John van de Steen
koorleider, pianist, orgelist
John Van de Steen
Ik heb uw brief enkele malen moeten doorlezen; 't leek zo onwaarschijnlijk, dat ik in uw blad een plaats zou krijgen tussen ‘Vlaamse kunstenaars in het buitenland’! 'k Vraag mij nu af wie u zoiets in het oor heeft geblazen. Maar vermits u erom vraagt, hier een curriculum vitae en wat verdere gegevens.
Geboren te Berchem-Antwerpen op 29 oogst 1920.
Studies: Muziekacademie, Berchem-Antwerpen; privélessen bij Jaak Cassiers en Jan Van Bauwel (harmonie) en Lode Huybrechts (piano en orgel); Lemmensinstituut (Van Nuffel, Peeters, De Laet); later te Rome bij Carducci (fuga) en Bartolucci (compositie).
In 1946 als Scheutist naar de Filippijnen. Van 1946 tot 1953: missiewerk, gelegenheid om met de inlandse muziek vertrouwd te raken en om ondervinding op te doen met parochie- en schoolkoren. Vanaf 1953: leraar muziek aan het aartsbisschoppelijk groot seminarie, dirigent van het kathedraalkoor. Vanaf 1958: president van het nieuw opgericht Gregoriaans Instituut. Sinds haar oprichting lid van de nationale commissie voor kerkmuziek.
Ontplooiingsmogelijkheden ruimer dan in Vlaanderen? Ja en neen. Waarschijnlijk zou ik, met in Vlaanderen te blijven, een betere muzikant zijn geworden, dankzij de contacten met vrienden-muzikanten (maar dat is maar een veronderstelling). Anderzijds zou ik in Vlaanderen allicht van minder tel geweest zijn (maar ook dàt is pure veronderstelling). U kent de spreuk: in het land der blinden...
Niet dat de Filippijnen, ook op muzikaal gebied, een land van blinden zouden zijn, integendeel: wij tellen hier heel wat goede violisten, pianisten, e.d.m. Maar het is me gegeven geweest enkele grote gaten te kunnen stoppen of dan minstens toch enkele zakjes zand op de bodem te gooien. Het risico nemend nogal erg pretentieus te schijnen, noem ik op:
1) orgelkunst: in 1953 waren er op de Filippijnen vijf pijporgels, twee van vóór wereldoorlog II, drie tussen 1946 en 1953. Nu zijn er meer dan dertig. Er zouden er heel wat meer zijn, ware het niet, dat orgels buitengewoon zware kosten betekenen voor een ontwikkelingsland. Ik ben voor de bestelling van zowat al die orgels de animator-bemiddelaar geweest. En ongeveer de enige mensen, die deze instrumenten kunnen bespelen op een aanvaardbare wijze, zijn mijn (oud)-studenten. Nee, ik heb geen grote orgelvirtuozen geproduceerd, dat is voor een volgende generatie.
2) koorzang: mijn Manila Cathedral Choir is hier algemeen aanvaard als het beste koor in het land (er wordt ook gezegd: van het Verre Oosten, maar ik weet niet of dat waar is). Nu besef ik maar al te goed, dat onze uitvoeringen van Bach en Vivaldi niet kunnen opwegen tegen de beste uitvoeringen in Europa - wel tegen de minder goede! - maar ik ontving uit Europa buitengewoon lovend commentaar op onze uitvoeringen van Gregoriaans, Palestrina, e.d.m.
Misschien is dit meer van belang: dat een oudere Filippijnse dirigent, Antonio Moline, en ik zelf, hier steeds genoemd worden als de pioniers, die een totaal onverwachte opbloei van het koorleven (tientallen, misschien wel honderden koren?) hebben mogelijk gemaakt.
3) Sinds zes jaar hebben de meeste kerken in dit land (zelfs enkele protestantse) een ‘Community Mass’, waarvoor ik de muziek verzamelde, harmoniseerde en schreef. Ook uit het buitenland kwam over die verzameling hymnen en psalmen heel gunstig commentaar.
Tenslotte mijn standpunt tegenover de hedendaagse Vlaamse cultuur.
1) Ik heb heel veel respect - voor sommigen zelfs verering - voor veel van mijn vroegere leraars, medestudenten en collega's. Jammer dat sommigen, bij gebrek aan regelmatige buitenlandse contacten wel oog- (en oor-?) lappen schijnen te dragen...
2) Practisch: ik voer veel uit (en beveel dit met succes aan anderen aan): religieuze werken van Van Nuffel, Nees, Peeters, de Jongh, G. Feremans, De Laet e.a.m. Niet uit geest van nationalisme, maar omdat m.i. deze mensen, op het gebied van de kerkmuziek, samen met enkele Nederlanders en Fransen, het beste schreven, dat deze eeuw in Europa werd geproduceerd. Niet-religieus werk gebruik ik zelden; het is, m.i. té zeer Vlaams (tekst, inspiratie, enz.) om voor export in aanmerking te komen.
San Carlos Seminary, p.o. Box 148, Makati, Rizal, Filippijnen
Auteursrechtelijk beschermd