West-Vlaanderen. Jaargang 13

[Nieuwe Westvlaamse Poëzie, vervolg]

‘Variaties op nul en oneindig’ is een stevige bundel gedichten van Joris van Haelewyn (Brugge, Drukkerij ‘Luxor’, 1962, 54 blz.). De eerste kennismaking op de eerste bladzijde is typerend voor de persoonlijkheid van de mens en de dichter:

De dichter spreekt met losse woorden

Profanen horen

zij vermoeden niet het holle huis

van de ingewijde

Zijn woorden

lang gekweekt

als dieren voor het slachten

Zijn taal

gegist tot hoge drank

in kelders stil en vreemd

De dichter

hij die voelt en denkt

de mensen

en al die luchten die gespannen hangen

elke dag

en rijpen in de avond tot een vraag

waaruit een onbegrepen wonder

de woorden zaait

De dichter

een ingewijde in de hunker

in het gevoelen vaag

van niet begrijpen

een ingewijde

in hoe men stukken hemel vangt

de zon laat gloeien in broze woorden

Profanen keuren

zij weten niet

de dag van angst

de dag van paars verrukken

De dichter smeedt

hij die het juweel ontvangt

lacht luchtig

De dichter keurt zijn eenzaamheid

Met dit sleutelgedicht kunnen we rustig de lektuur van de rijke bundel aanvatten. Het is geen geheimspraak, maar meestal gewone poëtische taal die spreekt van mens tot mens, zonder nutteloze omhaal van woorden of beelden.

Laat deze nacht u worden
tot een zacht gebed
en deze uren door mijn dromen
tot goeds en liefs verbloeien
de morgen tegemoet
Geef deze grijze waakloosheid
de zegen van uw gouden hart
de stalen glans
van geven zonder vragen
en meng doorheen mijn slappe ziel
de kracht voor morgen
Laat kiemen om mijn dode handen
het licht van nieuwe gaven
en weef rondom mijn hoofd
uw armen vol erbarmen

Joris Van Haelewyn

Is het nodig aan dergelijk werk veel hoge woorden te besteden? Kunnen we niet beter van de ene bladzijde naar de andere met de dichter op weg gaan en genieten van al het mooie dat hij ons heeft te bieden in een grote afwisseling van ritme, met een sober-treffende verscheidenheid van beelden en een weelde van kleuren en klanken? Joris van Haelewyn heeft ons wat te zeggen en hij zoekt

[p. 223]

al de wegen af om het op de adekwaatst mogelijke wijze te doen. Nu eens diepernstig, bijna meditatief, dan speels en grillig. Wij hebben graag naar zijn ‘variaties’ geluisterd en hopen het spoedig opnieuw te mogen doen.

De bundel die verscheen onder de nogal buitenissige titel ‘Proweezie’ is, volgens de auteurs, ‘een proeve tot proza en powezie’. Met deze uitgave wagen drie jonge Westvlamingen hun debuut. Het zijn Thierry Deleu, Lionel Deflo en Margo (verlucht met lino's van André Deroo, Wevelgem, Ahorn, Kapellestraat 24, 1963, 66 blz.). Voorlopig valt er over dit eerste werk niet veel te zeggen, tenzij dat het driemanschap een onbetwistbare begaafdheid bezit welke nog niet voldoende tot uitdrukking komt in hetgeen zij ons hebben aangeboden.

Lionel Deflo

Margo

De twaalf ‘dichtoefeningen’ van Thierry Deleu hebben inhoud, maar de vorm is niet altijd dwingend genoeg. Hier en daar merken we nochtans dat de dichter reeds verder is dan bij de gewone ‘oefeningen’ van de debutant. Hij geeft ons in ‘naar nieuw land’ een duidelijk beeld van zijn dichterlijke persoonlijkheid, zoals ze verder kan en mag evolueren:

heb lang de vlucht geduld van eigen woorden
in een ivoren toren van niemandsland
hoorde gaarne behouden vaart verkonden
door de mond van een getrouwde maat

heb kortelings de teugels strak gehouden
kan niet meer verduren dat woorden vluchten
voor stenen wapenboden van eigen pijn:
liefde eigen taal en eeuwig voortbestaan

wellicht zullen woorden mij dankbaar leiden
langsheen maagdelijke paden naar nieuw land
en zal mijn taal die vreugd niet meer verzwijgen
en hand in hand samengaan met vrouw en kind

Uit verdere bezinning op het leven en op de middelen welke de poëzie ter beschikking stelt om onszelf te vertolken, zal Thierry Deleu de nodige zelfkritiek halen om zijn gedichten steeds beknopter, helderder en tevens suggestiever te maken.

Het proza is vertegenwoordigd door Lionel Deflo met twee korte verhalen en door Margo met een novelle. Beide schrijvers bezitten voortreffelijke kwaliteiten en beschikken ook over verbeelding, maar hun werk is nog te overladen en bij momenten te gechargeerd. We onderstellen dat zij deze proeven beschouwen als ‘oefeningen’, waardoor ze hun mogelijkheden willen testen. Van nu af zal het er vooral op aankomen een inzicht te hebben in hetgeen zij willen mededelen.

Remi Van de Moortel