West-Vlaanderen. Jaargang 11

[Jonge Westvlaamse Poëzie, vervolg]

Fernand Bonneure

Zo gaat het van het ene debuut naar het andere. Telkens is het anders. Mijn huis ikonostase door Fernand Bonneure moet men vele malen herlezen (Lier, De Bladen voor de Poëzie, 1961, 32 blz.). Dan geeft men er zich terdege rekenschap van dat de dichter op een allesbehalve banale manier experimenteert. Hij spant zich in om bekende en eerder gewone themata dichter tot ons te brengen en heviger te doen doorleven door een nieuw en origineel woordgebruik. Het werd een boeiende poging die de eerste maal - en dat is toch schier onvermijdelijk - slechts een betrekkelijk resultaat heeft opgeleverd. We geven dadelijk een voorbeeld.

nu roeit niet meer
de maan door klare nachten
- dat was hoe lang geleden -
nu sluipt de maan sluw
over de glasmuren
van mijn veroverde stad
ik hoor
in ruisend zwarte penticoat
haar heupen wenden
hortend beven aan het maalpeil
van mijn waterschap.
de maan zet de mijlpalen uit
voor morgen
verdeelt de woorden
pootgoed voor een nieuwe taal
voor een jonge teelt
voor morgen
een morgen zonder maan
zonder herstel.

Dit gedicht dat tot de beste uit de bundel behoort, kan men goed volgen. Ongelukkig loopt het naar het einde toe verloren in een teveel aan woorden. Althans naar onze mening. We hebben daarbij de indruk opgedaan dat het voorlopig nog te uitsluitend het ‘hoe’ is dat de dichter obsedeert. Hij heeft alleszins nog niet het natuurlijk evenwicht en de zinvolle harmonie tussen inhoud en vorm gevonden. Voor de buitenstaander blijft er te veel opzettelijkheid te bespeuren. Bij het laten inwerken van klanken op klanken, van woorden op woorden en beelden op beelden bekomt men gemakkelijk zeer zonderlinge kombinaties die in de grond niet veel hoger moeten aangeslagen dan een soort nieuwmodische rederijkerij. Bij Fernand Bonneure heeft het procédé nog geen ergelijke vormen aangenomen, maar hij zal er in de toekomst toch rekening moeten mee houden dat er ook in de poëzie zekere grenzen bestaan welke men niet ongestraft kan over het hoofd zien.

[p. 375]

De eerste bundel laat de herinnering na aan iemand die nog volop zijn weg zoekt. De ernst waarmee hij zoekt staat er borg voor dat het niet lang zal duren vooraleer hij de probaatste manier heeft gevonden om zijn persoonlijk en eigentijds levens-aanvoelen te verwoorden. Ten bewijze citeren we het langere gedicht ‘filiae’:

dan zal het op een zondagmorgen
naast de winde met een o-blik
langs het vermoeide speelgoed varen
wat is dat ongelukkig zijn?
vragen
en het nauwsluitend antwoord
zal nooit die leegte kunnen sluiten.

dan zal het op een avond talmen
met kruipdier duisternis
in de witte valleien van het bed
is dood gaan moeilijk?
vragen
en het zure antwoord ontwijken
kunnen ook de ingewijden niet meer.

dan zal het opschrikken in de nacht
lichtgevend door de kamers schuifelen
ruimten strak met een afgeperkt doet
waarom moet hef pijn doen?
huilen
en ook het tederste verhaal
zal nooit een sprookje kunnen worden.

dan komt het laatste toedekken
als het ligt in de steile morgen
aan alle ramen het duister gevuld
dan zal het witter in de droom verzeilen
geen vraag meer zinnen zonder zin
in het enig antwoord
overvaren
haast spelenderwijs.

Staalkaart heet het eerste bundeltje van Jan Deloof; het bevat drie verhaaltjes en een veertiental gedichten (1961, 35 blz.). Het proza heeft een menselijk-tragische inhoud, die als het ware onmiddellijk van het leven is ‘afgekeken’, maar nog niet de aangepaste artistieke vorm heeft gekregen om ons werkelijk diep aan te grijpen. In het algemeen mag worden gezegd dat Jan Deloof over voldoende stof beschikt; hij schrijft echter té uitvoerig en té veel in een onpersoonlijke verslagtrant. Zoals hij

Jan Deloof