West-Vlaanderen. Jaargang 11

Het Gulden-Sporenspel te Kortrijk

Naast de geraffineerde en vaak uiterst subjectieve ‘kunst om de kunst’, bijna uitsluitend bestemd voor fijnproevers en ingewijden, leeft er thans ook een drang naar kunstprestaties die op de brede volkslagen zijn afgestemd en het gehele volk bezielen.

In deze gevallen staat de kunst dan gewoonlijk in dienst van de grote levenswaarden van een volk: zijn godsdienst en zijn nationale verbondenheid.

Deze zomer hebben te Kortrijk andermaal een aantal kunstenaars van hoog gehalte samengewerkt om een kunstmanifestatie te creēren van de Vlaamse volksidee en die de Vlaamse massa moest aanspreken.

Aan deze kunstenaars worden dan grote eisen gesteld: Zij moeten een kunst scheppen, die enerzijds door het gewone volk, ja door de massa, kan worden begrepen en gesmaakt, en anderzijds toch moet voldoen aan de hoogste eisen die men in onze geëvolueerde en van langs om meer kritisch wordende beschaving aan het kunstwerk stelt.

Voorwaar geen gemakkelijke taak: Met de kunst een ver in het verleden liggende gebeurtenis evoceren, daarbij het nationaal samenhorigheidsgevoel en stamfierheid opwekken en tevens spreken tot het hart, de verbeelding en het verstand van moderne, nuchtere mensen, die veelal minachtend neerzien op de verouderde romantiek. We mogen getuigen dat de kunstenaars, die samen het Gulden-Sporenspel te Kortrijk hebben gecreëerd, in dit opzet geslaagd zijn.

Antoon vander Plaetse, regisseur van het spel, stond voor een zware opdracht. In 1952 was het Gulden-Sporenspel met de tekst van Willem Putman, onder zijn regie, uitgegroeid tot een waar succes en tevens een belijdenis van Vlaamse over-

[p. 451]

tuiging. Het is steeds gevaarlijk een kunstprestatie jaren later te moeten herhalen, want ondertussen gebeurt er zoveel, wordt de smaak van het publiek beïnvloed en gewijzigd, is het enthousiasme van de primeur er niet meer, terwijl de jongeren reeds een andere mentaliteit gaan vertonen en de ouderen onvermijdelijk gaan vergelijken met hetgeen zij gezien hebben tien jaar geleden.

Antoon vander Plaetse is zich wel degelijk bewust geweest van al die moeilijkheden. Hij had de tekst van Willem Putman en de muziek van Prosper Van Eechaute, beide dezelfde van in 1952.

Zijn eigen regie heeft hij herzien gedurende de wintermaanden die het spel voorafgingen. Daarbij is hij ingegaan tegen de oppervlakkige opvatting van ‘hoe meer volk, hoe meer nering’. Een minder geëvolueerd publiek kan men overstelpen met veel volk in mooie kostumes met een geschitter van kleur en overgoten door de saus van een badend en wisselend licht. Dit alles zijn trouwens elementen die eigen zijn aan het massaspel en een regisseur kan in de verleiding komen het bij dat oppervlakkige te laten. Antoon vander Plaetse is zich daarvan bewust geweest en heeft meer willen geven. Wij kunnen niets beters doen om dit te bewijzen dan de woorden van de regisseur zelf aanhalen die hij neerschreef vóór de opvoeringen van het Sporenspel 1962.

De geest van de regie is gebouwd op strijdvaardigheid, hartstochtelijke vrijheidsdrang en volkse levensvreugde. Het Gulden-Sporenspel moet een evocatie en plastische belijdenis zijn van trouw! Voor het overige hebben wij gepoogd het dynamisch karakter van onze tijd, het ruimtegevoel en de moderne regiemogelijkheden te accentueren.

Sommige dialogen werden herleid tot het minimum, ze zullen vinniger klinken; meer aandacht werd gewijd aan de hoofdfiguren, aan het individueel spel van iedere figurant, aan de koreografie en het vlaggenspel. Ook de technische middelen zullen aan deze stijlopvatting worden aangepast: stereofonie, perspectief van klank en muziek.

Het aantal spelers dat in 1952 ongeveer 950 telde, is verminderd met 400. Aldus wordt het volume van massa's of overladen groepen vervangen door persoonlijk spel en beweging: er zal meer ruimte en perspectief zijn. De medewerkers krijgen meer dan vóór tien jaar een gunstige kans om zich te bewegen en te acteren en tevens rekening te houden met de lichtbronnen, die op talrijke plaatsen van het podium werden aangebracht. Opvatting en stijl, spel en beweging zullen het vlaggenspel, de koreografie, de kostumering en de lichtregie gunstig beïnvloeden, en kunnen die faktoren een belangrijk aandeel verwerven in de artistieke en technische waardebepaling van het Gulden-Sporenspel.

We hebben inderdaad kunnen vaststellen hoe er in dit spel een ritmische afwisseling was van massascènes en individueel toneelspel. Zo waren bv. ontroerend en tevens sterk symbolisch de twee gelijktijdige toneeltjes van Manten en Kalle en Adolf en Machteld. In beide gevallen twee geliefden die moeten afscheid nemen, met hun