Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 41

[p. 99]

Kunst die samenbrengt
Andersen of de ring rond Brussel
Patrick Lateur

Tussen De terugkeer van Werner Meyrink (1985) en Andersen of de ring rond Brussel (1989) lopen meerdere draden die beide werken inhoudelijk en formeel verbinden. Aerts roept mensen tot leven die vanuit hun innerlijke verscheurdheid op zoek gaan naar een authentieke wijze van bestaan. Vervreemding en scheiding, toenadering en ontmoeting zijn de diverse stadia die de personages doorlopen en waarbij zij een doorgedreven en vaak pijnlijke introspectie niet uit de weg gaan. Precies omwille van dit zelfonderzoek schrijft de auteur zijn romans niet alleen in de epische verhaalvorm, maar laat hij de lezer zijn figuren vooral van binnenuit beleven. Innerlijke monologen, dagboeken en brieven geven zowel Meyrink als Andersen een heel eigen structuur mee waarin Egbert Aerts zich vlot beweegt en die samen met de uitgediepte thematiek het waarmerk van zijn schrijverschap vormt. Merkwaardig is de nadrukkelijke aanwezigheid van de kunst in beide werken. Beeldhouwkunst en schilderkunst, muziek en literatuur vormen niet alleen het klankbord voor de innerlijke zoektocht van de romanfiguren, zij zijn ook de kanalen waarlangs de personages tot zingeving komen, het leven in waarheid ontdekken en weer in staat zijn tot echte ontmoeting.

In die zin wordt Andersen of de ring rond Brussel, Aerts' boek over schoonheid, kunst en creativiteit, voorbereid door De terugkeer van Werner Meyrink. In deze laatste roman legt de auteur op diverse plaatsen uitspraken in de mond van Hendrik Leendert die zijn eigen esthetica illustreren. In zijn ‘Tussentijds dagboek’ vertelt Leendert hoe hij terechtkomt in een kelder waar een artistiek gezelschap huist. De hoofdredacteur van een literair tijdschrift daagt Leendert uit met zijn stelling over de taligheid van de literatuur, waarop hij repliceert: ‘Schrijven is delven in het leven of geschiedenis bedrijven. Het grote boek is altijd een levensverhaal dat ons de méns leert kennen tot in het diepste van zijn ziel.’ (52) En als de redacteur beweert ‘dat de kunstenaar tot taak heeft zijn medium in al zijn mogelijkheden te exploreren en dat het kunstwerk een louter vrijblijvend produkt van intellect en verbeelding is’, noteert Leendert in zijn dagboek: ‘toen moest ik onwillekeurig denken aan wat Meyrink me had toevertrouwd over Wagenaars manier van leven en werken, en ik liet me ontvallen dat kunst ook wel iets te maken kon hebben met het onthullen van de zin die in de werkelijkheid schuilt.’ (53) Het is ook in een gesprek met de hier vermelde kunstenaar Peter Wagenaar dat Hendrik Leendert met klem beweert: ‘Ik weiger aan te nemen dat iets mooi is, omdat er luid en met veel gezag wordt beweerd dat het mooi is. (...) Echte schoonheid heeft geen behoefte aan een theorie die zichzelf in stand wil houden. Zij is vanzelfsprekend, en dat vanzelfsprekende ervaar ik niet meer.’ (157) Kunst en leven is de kern van het artistieke credo van Egbert Aerts.

Het verrast dan ook niet deze laatste stelling woordelijk terug te vinden in Andersen. De hoofdfiguur, die zijn naam ook als titel aan de roman meegaf, is een criticus die begint te twijfelen aan de zin van zijn kritisch werk. In de stapel ongelezen correspondentie vindt hij een reactie van een lezer op één van zijn laatste recensies: ‘Toch kan ik niet instemmen met uw nogal partijdige aanval op de esthetische opvattingen van de auteur, waar deze stelt dat echte schoonheid vanzelfsprekend is, en dat zij geen behoefte heeft aan een theorie die zichzelf in stand wil houden.’ (38) Zijn kritiek betrof ‘een recent boek van A’ die in het vervolg van de roman Hugo Arends blijkt te zijn (132). Achter dit romanpersonage schuilt dus Egbert Aerts die voor de aandachtige lezer van zijn oeuvre met deze herhaalde stellingname de link legt tussen Meyrink en Andersen. De thematische eenheid van zijn werk zal overigens later door nog andere verwijzingen duidelijk gemaakt worden. Dat Aerts binnensluipt in zijn eigen roman is niet zozeer een teken van artistieke zelfingenomenheid dan wel een verhullende en langzaamaan onthullende manier om gestalte te geven aan zijn artistieke aspiraties.

Voor de auteur is het huwelijk tussen kunst en kunstkritiek, i.c. literatuur en literaire kritiek, een broze aangelegenheid. Scheppende en kritische krachten bewegen zich voortdurend in een spanningsveld waar de oordelende en catalogerende kritiek een permanente bedreiging vormt voor kunst en schoonheid. Deze laatste ontsnappen aan elke poging om hen in categorieën te vatten omdat ze zelf een uiting zijn van het ongrijpbare en mysterieuze leven. Kunstenaar en criticus vinden elkaar moeilijk en als de criticus niet in de schaduw van de kunstenaar kan staan, is het allicht beter dat hij verdwijnt.

Deze esthetische belijdenis heeft de schrijver en criticus(!) Aerts verwoord in een intelligente en knap geconstrueerde ideeënroman. In Andersen of de ring rond Brussel brengt hij met een rijkdom aan symboliek en sententies een theoretisch inzicht tot leven in herkenbare personages. Een roman die, meer dan op het eerste gezicht zou lijken, alles met het leven te maken heeft en (dus) ook met het leven en werk van de auteur zelf.

[p. 100]

Andersen

De oorzaak van twijfel en ontreddering bij de veertigjarige vrijgezel Stefan Andersen, inspecteur bij het middelbaar onderwijs en alom gewaardeerd criticus, is de gewilde ontmoeting tijdens een inspectiebezoek met de lerares Cathleen, zijn vroegere geliefde. Zij is nu de levensgezellin van de schilder Brendan Wageman van wiens werk de criticus ooit afstand heeft genomen. Die vervreemding blijft knagen en Andersen beseft dat hij zijn innerlijk evenwicht en zelfverzekerdheid alleen maar kan terugvinden door opnieuw contact te zoeken met de kunstenaar Wageman. Het dagboek dat hij voortaan bijhoudt, tekent de splitsing die zich in hem voltrekt tussen de ambtenaar die houdt van orde en regelmaat en de nachtwandelaar die zich overgeeft aan de chaos en het onberekenbare. Het dagboek is een negatief zelfportret en zou op die manier ‘een beweging moeten zijn naar de andere toe, een stap in de richting van het definitieve anders worden’ (18). Op die eenzame weg is Stefan veroordeeld om zich telkens anders te gedragen in het contact met de vrouwen die hij in zijn besloten wereld laat binnendringen. Bij Emmy Terborne kan hij tot rust komen en voelt hij aan wat vriendschap zou kunnen betekenen. De demonische Lilith laat hem de zintuiglijke schoonheid van het lichaam ervaren. Voor Cathleen/Kate is hij niet langer de inspecteur maar de criticus die recht moet laten wedervaren aan Brendan. Behoren die drie vrouwen tot zijn buitenwereld, tegelijk zijn zij de belichaming van wat Andersen innerlijk beroert, afstoot en aantrekt.

Het korte middenluik van de roman beschrijft de rit rond de hoofdstad (cfr. de ondertitel van de roman) die Andersen terugbrengt in een paar dorpen die een rol speelden in zijn leven en waar zijn mislukking begon. Daar groeide zijn drang om een plaats te veroveren in de kunst via de kritiek: ‘Wie wil meetellen, moet over de taal macht verwerven. Hoe groter die macht, hoe onaantastbaarder het gezag’. (103) Daar heeft hij ook leren houden van ‘de esthetiek van het ritueel, het mooie woord, het mooie gebaar...’ (105) Uiteindelijk belandt hij in Groenendaal waar Ruusbroec hem de weg wijst: ‘keer in U zelve en open het boek van uw geweten...’ (115-116).

Het derde deel van de roman is helemaal gericht op de bevrijdende ontmoeting met de kunstenaar Brendan Wageman. In een cynisch spel daagt Lilith Andersen als criticus uit een einde te bedenken voor het verhaal dat zij had geschreven en waarin zij een bekend schrijver laat ontmaskeren als een leugenaar. Andersen doorziet de afrekening en voelt zich gedwongen het verhaal, zijn verhaal te voltooien, uitgerekend tijdens een kritieke levensfase waarin hij zichzelf aan het ontmaskeren is. Hij roept de hulp in van de schrijver Hugo Arends wiens vorig werk hij onheus heeft behandeld maar krijgt de raad het manuscript terug te geven. Tijdens een hallucinante tocht door het nachtelijke Brussel komt Arends' romanfiguur Walter (Werner uit Meyrink) hem steeds als zijn spiegelbeeld voor ogen: ‘Walter schreef: ik wil afwezig worden... en ging daarom zwerven (...) op zoek naar een nieuw leven’ (161). Andersen maakt een aantal schetsen om Liliths verhaal, waarin de auteur zelfmoord moet plegen, te voltooien en wacht intussen tevergeefs op de verongelukte Emmy met wie hij een afspraak had voor de opening van de tentoonstelling van werk van M. Naert en K. Abel (Wageman). Op die vernissage in het kasteel Nederloo wordt Andersen getroffen door het werk van beide kunstenaars dat de eenzame maar geprivilegieerde plaats van de kunstenaar verheerlijkt. Die confrontatie maakt Andersen definitief anders en als hij van Kate verneemt dat Wageman hem binnenkort verwacht, breekt voor Stefan een pijnlijk maar bevrijdend ogenblik aan. De criticus neemt afscheid van de kunstenaar: ‘Jij alleen kunt nog bestaan, daarom ga ik, moet ik zwijgen opdat jij zou kunnen spreken’ (211). In dit eindstadium van de roman is Andersens dagboek roman geworden, geschreven door Hugo Arends.

Realiteit en symboliek

De drieledige structuur die Meyrink kenmerkt en waarin het dialectisch spel van these en antithese tot een synthese leidt, bepaalt ook de compositie van Andersen: het heden (de beslissende ontmoetingen die Andersen op een andere weg zullen brengen), het verleden (het korte tweede hoofdstuk waarin Andersen tijdens zijn tocht rond Brussel afrekent met zijn verleden en met zichzelf), de toekomst (die hem onafwendbaar nog eenmaal bij Brendan brengt).

Binnen dit tijdsverloop kan de lezer Andersen volgen vanuit diverse perspectieven: de hij-vorm van het verhaal, de ikpersoon in de innerlijke monologen van dagboek en brieven, de jij-vorm in de voor Aerts karakteristieke intense dialogen, heel even zelfs de wij-vorm (112-113) waarmee de auteur zijn romanfiguur a.h.w. loslaat en met de lezer hem vanop afstand bekijkt. Dit wisselend perspectief is een adequate manier om de innerlijke onrust van Andersen te evoceren en getuigt tegelijkertijd van Aerts' eigen zoektocht om schrijvend vat te krijgen op het leven.

De gevarieerde vormgeving wordt inhoudelijk versterkt door een wondere mengeling van werkelijkheid en verbeelding. De symboliek in de naamgeving en de metaforen (o.m. het terugkeren beeld van de twee zwanen, de helse tocht rond de hoofdstad) dwingen de lezer voortdurend verder te kijken dan de woorden. Net als Andersen zelf bij wie tijdens de vernissage een lied van Dowland nazindert: ‘Believe not sense, eyes, ears...’ (188). In dezelfde richting werken de talrijke citaten uit de wereldliteratuur. Men zou die intertextualiteit kunnen interpreteren als een nadrukkelijke manier om de criticus Andersen te typeren als iemand die het leven verliteratuurt. En dat gaat even op, daar waar Andersen Lilith in de rol ziet van Sarah Woodruff die in Fowles' French Lieutenant's Woman Charles wist te verleiden. Maar het feit dat ook Meyrink vol literaire allusies steekt (o.m. ook Fowles), wijst erop dat voor Aerts de verwerking van literaire citaten een uitgelezen manier is om zijn denkbeelden te ondersteunen met de ideeën van zijn geliefde auteurs om zo nog meer diepgang te geven aan zijn werk. Overigens is die werkwijze wel erg aangewezen in

[p. 101]

een roman die precies creativiteit en schoonheid tot thematiek neemt. Uiteindelijk ervaart de lezer a.h.w. een symbiose der kunsten omdat literatuur, muziek en beeldende kunsten in deze roman elk op hun manier getuigen van de zoektocht van velen naar schoonheid die het leven zin geeft. En dat geeft Andersen een ongewoon gehalte mee.

Wegen naar kunst en leven

In Andersen ondergaat de hoofdfiguur een ware metamorfose. De programmerende en ordende ambtenaar zonder diepgaande relaties, de zogenaamde criticus die met vaste patronen en categorieën macht verwerft binnen de literaire wereld, komt tot de vaststelling dat hij al die jaren in het leven en in de kunst mislukt is. Zijn midlife-crisis is van een heel andere aard dan die welke de modale roman schildert. Zij dwingt hem tot een fundamentele bezinning op zijn kritische activiteit die zich tot dusver bezighield met werk dat zonder enige moeite in de publieke belangstelling kon worden geschreven en dat vooral aandacht had voor de glitter van de vorm, de virtuositeit en de originaliteit. Daardoor legde hij de echte kunstenaar aan banden en pleegde hij verraad tegenover het kunstwerk. Bovendien verbergt zijn schijnbaar aantrekkelijke maatschappelijke positie een diepe eenzaamheid waarin elke warmte van menselijke relatie ontbreekt. Ook het leven is aan hem voorbijgegaan. De sprong naar de andere heeft hij nooit gewaagd evenmin als de sprong in de mysterieuze diepte van de schoonheid. Het sprookje (Andersen!) van de carrière, het maatschappelijk aanzien en de gerenommeerde criticus kan hem niet meer voldoen. Hij moet anders worden (nogmaals Andersen!). De weg naar de authenticiteit en de creativiteit duldt geen compromissen. Het wordt een leven op het scherp van het mes.

De weg naar een ontdekking van de schoonheid begint nochtans vrij vroeg in het verhaal. In zijn woonkamer bewaarde Andersen sinds jaren een uniek stuk: een sierlijke, porseleinen vaas met een ragfijne blauwe bloem. Pas nu, in de dagen van ontreddering, kan hij zich overleveren aan de mysterieuze schoonheid van de vaas die hem de woorden uit Keats' Ode to a Greecian Urn ingeeft: ‘Beauty is truth, truth beauty - that is all / Ye know on earth, and all ye need to know’ (37). Het herinnert de lezer van Meyrink aan wat Hendrik Leendert tot Hilde zei: ‘Het echte kunstwerk onthult een waarheid die je in extase brengt: het voert je uit boven je eigen nietigheid, je gaat op in zijn waarheid.’ (74)

Het is ook die vaas die Lilith onverhoeds breekt en ‘zij stond er niet eens ontdaan bij’ (138). Lilith, de demon (de belichaming van het kwade in de Babylonische mythologie), is de negatieve weg naar de schoonheid. Het manuscript dat zij Andersen overhandigt om het te voltooien en waarin het bestaansrecht van de kunst zélf in twijfel wordt getrokken, is alleen maar een spel. Want ‘kunst is zeker niet mijn levensboom’ (142), de totale negatie van een der motto's van de roman: ‘Art is the tree of life’ (William Blake). Tegelijk is Lilith de negatieve weg naar het leven. Ook op dat vlak speelt zij een spel met de weerloze Andersen die in zijn geestelijke verwarring zich overgeeft aan de roes van de onbevredigende liefde.

Tegenpool van Lilith op Andersens weg naar de herontdekking van het leven is Emmy Terborne. Haar moederlijke zorg en begrip voor Stefans crisis had hem een eind kunnen vooruithelpen. Op de terugweg uit de Ardennen, de ‘woeste hoogten’, verongelukt zij wier naam een duidelijke verwijzing inhoudt naar Emily Brontë. Haar verdwijning en de gemiste kans die zij voor Andersen betekende, doet denken aan Carol uit Meyrink (117-126).

Lilith en Emmy activeren het spanningsveld van Andersens innerlijke strijd en plaatsen hem voor nieuwe keuzen die bijdragen tot het uitklaren van zijn weg naar een nieuw leven én de kunst. De cruciale vrouwelijke rol daarin is weggelegd voor Cathleen. Zij is het die het ganse proces op gang brengt en spreekbuis en wegwijzer is van en naar de afwezige Brendan Wageman. Zijn atelier, zijn ‘onderwereld’ (206), ligt in een verwilderde omgeving (80) en een haast behekst landschap (82) en Cathleen/Kate bewaakt als een godin (Hecate) de toegang ervan met twee (helle)honden. Zij heeft Andersen het leven anders doen zien maar blijft voor hem de onbereikbaar geworden jeugdliefde: ‘Je behoort me toe, Stefan - maar je zal mij niet bezitten... Je moet mij voorbij om Brendan te ontmoeten.’ (92)

Kunst die samenbrengt

De kunstenaar Brendan Wageman is Andersens absolute tegenpool. Hij vertegenwoordigt de kunst in al haar geheimzinnige diepten waarin Stefan tot dusver niet durfde springen. De keuze van zijn naam is eveneens symbolisch. Brendan herinnert wellicht aan de middeleeuwse reizende Brandaan. De schilder is inderdaad de reizende (Spanje) en dus in de roman de grote afwezige, maar die des te meer aanwezig wordt gesteld door het feit dat hij voortdurend het ultieme referentiepunt is. Met Wageman bedoelt Egbert Aerts wellicht ook de kunstenaar, de man die de sprong naar de schoonheid waagt. Een duidelijke pendant van Wageman is de kunstenaar Peter Wagenaar in Meyrink die ook op een verlaten plek woont, op reis is naar Spanje en later ook het boek van Werner en Hendrik zal lezen. De kunstenaarsnaam van Wageman, K. Abel, verwijst naar de onschuld van de bijbelse figuur en naar ‘het verhaal van Abel Sanchez, die voor zijn “vriend” ten onder werd gebracht’ (98).

Ook de criticus Andersen heeft zijn jeugdvriend onrechtvaardig behandeld. Daarom wordt hij naar de vernissage op Nederloo gedreven om Brendan eerst in zijn werk opnieuw te ontmoeten. Daar treft hem Brendans tekening ‘De fijnproever’ die Andersen interpreteert als zijn beeld: ‘Die man wil springen om te achterhalen wie hij is’ (188). En ook Brendans kunstbroeder M. Naert (Frans Minnaert) zet Stefan aan het denken met zijn triptiek ‘Artiest en criticus’ (cfr. de illustratie op de omslag van de roman): ‘Doordringend en zelfbewust kijkt de artiest vanop het ene luik in de richting van de criticus

[p. 102]

op het andere luik. Het gezicht van de criticus wijkt lichtjes achteruit. Het is een onherkenbaar gezicht: zonder ogen, zonder mond; tenzij de monsterachtige opening gericht naar de artiest dáárvoor moet doorgaan. Vreemde gewassen lijken hem gevangen te houden of te overwoekeren. Ze horen thuis in hetzelfde gebied. Maar de ene ziet en zwijgt: één groot alziend oog is hij; de andere is blind en schreeuwt.’ (181) De revelerende kracht van de kunst versus de verstikkende macht van de criticus, de eeuwige schoonheid versus de oude criticus die in Andersen moet sterven. Als de criticus zelf geen kunstenaar wordt of in de schaduw van de kunstenaar wil staan, is elk gesprek onmogelijk. Deze bevrijdende boodschap van het tweeluik is een bevestiging van wat Stefan, werkend aan Liliths manuscript, reeds ervoer: ‘Elke kunstenaar is een criticus en niet omgekeerd; het kritisch vermogen is een fundamentele drijfveer tot creativiteit, tot het voortdurend zoeken naar nieuwe vormen doordat in deze wereld niets definitief is; daarom is literatuur kritiek op het leven, daarom zal ze zichzelf steeds zuiveren van leugens, schijn, glitter - zichzelf telkens weer in vraag stellen; uiteindelijk is de enige, waarachtige criticus de kunstenaar zelf!’ (173)

Na de confrontatie met het werk rest er de uiteindelijke ontmoeting met de kunstenaar Wageman zelf en wordt de onvoltooide ring gesloten. De ‘kunst die samenbrengt’ (189) ruimt alle obstakels die het onbegrip van de kritiek en het onbegrepen leven opwierpen, uit de weg en vervaagt de grenzen tussen kunstenaar en criticus: ‘Ik ben dwars door mezelf heen gegaan om jou te vinden. Ook door jou moet ik heen... tot de ultieme uitdaging’ zegt Stefan tot Andersen (209). Die

Het Kasteel Nederloo te Vlezenbeek (St.-Pieters-Leeuw), dat mee als achtergrond fungeert in Andersen of de ring rond Brussel

belijdenis kon Andersen zelf niet meer noteren in zijn dagboek, zijn verre aanzet tot creativiteit, dat hij aan Brendan had overhandigd. Hugo Arends verwerkt die dagboeknotities én Brendans relaas van zijn ontmoeting met Stefan in zijn boek. Het boek van Arends brengt samen zoals ook het vorig boek van Arends/Aerts mensen samenbracht: ‘Ja, Stefan. We moeten dwars door onszelf gaan, onze innerlijke verdeeldheid als vertrekpunt nemen. Daarom heb ik Walter (=Werner) in het leven geroepen én zijn vriend Hendrik, om een ontmoeting mogelijk te maken die elders, buiten het boek, misschien niet kan.’ (189)

In de verrassende ommekeer vanaf 203 laat Arends Andersen na zijn contact met Wageman verdwijnen. Alleen de kunstenaar kan nog bestaan, de oude criticus moet zwijgen opdat de kunstenaar zou kunnen spreken. Andersen moet de eenzaamheid opzoeken waarmee ook Brendan ooit heeft geworsteld om, zoals in elke authentieke religieuze ervaring, in het alleen-zijn de bron van schoonheid te ervaren.

Andersen; Arends, Aerts

De lange eenzame weg die Andersen heeft gevolgd (zijn dagboek) en die hij nog moet volgen na zijn bezoek aan Brendan (zo schrijft Arends) is kenmerkend voor de figuren die Egbert Aerts in het leven roept. ‘Geen enkele weg leidt naar de diepste zin van de wereld of hij dwarst eerst het eigen innerlijk leven; het is inderdaad op die weg dat wij de echte vrijheid kunnen ervaren.’ Deze mijmering van Hugo Arends (203) is niet alleen een parafrase van een motto dat Aerts voor zijn roman aan Novalis ontleende (Gelingt's, das Innre zu entblössen,/So bricht der Tag der Freiheit an). Het is ook een letterlijke herhaling van wat Aerts reeds in Een oord van verlangen (115) schreef. Daarmee identificeert Aerts zich nog maar eens met Hugo Arends en laat hij ook aanvoelen dat de zoektocht van Andersen ook zijn queeste is. De voor het oeuvre van Aerts zo typische ontdubbeling vinden wij dus ook in deze roman. Versterkt door het spel van de letters vinden de criticus Andersen en de schrijver Arends elkaar terug in de schrijver-criticus Egbert Aerts.

De beste typering van Aerts' werk vindt de lezer dan ook in wat Andersen denkt over het werk van Arends: ‘... in feite moest het traag en intens worden gelezen... Je moest er tijd voor vrijmaken... Na de lectuur bleef je zitten met het gevoel dat het geschreven werd met een angstvallige schroom en veel behoefte aan stilte, en soms had je bij het lezen de indruk dat de auteur er zich haast over verwonderde toch te kunnen schrijven over dingen die diep in zijn binnenste verborgen lagen...’ (132). En ook het artistiek credo van Aerts vernemen wij in een brief van Andersen aan Emmy waarin hij Wagenaars kunst typeert: ‘Hij begreep dat zijn werk traag en in eenzaamheid tot stand zou komen, dat veel verborgen zou blijven en misschien ontoegankelijk voor wie er zich niet onvoorwaardelijk aan overleverde. Het werd hem duidelijk dat hij in zijn arbeid heel z'n bestaan op het spel zette, dat gelijk welke prestatie - geslaagd of niet - het bewijs zou

[p. 103]

leveren van zijn gevecht om aan het leven betekenis te geven en te ontlenen.’ (97-98)

Zelden hebben kunstenaars zich zo kwetsbaar opgesteld in het moeilijke gesprek tussen kunst en kritiek. Het stemt dan ook tot nadenken dat deze gedurfde en intelligente roman aan veel recensenten en critici onopgemerkt voorbijgegaan is. Niettemin bouwt Egbert Aerts rustig verder aan een oeuvre met een heel eigen klank. De verwevenheid van Meyrink en Andersen is kenschetsend voor de thematische eenheid van Aerts' oeuvre waarin de auteur op een authentieke wijze, los van elke literaire trend en delvend in zichzelf, op zoek gaat naar een verheldering van het leven en van zijn leven als mens en kunstenaar. Het ligt in de logica van Meyrink en Andersen dat zijn voor dit jaar aangekondigde roman Thuiskomst in Brugge die innerlijke queeste verderzet.