenplaten, 220 × 255 mm, 608 blz., gebonden 2.425 fr. - Inventarissen van het cultuurpatrimonium vormen het basisinstrument voor de monumentenzorg. Zij laten immers toe te weten welke monumenten uit het verleden bewaard bleven en daarvoor dan een aangepast beheer te ontwikkelen. Tegelijk laten zij toe dat eenieder, zij het als private persoon, zij het als lid van de overheid, kennis neemt van dit patrimonium en hierdoor vaak geconfronteerd wordt met een onvermoede rijkdom. De voorliggende publicatie bevat het derde deel over het Arrondissement Tongeren en is het vijfde boekdeel voor Limburg. Het brengt de overzichtsinventaris van het bouwkundig erfgoed van de kantons Bilzen en Maasmechelen met de spilgemeenten Bilzen, Hoeselt, Lanaken en Maasmechelen. De beide kantons vertegenwoordigen een uitgestrekte regio. De onderscheiden geografische streken, Droog en Vochtig Haspengouw, het Maasgebied en de Kempen, laten typische nederzettingspatronen en bouwvormen zien. Hierdoor wordt de relatie tussen natuur en menselijke activiteit duidelijk geïllustreerd. Het boek bevat een boeiende algemene inleiding (LIV p.) waarin de volgende facetten aan bod komen: de situering van het bestudeerde gebied, de landschapstypering met aandacht voor de bodem en de streekeigen materialen, de historische achtergrond, een typologisch-chronologisch overzicht van de architectuur en een geïllustreerd lexicon van de meest gebruikte termen. Hierna volgt de echte inventaris (554 p.). Het bestudeerde gebied kent een lange bewoningsgeschiedenis. Deze gaat terug tot omstreeks 4000 v. Chr. Hiervan bleven echter slechts weinig staande getuigen bewaard. Grote zorg voor het archeologisch patrimonium is daarom noodzakelijk. Het behouden bouwkundig erfgoed getuigt echter van een grote veelzijdigheid. Deze werd in belangrijke mate gedetermineerd door de politieke en socio-economische ontwikkelingen in de regio. Het resultaat weerspiegelt zich in de talrijke gebouwen, van middeleeuwse burchtruïnes tot industriële architectuur, vaak nauwelijks bekend. Tot voor kort waren in de beide kantons slechts een vijfentwintigtal monumenten officieel beschermd. Hieruit bleek een grote discrepantie tussen het geïnventariseerde erfgoed en het werkelijk aantal beschermde monumenten. Tijdens de samenstelling van de inventaris werden aan deze lijst in 1994 de oude kern van Rekem als stadsgezicht samen met 26 bijkomende monumenten toegevoegd. In zijn voorwoord wijst Luc Martens, Vlaams Minister

[p. 61]

van Cultuur, Gezin en Welzijn, er op dat dergelijke integrale beschermingen niet tot doel hebben, een gebied te ‘bevriezen’, maar integendeel een inspirerend toekomstperspectief willen bieden. Monumentenzorg vormt alzo een ‘onmisbare schakel in de socio-culturele uitbouw van onze maatschappij en leefomgeving.’ De lezer die rustig grasduint in dit deel van ‘Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen’ zal zeker ook getroffen worden door talrijke niet beschermde restanten uit ons Limburgs verleden. Laat ons hopen dat dit gedeelte van de geschiedenis niet zomaar verdwijnt!

rn

Jeugdliteratuur

Marc de Bel

De Monsters van Frankenzwein, uitg. Davidsfonds/Infodok, Brabançonnestraat 95a, 3000 Leuven, 1996, geïll. met tekeningen van Jan Bosschaert, 220 × 150 mm, 148 blz., gebonden 599 fr. - De graatmagere varkensfokker Frankenzwein en de hebberig dikke graanboer Bonkers smeden samen een duivels plan: het Grote Vijf Stappen Plan. Hun doel: de inwoners van Groendorp in hun greep houden. De toestand in Groendorp wordt echter onhoudbaar. Ten slotte ontmaskeren Wart en Gwendolien het tweetal. De boeven worden door hun eigen monsters gedood. De verwijzingen naar Frankenstein zorgen voor een griezelsfeer. Varkensfokkerijen, hormonenmisbruik, moord en het verpesten van het milieu maken dit verhaal nogal reëel. Dergelijke verhalen doen mij aan de lang vervlogen riddertijd denken. Ook het namaak perkamentpapier waarop dit boek werd gedrukt geeft die indruk. De Bel schuwt geenszins een erg plastisch woordgebruik. Ook actuele situaties gaat hij niet uit de weg. Sommige kritieken storen zich wellicht wat aan de nogal ‘gemaakte’ spanning en het moraliserende in dit goeden-tegen-slechtenboek, plus-tienjarigen blijven er gewoon dol op.

dvdb

Marc de Bel / Jan Bosschaert

Malus, uitg. Davidsfonds/Infodok, Brabançonnestraat 95a, 3000 Leuven, 1996, illustr. van Jan Bosschaert, 235 × 165 mm, 52 blz., gebonden 495 fr. - De familie Klokhuis is dolgelukkig met de geboorte van Malus. Hij vertikt het echter om groot te worden. Liever droomt hij, ravot hij in opa's atelier met de vijf beschermengeltjes die hij bij zijn geboorte kreeg of stoeit hij met Karma, de kat. Op school blijft hij erg zwijgzaam. Nog niet schoolrijp, oordeelt meester Piet. Malus heeft nood aan buitenlucht. Zo logeert hij bij opa en oma. Op een van de uitstapjes met opa, slaat de appel te pletter op zijn hoofd. Wanneer op zijn hoofd een appelboompje begint te groeien, wordt hij op slag beroemd. Zijn vriendin Freya helpt hem door de daaropvolgende problemen. Ten slotte raakt hij het boompje kwijt en viert een schitterend Kerstfeest. Een fantasierijk verhaal over een jongen die een beetje anders is. Dat de fontanel van Marc de Bel nog lang niet dicht mag groeien. Een mooi voorleesboek voor kinderen vanaf vier jaar, zelf lezen vanaf 8 jaar.

dvdb

Marc de Bel

Wiet, uitg. Davidsfonds/Infodok, Brabançonnestraat 95a, 3000 Leuven, 1996, geïll. met tekeningen van de auteur, 220 × 150 mm, 30 blz., gebonden 399 fr. - Wiet, een in kleurige broek getooide vogel, kan niet vliegen. Hoogtevrees plaagt hem. Zingen daarentegen kan hij aardig. Vogel Fiet is verliefd op Wiet en vindt hem de beste zanger. De andere dieren vinden hem een rare vogel. Door hun boycot gelooft Wiet niet meer in zichzelf en verbergt hij zich in het bos. Fiet gaat op zoek, maar ondertussen veranderde Wiet van uiterlijk, keert terug en niemand herkent hem. Hij zingt uit volle borst waardoor Fiet, die verliefd is op hem, terugkeert. Plots kan hij vliegen. Samen zingen ze hun lied vanop de hoogste tak. De gevoelens worden beschreven op een sublieme manier en geïllustreerd met een wolkje dat zich aanpast aan de gevoelens (verdriet is een regenwolk, verliefdheid een hartewolk). Erg herkenbare situaties, die aansluiten bij de leefwereld van de kinderen, maken van deze fabel over vriendschap en verdraagzaamheid een boek dat aan te raden is om voor te lezen vanaf 4 jaar. Zelf lezen kan vanaf 7 jaar.

dvdb

Dirk Bracke

Het uur nul, uitg. Davidsfonds, Blijde Inkomststraat 179-181, 3000 Leuven, 1996, 145 × 220 mm, 190 blz., 595 fr. - Dirk Bracke schuwt in zijn boeken de actuele maatschappelijke problemen niet. In deze overdonderende jeugdroman over aids leidt hoofdfiguur Ben een leuk tienerleventje. Na school hangt hij wat rond met vrienden; rookt af en toe een jointje; heeft een liefje. Op zijn zestiende blijkt hij seropositief. Zijn wereld stort in. Zijn ziekte confronteert hem met vooroordelen, eenzaamheid en wanhoop. De auteur slaagt erin zich in de leef- en gevoelswereld van de jongeren in te leven en maakt hen onomwonden, op keihard realistische manier duidelijk dat aids niet iets is ‘wat anderen overkomt’. Het verhaal, brutaal en teder tegelijk, wil alle facetten van het probleem aankaarten en is daardoor soms een tikje geforceerd. Biedt dit boek enerzijds een zeer waardevol uitgangspunt om aids in gezin en opvoedingswerk bespreekbaar te maken, anderzijds reikt het de (noodzakelijke maar eenzijdige) zet ‘m op-campagnes uit het verleden de hand: gebruik een condoom en alles kan! De sterk relatievormende, diepmenselijke, ethische, transcendente dimensie van seksualiteit komt nauwelijks ter sprake. En dat is jammer.

jvh

VLaamse Discotheek

Romantic Belgian Flute Sonatas

Joseph Jongen - César Franck - Henry Georges D'Hoedt, In Flanders’ Fields Vol. 10, Carlos Bruneel, fluit en Levente Kende, piano, Phaedra DDD 92010, Donkerstraat 51, 9120 Beveren, 1996, met informatief (N-F-E-D) (en geïllustreerd) tekstboekje, 14 blz. - Het wekt wellicht enige verbazing Francks naam aan te treffen op een CD met deze titel. Inderdaad, hij schreef geen enkel werk voor dwarsfluit. Het betreft een versie van de beroemde Vioolsonate in A (1886), waarvan een editie voor fluit werd verzorgd door J.P. Rampal. Een prachtig stuk muziek dat hier met grote intensiteit wordt vertolkt. Daarnaast ook de Sonate voor fluit en piano op.77 van Joseph Jongen (1873-1953) en Romance en Dialogue de l'Improvisateur et du Ménétrier van de wat minder gekende Henry Georges d'Hoedt (geboren in Gent 1885; directeur van het Conservatorium van Leuven van 1924 tot aan zijn dood in ‘36). De twee genoemde composities baden in een bijzonder charmante, laat-impressionistische sfeer. In de uitvoering valt vooral het evenwicht tussen de twee instrumenten op; beide musici volgen elkaar in de kleinste nuance. Hetzelfde kan gezegd worden van de vertolking van Jongens sonate die - nu eens dartel en vinnig, dan weer ingetogen dromerig of energiek geladen - steeds zeer helder klinkt.

jvh

Music for Flute - Harp and String trio

Daniel-Lesur - Joseph Jongen - Wilfried Westerlinck - Willem Pelemans, In Flanders’ Fields Vol. 12, Arpea-Ensemble, uitg. Phaedra, Donkerstraat 51, 9120 Beveren, 1996, CD 92012, DDD, met informatief (N-F-E) (en geïllustreerd) tekstboekje van 12 blz. - Telkens wanneer Phaedra een nieuwe CD uitbrengt, vraag je je af hoe het mogelijk is dat dergelijke heerlijke muziek niet eerder op CD is ingespeeld. Ook nu weer: de Suite Médiévale

van Daniel-Lesur, het Concert à Cinq van Jongen, Landschappen IV van Westerlinck en het Harp Kwintet van Pelemans zijn stuk voor stuk - stilistisch weliswaar zeer verscheiden - boeiende, meesterlijk geschreven composities. Het jonge Arpea-Ensemble is hiermee aan zijn CD-debuut toe; een debuut dat zowel wat het gekozen repertoire als wat de vertolking betreft, een voltreffer is. De ‘moderne middeleeuwse’ muziek van Daniel-Lesur, de impressionistische gratie van Jongen, de kleurrijke contrasten van Westerlinck en de wervelende zwier van Pelemans weten zij gevat te treffen en in duidelijk reliëf te plaatsen. Technisch valt vooral op dat bij het 2de werk de strijkers en harp directer gecapteerd werden dan de dwarsfluit die ruimtelijker, afstandelijker klinkt. Daardoor wordt ze soms te zeer naar de achtergrond verwezen. De musici hadden hier zeker beter verdiend.

jvh

Partituren

Peter Benoit (1834-1901)

Uit Henriette's Album (ca. 1872) voor piano, gereconstrueerd en uitgegeven door Jozef De Beenhouwer, uitg. Peter Benoitfonds v.z.w., Desguinlei 25, 2018 Antwerpen, 1996, 296 × 210 mm, één illustratie, 68 blz., geniet 750 fr. - Vergelijking van liederen en pianowerken van Benoit uit de periode 1869-'72, studie van begeleidende teksten en opdrachten, en niet in het minst de inhoud van de getoonzette teksten leidden tot de hypothese dat een aantal van deze composities bedoeld waren als avondvullende cyclus onder de titel Liefdedrama. J. De Beenhouwer reconstrueerde de 5 pianostukken uit deze cyclus, opgevat als begeleidende muziek bij een melodrama. Van slechts 2 ervan (nrs. II en V) kon totnogtoe de tekst worden gereconstrueerd; helaas is deze niet opgenomen in de uitgave. De uitwerking van de composities die veel citaten bevat (van Schubert en vooral uit eigen werk) is zeer wisselend: sonatevorm in I en V, terwijl II rapsodisch is en III talloze herhalingen bevat; IV behoort door de harmonische geavanceerdheid tot de origineelste van Benoits bladzijden voor piano. De inleiding van J. De Beenhouwer is bijzonder verhelderend, is vertaald in het Engels en bevat ook een lijst met de Engelse vertaling van de uitvoeringsaanwijzingen die Benoit in het Nederlands in de partituur aanbracht. Die aanduidingen werden wat spelling betreft af en toe aangepast. Waarom af en toe wél, en dus ook af en toe niet, is ons niet duidelijk.

jvh

De recensies werden geschreven door:

dvdb:	Danny Van den Bussche
fb:	Fernand Bonneure
gg:	Guido Goedemé
gs:	Geert Swaenepoel
jlm:	Jean Luc Meulemeester
js:	Jaak Stervelynck
jvh:	Jaak Van Holen
rd:	Robert Declerck
rmdp:	Raoul M. de Puydt
rn:	Robert Nouwen
svdb:	Stefan van den Bossche

Erratum

Vlaanderen nr. 262, blz. 252 (middenkolom): er is in de recensie van het boek van A. van Wilderode/D. Vanwynsberghe een zetfout geslopen in het gedicht Avond 2: (laatste regel) wegdrijvend op de olie van de nacht.