Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 18

Vrije tribune

Claesnummer (1)

Wat u gedaan hebt voor Ernest Claes, reikt verder dan zijn persoon en zijn persoonlijkheid. Proficiat uit ganser harte! De inhoud van dit nummer is uiterst waardevol en de vormgeving is uitstekend. U hebt op schitterende wijze hulde gebracht aan een groot kunstenaar, een nobele Vlaming en een innig-goed mens. Dank daarvoor! Driemaal dank!

Jos Philippen, Diest.

Claesnummer (2)

Ik feliciteer u voor het prachtige Ernest Claes-nummer (maar dit zou ik bij elk nummer van ‘Vlaanderen’ kunnen doen)...

Clem De Ridder, secretaris-generaal Davidsfonds, Leuven.

Claesnummer (3)

... 'n Nummer naar mijn hart. 'n Topnummer tussen vele andere, wil ik het noemen, en aanzie het dan ook als een zeer welgekomen Sint-Niklaasgeschenk. Wat me echter vanaf dit jaar minder bevalt is de druk in 3 kolommen. Hoofdzaak blijft de behandelde onderwerpen of kunstenaars en in mindere, maar toch belangrijke mate: het tijdig verschijnen. Mogen we hopen dat hieraan kan verholpen worden in volgende jaargang? In ieder geval proficiat voor het Ernest Claesnummer!

E. Sillis, Duffel.

Tevreden lezer (23)

Ik bied u mijn felicitaties aan voor uw tijdschrift, dat al die jaren, die ik het ken, steeds op het hoogste niveau stond, zowel qua inhoud als presentatie. Ik ben zelfs de mening toegedaan, dat ook niet-kunstbelangstellenden met veel interesse elk nummer zouden lezen.

André Vandierendonck, Knokke.

Apocalypse: trieste show?

Met grote teleurstelling las ik het verslag over de Apocalypse (n.v.d.r.: zie nr. 107, Kunstecho's, Antwerpen). Een trieste show? Heeft die persoon de tentoonstelling en de zeer mooie en boeiende film gezien? Men zou denken dat hij alleen is voortgegaan op het lezen van een nogal bombastisch reklaamblaadje - genre ‘biggest in the world’ - dat ik ook afkeur.

De samenwerking tussen zoveel artiesten, wetenschapsmensen, ambachtslieden en eenvoudige arbeiders is al op zichzelf een prijzenswaardig iets - en daarbij de prachtige letters van die zeer bescheiden (aan polio lijdende) vrouw. De gouden letters alleen - om te zwijgen van de rest - zijn een volmaakt meesterwerk. Ik begrijp u niet. U zijt ‘kristelijk’ en wanneer een zeer merkwaardig werk met religieuze intensiteit wordt geschapen, dan noemt u dat een 1.000.000 dollar trieste show. Nee, ik neem het niet. Ik hoop - en geloof me: het is noodzakelijk dat u deze, uw ‘trieste show’, zoudt rechtzetten in het volgend nummer van ‘Vlaanderen’. Als enig excuus voor de redactie geldt, dat zij niet alles kan zien, wat geëxposeerd wordt.

Neen, het stemt mij treurig - dat had ik niet verwacht.

Marinette Arnou, Antwerpen.

Wat wij ten stelligste contesteren - om een modewoord te gebruiken - is, wat in deze brief zelf wordt genoemd ‘de religieuze intensiteit, waarmee dit werk werd geschapen’. Wij betwisten niet, dat een aantal kunstenaars, die meegewerkt hebben aan ‘Apocalypse’, wellicht ‘religieus geïntensifieerd’ geweest zijn, maar het opzet, in zijn totaliteit, is noch min noch meer showbusiness, waaraan een enorm kapitaal verbonden is. De uitgever laat niets na om Apocalypse met een sensationeel aureool te bekronen en vertelt, aan wie het horen wil, dat Japan hem reeds 40 miljoen frank aanbood, maar dat hij 50 miljoen wil én de voorwaarde, dat het werk in Europa blijft en bestendig geëxposeerd wordt. Het gaat dus hoegenaamd niet over alle mensen, die Apocalypse gerealiseerd hebben - voor de aan polio lijdende kunstenares hebben wij een grote bewondering, b.v. - maar uitsluitend om de ‘grote bedoeling’, die achter het opzet verscholen is. Showbusiness heeft nu eenmaal niets, maar dan ook niets, met kunst te maken.

Claesnummer (4)

Wat 'n verrassing! Ernest Claes posthuum gehuldigd door ‘Vlaanderen’. Hulde en dank voor de uitstekende wijze, waarop u en het C.V.K.V. de zonnige ziel van Nest nog eens in het licht hebt gesteld. (...) Eén bescheiden opmerking of vraag. Mocht geen enkele Noordnederlandse vereerder of vriend aan de Ernest Claesherdenking in ‘Vlaanderen’ deelnemen?

Jef Notermans, Maastricht.

[p. 438]

Dat wij Noord-Nederland vergaten, is inderdaad een onvergeeflijke fout van onzentwege. En dat er boven onze noordergrens ook mensen zijn, die een grote verering voor Claes koesteren, is een feit: Drs. Jef Notermans is één van hen. Wij vinden ons verzuim bijzonder jammer, maar gedane zaken hebben nu eenmaal geen keer...

Berthe-Art-beurzen

Dit schrijven als gevolg van vele onjuiste publicaties in de pers. Bij eventuele opnamen in ‘Vlaanderen’ van een bericht, betreffende het toekennen van de Berthe-Art studiebeurzen voor schilderkunst, zijn wij zo vrij u om juiste informatie te vragen.

Het betreft hier studiebeurzen en geen prijzen. Er werd nl. een beurs van 60.000 fr. toegekend aan Jan van den Abbeel en twee studiebeurzen van elk 50.000 fr. aan Jan van Nunen en Maio Wassenberg. Informatie eventueel te bekomen bij het ministerie van de Nederlandse cultuur.

Maio Wassenberg, Duisburg.

Claesnummer (5)

Op sinterklaasavond ontving ik uw merkwaardig Ernest Claesnummer. De ruime inhoud van uw tijdschrift bezorgt me elke keer vele dagen rijkelijk snoepen. Wat jammer dat niet alle openbare bibliotheken een abonnement op ‘Vlaanderen’ bezitten...

Ferd. Bilcke, Merksem.

Staatsprijs voor drek (2)

In de periode tussen het schrijven van mijn stukje ‘Staatsprijs voor drek’ en het verschijnen ervan in ‘Vlaanderen’ (nr. 107, pag. 347) zijn enkele zaken duidelijker geworden. Ik vernam, dat Piet van Aken zich uit de jury terugtrok (ik geloof niet, dat hij het deed uit protest tegen de bekroning van een pornografisch boek) en dat Paul de Vree zich bij de stemming onthouden heeft. Clara Haesaert, Lieve Scheer en Dr. Marcel Janssens hebben het zaakje geklonken. Twee vrouwen en een hoogleraar aan de katholieke universiteit van Leuven. In de pers een stuk of wat artikels gelezen over deze onverkwikkelijke kwestie. Eén zwaar protest, nl. van Gaston Claes in ‘De Gazet van Antwerpen’ - kan ik volledig onderschrijven - maar ook deze medalje heeft een keerzijde: indien ik mij niet vergis, is Gaston Claes ook nog sectieleider van de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen, vereniging, die Jef Geeraerts zal huldigen n.a.v. zijn staatsprijs. Indien dit waar is en indien Gaston Claes zich niet openlijk distancieert van de huldiging (het minimum wat hij zou kunnen doen!), dan is hij een farizeeër (of hoe moet je dat anders heten?). Van verscheidene mensen bereikten mij brieven, waarbij zij hun instemming betuigden met mijn protest. Ik citeer de voornaamste passages:

‘Meent u niet dat het toch in de lijn van “Vlaanderen” ligt ook zijn stem te verheffen tegen een dergelijke bekroning? Waarom kan een voltallige redactie dan hiertegen niet protesteren, op een eerste pagina en met het vereiste gezag?’ (Antwoord: de redactie heeft gemeend a.h.w. een ‘globaal protest’ te moeten formuleren, dat als editoriaal afgedrukt wordt in nr. 109).

‘Mocht het front in deze aanval derwijze uitbreiden, tot die modderpiraten eindelijk beseffen dat hun “dijke” pen evenwaardig aan andere motieven kan besteed worden. Maar helaas, dan zou die “schitterende” stijl er plots voor velen niet zó schitterend meer uitzien...’

‘Als de Westerse wereld voort Sodoma en Gommora tegemoetgaat zullen we van dat soort nog keuze genoeg hebben. Uw goede kritiek kan trouwens op vele andere gevallen toegepast worden.’ (Daarom het ‘globale protest’ van de redactie).

Julien Van Remoortere, Oostende.

Staatsprijs voor drek (3)

Ik wens voorlopig niet te antwoorden op uw enquêtevraag i.v.m. de staatsprijzen; dat het op een fraai stuk komedie neerkomt, zal wel iedereen weten, maar een betere formule voorstellen is een andere zaak. Men vergete niet dat niet zozeer een jury het oordeel velt dan wel de man die deze jury samenstelt en dat alle jury's voor hetzelfde soort kritiek vatbaar zijn.

Wel geef ik graag mijn mening over het jongste bekroond meesterwerk. In de wedloop van wie-durft-méér heeft Geeraerts een nieuw rekord gevestigd en m.i. als eerste de grens van het walgelijke overschreden. Een op de handen van vele snobs gedragen en begaafde knaap wentelt zich 200 bladzijden lang in zijn sexopatologische obsessies, benoemt de vrouw tot slechts hiervoor dienstig gerief, spuwt terloops op missie, beschaving, gezin, versiert het geheel met wat meppen, abortus en dies meer en wacht op het handgeklap van het publiek.

Om alleszins duistere motieven wordt dit ‘werk’ nationaal gelauwerd, dus ook ter lezing aanbevolen. Mede door een katholiek hoogleraar.

Stemmen gaan op om het talent van Geeraerts te verdedigen. Hoeft niet. Werd reeds in ‘Ik ben naar een neger’ voldoende bewezen.

Anderen kakelen direkt over de vrijheid van de schrijver. Als echter sommige schreeuwers in dit land niet gaan inzien dat er geen enkele vrijheid is die niet beperkt wordt, nl. door de vrijheid van anderen, dan kan alles ons nog te wachten staan, van onbeperkte luchtbezoedeling tot en met absolute onvrijheid. Erg is trouwens niet dat een individu het nodig voelt zijn ziekelijke obsessies tot de laatste spermadruppel uit te schrijven, maar dat er aanstonds een koor klaar staat om dit als hét schrijversschap (denderend, oertalent, vitalisme, realistische oprechtheid...) te huldigen. Arme jongens.

Overigens stelt men vast dat binnenskamers het produkt van Geeraerts veelal als vieze brij wordt verworpen, maar dat haast niemand dit buitenhuis wenst te zeggen; men kon wel eens konservatief schijnen.

En een vereniging die zich ‘Christelijk’ Vlaams Kunstenaarsverbond noemt, vindt het niet opportuun om àls verbond te zeggen wat zich nochtans opdringt.

Eén waarheid laat zich nochtans niet overschreeuwen. Men kan drek verpakken in zilverpapier, in kelken, zelfs in literatuur. Drek blijft het.

Jan Veulemans, Turnhout.

Staatsprijs voor drek (4)

Moet men bij de lezing van ‘gangreen’ of ‘de drek’ vooropzetten, de ‘meesterlijke bouw’, of meewarig glimlachen om de ‘oppervlakkige belevenis’ van de auteur - Jan Cremer achterna - met inderdaad wat meer dan gewoon talent. M.i. moet men het de ‘jury’ niet aanwrijven dat zij dit werk bekroonde. Het is onze hypokriete maatschappij die zich zelf veroordeelt. Als die maatschappij de eksploten van een ekskoloniaal aanvaardde en aanmoedigde is het niet die man die moet bevochten worden, wel de maatschappij. Moest Piet Van Aken niet op zijn sloffen de deur uitgestormd zijn, zou de uitslag waarschijnlijk anders zijn geweest en zou LINKS waarschijnlijk even hard geschreeuwd hebben als nu RECHTS.

Dat een katoliek minister van kultuur dit werk onderschreef is nogal logisch, of men zou werkelijk een jury miskennen, en daarbij is een hele dosis MOED nodig.

Dat de ‘V.V.L.’ via de kranten nu al meedeelde dat ZIJ de Jef ging huldigen is nog zo'n sprookje voor kabouters en stoute kinderen. Al met al kreeg ‘gangreen’ de nodige publiciteit en zal Geeraerts, doorheen zijn nog te schrijven werken, als ‘gelouterde en bezinde’ vrijbuiter, zichzelf dit gelaat aanpassen dat hem voor het ogenblik het gunstigst lijkt, de maatschappij achterna!

Neer Vantina, Brussel 15.

[p. 439]

Staatsprijs voor drek (5)

Ik kan best verdragen dat Jef Geeraerts goed verkoopt - ieder auteur zijn pretje - maar ik meen dat de Staatsprijs archi-slecht besteed is aan dergelijke penisliteratuur. Geeraerts is werkelijk door de seks geobsedeerd. Het werk is blijkbaar in één adem geschreven, doch het verveelt me door de herhaalde beschrijving van seksuele en perverse handelingen. Het wordt monotoon! Zijn schrijverstalenten (stijl, constructie, enz.) - die hij onmiskenbaar heeft - hebben me nergens totaal overweldigd. De inhoud van het boek valt bovendien beslist mager uit, zodat we deze gehuwde man met zijn drie wettige kinderen eerder moeten beklagen dan feliciteren wegens de tentoongespreide uitspattingen en gewelddaden. Dat juist Clara Haesaert en de twee katholieken Marcel Janssens en Lieve Scheer dit werk hebben voorgesteld ter bekroning, tegen de mening in van de linkse doch wijzere en humanere auteurs Paul De Vree en Piet Van Aken, die in alle eerlijkheid het betere werk van Michiels wilden bekroond zien, verwondert mij geenszins. Wellicht zien zij iets in de vrouw, die als object wil gebruikt worden. (Een theorie uit ‘Gangreen’.) Nou, elk zijn meugje!

Het wordt echter hoog tijd, dat de goegemeente niet meer bij de neus wordt genomen. Bijna elke keer is er heibel rond de Staatsprijs. Zolang als alleen de drie grote tijdschriften hun mannetjes - én vrouwtjes - in de officiële jury loodsen zal de boel corrupt blijven. Zéker als de grote baas geen haar op zijn tanden heeft. Hij is tenslotte verantwoordelijk of niet, want hij alleen bekroont ja dan neen een werk. Of moeten we aannemen, dat ons aller katholieke portefeuillehouder geen tijd vond om het boek vooraf te lezen? Had hij het elders misschien zó druk met de opvoeding van het geliefde Vlaamse volk? Dergelijke penisliteratuur bekronen noemen wij echter volksafvoeding. In de beoordeling van een literair werk moet de inhoud meetellen als een integrerend deel. Hier staan we voor een volledige degeneratie van al wat menswaardig is. Het gaat ook niet op in een land, dat voor de grootste helft katholiek is, een jury voor een staatsprijs te installeren, waarin de katholieken in de minderheid zijn, nl. twee tegen drie.

In elk geval staat er nu een minister te bl(st)inken. Het zal hem geen deugd doen.

Albert de Longie, Ooike.

Zoekertjes

Oscar Van Aerden, Tentoonstellingslaan, 73, Antwerpen, is op zoek naar de ‘Vlaanderen’-nummers 99 en 102 (Vlaamse Symbolisten / Muziek en levensmilieu).

Jenny De Bondt, Basseveldestraat, 1, 9000 Gent, tel. [phone], zou prachtig geholpen zijn met een exemplaar van het Servaes-nummer (nr. 58) van ‘West-Vlaanderen’.

Georges Moors, Rijselsteenweg, 12, Ieper, tel. [phone], stelt de elf eerste jaargangen van ‘West-Vlaanderen’ te koop.

Jozef Vandromme, Zoetendaalstraat, 8, 8960 Reningelst (W.-VI.) wenst alle verschenen ‘West-Vlaanderen’-nummers aan te kopen.

Luc Leytens, Blancefoerlaan, 5, Antwerpen L.O., zoekt dringend het novembernummer 1952 van ‘West-Vlaanderen’ (Ryelandt-nummer).