West-Vlaanderen. Jaargang 11

[Verrassend kultureel bilan, vervolg]

H.E. Pater Generaal O. Degryse (West-Vlaming, evenals zijn beide voorgangers, H.E. Paters Vandeputte en Sercu).

brug waarover zij het kontakt konden leggen met de mens uit de bekeringsgebieden.

De kulturele aktiviteit, zoals ze blijkt uit hun pennevruchten, is er meestal op gericht de gesteltenis te achterhalen van het volk, en zodoende zich trachten met dit volk te vereenzelvigen, om van uit dit veroverd standpunt de nieuwe broeders beter te begrijpen en dus ook onvervalster en efficiënter te beminnen.

Goethe kon het van hen afgekeken hebben, toen hij schreef dat de hoogste opgave van alle kunsten is, het besef bij te brengen van een hogere waarheid.

Scheut heeft in zijn missiegebieden de kulturele aktiviteit gebruikt als omhulsel voor de imperatief der goddelijke Boodschap. Dit is ten slotte zo menselijk dat het, bij ernstige werkers, spontaan gebeurt. Kunst en godsdienst zijn steeds geneigd samen te gaan.

In haar wezen is de kunst - de superlatief van kunnen en symptoom van beleefde kultuur - een parareligieuse werking: in de kunst zoekt de mens naar het beeld, dat hij zichzelf van God weet te zijn, - en dat hij het gemakkelijkst bereikt in het creatief vermogen - het meest menselijke beeld van de Schepper -, in het kunnen, in de kunst: het hoogtepunt. De synthese van dit alles is kultuur.

Rond het vormelijke van de uitingen der levenskunst en rond de toenaderingsmodaliteiten werd door Scheutisten veel bestudeerd en geschreven. We herhalen, het gebeurt allemaal zo spontaan: beschaving brengen houdt in dat we de kristelijke Boodschap, die van de mensen menselijke mededelingsvormen vraagt, overdragen langs bepaalde kunst- en kultuurvormen. Het eerste wat we zoeken: welke zijn deze vormen, vatbaar voor het volk dat ons wordt toevertrouwd? We bestuderen zijn taal, zijn folklore, zijn rechtspraak, zijn letterkunde, zijn legenden en volkswijsheid, zijn liederen en zijn toneel. Op dit gebied zou een fijnzinnig archivaris een onbetaalbare synthese kunnen opmaken uit wat door Scheutisten werd bedacht en bijeengezameld.

Voor het welslagen is het noodzakelijk naar de geest van het volk te boren. Oppervlakkigheid schilfert af en toont de naaktheid nog naakter dan voorheen. Gustave Le Bon schreef in dit verband een wijsheid neer, die de leidraad moest zijn voor allen die instaan voor ontwikkelingsgebieden: quelques années suffisent pour civiliser l'intelligence d'un peuple. Il faut des siècles pour civiliser son caractère. En beschaven is het karakter vormen, niet uitsluitend het verstand.

Dit jaar bestaat Scheut honderd jaar: korte tijd in de geschiedeins van de diepere beschaving van een volk, - en er zijn heel wat volkeren waarvoor Scheut zich heeft ingezet, vooral nadat China zijn poorten sloot. Kongo, Philippijnen, Indonesië, Zuid-Amerika, Japan, Noord-Amerika...

[p. 189]

Naar aanleiding van het eeuwfeest maken we een familiebilan op: een tussentijds overzicht, beperkt tot wat de West-Vlaamse Scheutisten aan kristelijke kuituuruiting of kunstspreiding - alle toenaderingsvormen incluis - hebben verwezenlijkt in China, in Kongo of in de Philippijnen: de andere arbeidsvelden zijn nog té jong opdat men er zich kultureel reeds op zijn gemak zou voelen.

Met dit overzicht wordt een eerste bestaanseeuw afgesloten, om met verrijkte ervaringen in de meeste uithoeken van de wereld, en met de genade der martelaren en der helden een tweede bestaanseeuw in te gaan, waarvan wij ons afvragen wat zij geven zal, wetend dat er geen keuze is binnen het Tolstoj-dilemma: wojna i mir... oorlog en vrede.

China: de drie gebroeders Kervijn, Gabriel (Hooglede 1883, China 1908, † 1944), Jozef (Brugge 1877, China 1902) en Louis (Hooglede 1880, China 1905, † 1939) schreven over de inlandse gebruiken in meerdere bijdragen. Antoon Mostaert (Brugge 1181, China 1905, USA 1948) schreef over Chinese folklore, geschiedenis, ethnologie, en stelde tevens een Mongools-Frans woordenboek en een Mongoolse spraakkunst op. Jozef Mullie (St Denys 1886, China 1909, België 1931) is een Sinoloog met wereldfaam, die thans in Europa een paar universiteitszetels bezet, en grondige studies publiceerde over de Chinese spraakkunst en de Chinese letterkundige taal. Valeer Rondelez (Roeselare 1904, China 1931, België 1946) leverde, naast historische bijdragen over Scheut, enkele reportages over China. Louis Schram (Brugge 1883, China 1909, USA 1948, België 1958) schonk ons merkwaardige sociale, ethnologische, historische en religieuze studies over China. De gebroeders Serruys, Henri (Heule 1911, China 1936, USA 1948) en Paul (Heule 1912, China 1937, USA 1949) schreven gewaardeerde bijdragen over inlandse gebruiken; Paul is bovendien een bekend Sinoloog. Dries Van Coillie (Roeselare 1912, China 1939, België 1954) was zeer aktief in de Chinese middens van radio en kunst; ontleedde in De Enthousiaste Zelfmoord de communistische praktijken in China en bereidt een grondige China-studie voor op aanvraag van een Duitse uitgeverij.

Kongo: Leo Bittremieux (Sijsele 1880, Kongo 1907, † 1945) is een der meest bekende taalkundigen en folkloristen, die Kongo heeft gehad. Onvermoeid bestudeerde hij de taal, de zeden en de gebruiken der Mayombe; in zijn vele verhalen leert hij ons de Mayombse volkskunst, taal en andere kunsten van Neder-Kongo. Mgr. August De Clercq (Avekapelle 1870, Kongo 1893, † 1939) schreef de eerste spraakkunst van het Tshiluba en een woordenboek Tshiluba-Frans; tevens andere vormende essays waaruit zijn kennis van de Bantu-ziel blijkt. Omer Degryse (Eernegem 1913, Kongo 1947, België 1957) is thans Ceneraal Overste van Scheut; vóór zijn afreis naar Kongo schreef hij Christelijk Humanisme (2 dln) en sindsdien sterk opgemerkte essayistische bijdragen over de psychologische aanpassing van het missiewerk aan volk en omstandigheden. Mgr. Georges Six (Vlamertinge 1887, Kongo 1914, † 1952) liet enkele religieus-didactische werkjes na. Marcel Storme (Stalhille 1921, Kongo 1950, België 1958) schreef zeer gewaardeerde werken over de geschiedenis van Kongo, vooral in verband met de evangelisering. De waardering blijkt uit zijn benoeming tot lid van de Koninklijke Akademie voor Overzeese Wetenschappen.

Phi1ippijnen: Alfons Claerhout (Veurne 1892, Phil. 1921) is een populaire verteller van wat zich afspeelt in zijn poëtisch bergland. Een verhaal over zijn Igorotten verscheen bij het Davidsfonds. Napoleon Flameygh (Roeselare 1888, Kongo 1913, België 1913, Phil. 1931, België 1957) schreef voor de jeugd graag gelezen missiespelen, -liederen en -gedichten. Frans Lambrecht (Kortrijk 1895 - Phil. 1924) is een specialist in de ethnologie; in wetenschappelijk verantwoorde studies ontleedt hij de folklore, de zeden en de gebruiken van de Igorotten. Maurice Vanoverbergh (Ooigem 1885, Phil. 1909) is een der vermaardste taalkundigen van de Philippijnen; hij legde de rijke taalschat van het Ilokaans (een der bijzonderste dialekten) vast met spraakkunst en woordenboek. Georges Vromant (Kortrijk 1879, Phil. 1909) is een kerkelijk jurist met wereldfaam, daarbij het inlands recht afwegend; schreef ook meesterlijke handboeken voor godsdienst-onderricht voor intellektuelen.

A. Verthé