West-Vlaanderen. Jaargang 4

[p. 258]

Kunstactualiteiten

Uitslag van de provinciale prijskamp voor schilderkunst 1955

Provinciale Prijs: toegekend aan de h. Gilbert Swimberghe, uit Brugge. 1^e Premie: h. Roger Bonduel, uit Pittem. 2^e Premie: h. Maurits Dousselaere, uit Brugge. 3^e Premie: Marie Roze Lannoy, uit Wervik.

Vermeldingen werden verleend aan de h.h. (in alfabetische volgorde):

- Fernand Boudens, Brugge

- Lucien De Gheus, Poperinge

- Joris Houwen, Zwevezele

- Albert Setola, Sint Michiels

- Ferdinand Vonck, Blankenberge.

De Jury was samengesteld uit de h.h. J. Creytens, directeur van het Hoger Instituut voor Schone Kunsten te Antwerpen, Door Boerewaard, kunstschilder, Marcel Duchateau, kunstcriticus, G. Hermans, leraar aan het St. Lucasinstituut te Gent en H. Gellynck, directeur van de Stedelijke Academie te Kortrijk.

In het volgend nummer van West-Vlaanderen komen wij op deze prijskamp terug.

Uitslag van de prijsvraag 1955 voor de beste affiche:

Gevraagd werd de creatie van een propaganda-aanplakbiljet dat de illustratie zou zijn van de Provinciale Cultuurdagen 1955 en van een rondreizende tentoonstelling in het teken van de schilderkunst.

Bekroond ontwerp: ingediend door de h. Ernest Verkest, uit Tielt.

1^e Premie: h. Marc Stockman, uit Kortrijk. 2^e Premie: h. Albert Setola, uit Sint Michiels.

Orgelconcerten te Brugge

IN de reeks Orgelconcerten in de Kathedraal te Brugge kregen we tot besluit een recital door de orgelist-titularis Kamiel D'Hooghe. Hem voorstellen is overbodig, want stilaan is hij een van onze grote orgelisten geworden. Onlangs nog nam hij deel aan twee internationale wedstrijden voor orgel (Gent en München). Hij is ook ingeschreven op de lijst van de concertorgelisten voor het N.I.R. Het was gewaagd K. D'Hooghe te laten optreden na twee van de meest beroemde orgelisten van de wereld, P. Segond (Zwitserland) en M. Dupré (Parijs). Hij heeft zich er echter schitterend doorgewerkt. Het concert was een waardige bekroning van de reeks. Het succes was overrompelend. De opkomst was zeer groot; we schatten tussen 1200 en 1500 man.

Vanaf de eerste maten reeds was iedereen geboeid door het gemak en de zwier waarmede alles gespeeld werd. Ieder stuk was ‘af’, een paar onnauwkeurigheden, heel kleine trouwens, daargelaten. Wat ons vooral verraste, was de rijke registratie, de klankkleur. Hier hoorden we iemand die werkelijk het orgel ‘bezat’ en alle mogelijkheden ervan kende en gebruikte.

Het concert begon met een echt stuk kathedraalmuziek, Bach's Toccata in fa groot. Bach bindt in dit werk drie sterk verschillende stemmingen samen. Het werk begint met een rustige driestemmige canon; de derde stem komt later als pedaal-solo. Alles ademt rust. Opeens krijgen we daarna de grootsheid en de macht van het akkoordenspel. En tussenin, het ragfijne kantwerk van het trio. Alles meesterlijk samengebracht zonder dat de drie verschillende karakters schaden aan de eenheid. In het akkoordenspel hadden we wel iets meer ‘lucht’ gewild.

Daarna kwamen twee koraalvoorspelen van Bach, het passiekoraal ‘O mens, beween uw zonden’, vol gevoel en diepe religiositeit, en het aangename, opgewekte en frisse kerstkoraal ‘In dulci jubilo’. In dit laatste werkje hoorden we een zeer gelukkige combinatie van registers; de hoogstliggende in het orgel (de cornet van het reciet) en de laagstliggende (een paar grondspelen van het rugpositief).

Tot besluit van de eerste reeks werken, alle van Bach, kwam, wat men terecht noemt ‘het vechtpaard van de orgelisten’, de Prelude en Fuga in re groot. In dit werk vindt men de echte orgelisten terug. Hier is niet enkel virtuositeit, maar ook muzikaliteit nodig. En we mogen gerust beweren dat K. D'Hooghe het werk meesterlijk vertolkt heeft.

Als romantisch intermezzo kwamen dan 2 korte koraalimprovisaties van S. Karg-Elert. Echte volksmuziek, bevattelijk, goed te volgen en zelfs, salva reverentia, soms banaal van harmonie. Het eerste was eerder harmonisch, gedragen van melodie en akkoorden. Het tweede was meer bewogen, een bewerking van het koraal ‘Werde Munter’. Die melodie hebben velen erkend uit de pianoversie van Myra Hess van Bach's bewerking van diezelfde koraal. Karg-Elert gebruikt ook hetzelfde rhythme in de begeleiding als Bach.

Het schouwstuk van het tweede deel was de ‘Vlaamse Rhapsodie’ van Flor Peeters. Dit jeugdwerk is een parafrase, een omspeling van het gekende Vlaamse lied ‘Ik zag Cecilia komen’. Het is vol bruisende muziek, vol echt Vlaams bloed. We horen het orgel als een waar orkest, vol afwisseling van solo's en kleureffecten. Hier kregen we voor de eerste maal dien avond het orgel met alle registers open. Het viel ons op dat het klankvolume van het orgel iets te klein is voor de kerk. Het kan de kerkruimte, wanneer die vol volk is, niet vullen.

Met de Berceuse van L. Vierne kwam het gevoel op het voorplan. Sober van harmonie, eenvoudig van rhythme. Een werkje dat iedereen aangrijpt en boeit. Het pleit voor de eenvoud en het kunstenaarschap van de solist dat hij dat eenvoudige, pretentieloze stukje, zonder technische moeilijkheid, durft te programmeren. Het tempo hadden we liever iets trager en losser gehad.

Tot slot van het concert: ‘Dieu parmi nous’ van Olivier Messiaen. Voor de meesten was dit het vraagteken van de avond. Ik hoorde na de uitvoering: ‘ik weet waarlijk niet of het schoon is; vraag me ook niet wat ik ervan vind; er zit iets in, maar ik weet niet wat; het is diep religieus en toch soms gewaagd’. Het antwoord was eenvoudig, maar niet zo gemakkelijk om begrijpen. Wij zijn eenvoudigweg nog niet zover geëvolueerd in het beluisteren van orgelmuziek, dat we op het orgel aanvaarden wat in het orkest sinds Ravel gewoon en algemeen aanvaard is. Messiaen past de moderne orkesttechniek toe op de orgelmuziek.

Laten we besluiten met de woorden van

[p. 259]

Marcel Dupré wanneer hij, ter gelegenheid van zijn optreden te Brugge, Kamiel D'Hooghe beluisterde: ‘Zowel voor de vaste hand- en voettechniek, de verfijnde interpretatie als voor de smaakvolle registratiekunst van de titularis-orgelist kan ik enkel vol lof zijn. Ik kan er moeilijk iets op aanmerken.’

Voor het ganse recital telt slechts één woord: ‘prachtig’. Het mócht na Dupré komen.

H. Bernolet

Met open vizier
losse bedenkingen over kunstpolitiek en cultureel beleid te Brugge

MET ‘kunstpolitiek’ bedoelen wij hier niet de verhouding tussen politiek en kunst, hoewel er over dat onderwerp ook enkele ‘aardige’ dingen zouden kunnen gezegd worden. Wel bedoelen wij het beleid van de Brugse vroede vaderen ten aanzien van het ontplooien en het behartigen van de vooral eigentijdse kunst in al haar uitingen.

De opmerking van Mter V. Sabbe in de gemeenteraadszitting van 26 juli 1955 is niet alleen te Brugge, maar ook in bepaalde kringen van onze provincie, met goedkeuring onthaald. Dergelijke tussenkomsten, waarbij een lans gebroken wordt voor de moderne kunst, worden hier inderdaad té zelden gehoord.

Als men bijvoorbeeld enigszins vertrouwd is met het artistiek leven te Gent - waar het wemelt van goede initiatieven, die daarom niet altijd slagen - dan moet men toch over het kunstbeleid te Brugge tenminste ontevreden zijn. Gent is nu weliswaar een grote stad, maar kom, laat ons kijken, naar Heist, naar Gistel, naar Eernegem, naar Wingene, waar - zij het ten dele met de attractie van een festiviteit - toch onze eigen kunstenaars iets van het hunne mogen tonen en presteren. Laat ons even over de grens kijken naar Zeeuws-Vlaanderen, waar bijvoorbeeld in een gemeente als Oostburg vorig jaar een puike expositie van modern beeldhouwwerk werd ingericht, waar een nog kleinere gemeente als Groede een fijne expositie van modern keramiekwerk kon opzetten, waar een ‘boerendorp’ als IJzendijke telken jare een tentoonstelling organiseert die in alle grote Nederlandse kranten met verwonderde bewondering wordt onthaald, waar Bach's Mattheus Passie gegeven wordt te Aardenburg...

Over het koesteren van onze kunstschatten, over organisaties als de exposities van oude tekeningen, en de expositie Garemijn, niets dan goeds. Er is toch al iets veranderd. Dat het er op aan komt voor vele dingen de juiste man te treffen, bewijzen die inrichtingen ten overvloede, alsmede vele andere, als de herorganisatie van het rommelige Gruuthuusemuseum.

Maar wij wachten nog altijd op een grote expositie te Brugge van het werk van een modern kunstenaar. Modern is daarom nog niet 1955, maar laat ons maar gerust zeggen: werk dat in de laatste halve eeuw werd gepresteerd. Wij zijn ervan overtuigd dat een tentoonstelling van het werk van een Ensor of een Permeke te Brugge - ook als toeristisch evenement - een even grote aantrekkingskracht kan uitoefenen als de grote, even merkwaardige exposities die elkaar de laatste jaren hebben opgevolgd. Oostende en Knokke wedijveren met elkaar in grote tentoonstellingen (die dit jaar werkelijk zeer goed zijn: Tytgat te Oostende en Het impressionisme vóór 1914 te Knokke) en die in het hele land een ruime weerklank vinden. Zelfs te Roeselare, een stad zonder monumenten en oude schoonheid, maar met veel bewonderenswaardig dynamisme, werd dit jaar een overzicht gebracht van het Vlaams expressionisme, dat sterk werd opgemerkt. Van dit alles niets te Brugge. Veel goede wil, naar luiden de gezegden, maar meer niet. Het aanwinst-register van het stedelijk museum is ergens in de negentiende eeuw blijven haperen. In bepaalde kranten is er reeds sprake geweest van het benoemen van een adjunct-conservator. Waarom moet dat zolang duren?

Wij willen niet de indruk wekken dat alwie op kunstgebied in de hoofdstad van West-Vlaanderen iets te vertellen heeft, gespeend leeft van werkelijke kunstsmaak, noch van inzicht in het actuele artistieke leven in ons land. Noch van goede wil. Er kan ook niet getoverd worden. Maar goede wil is toch niet alles.

Het heeft er veeleer de schijn van dat

[p. 260]

sommige mensen en helaas te veel, van de evolutie in de artistieke wereld niets snappen of gewoon niets willen begrijpen, of anderzijds dat zij, door het vele werk, op andere terreinen, niet de nodige tijd hebben om ernstig en rustig het voorbereidend werk te doen. Er bestaan in deze stad bijvoorbeeld tal van commissies die verouderd zijn, niet alleen in de mensen die erin zetelen maar ook en vooral in de houding, die zij ten aanzien van het hun opgedragen werk, aannemen. Waarom zou men aarzelen om hier enkele jongere elementen bij te nemen?

Ge hebt daar nu bijvoorbeeld die lange inkom van Brugge, van het station naar 't Zand. Een voorbeeld van kunstzinnige beplanting. Over het monument van koning Albert spreken we liever niet. Wij moeten voor onze monumenten eens naar 't buitenland gaan kijken. Maar is dat nu geen gedroomde plaats om in de zomer een openluchtexpositie van beeldhouwwerk in te richten? Er zijn grasvelden. Er zijn wandelpaden. En de beelden zouden 's avonds óók kunnen verlicht worden. Waarom niet iets dergelijks inrichten in het Arentspark? Of in het Begijnhof? Waarom wordt er in dat Begijnhof nooit een of ander artistiek feest ingericht? Of is het alleen toegankelijk voor mensen die er heel braafjes hun postkaartje komen schilderen? Zou dat niet een kader zijn om regelmatig modern religieus toneel, met choreografie, op te voeren. Het is toch altijd zo goed als de Jan van Eyck-' plaats'.

Behoudens het Heilig-Bloedspel (!) en de vermaarde H. Bloedprocessie heeft Brugge om zo te zeggen geen enkele aantrekkelijke festiviteit, die ook een zeker artistiek karakter draagt, geen Rosenmontag, geen Kattestoet, noem maar op. Ook de reuzenstoet die gepland was, viel in het water, en de Ezelstoet, die de reuzenstoet zou vervangen, en waarvoor een jonge Brugse kunstenaar, zich ter dege had ingespannen, ging over de kop.

Het muzikaal leven staat er enigszins beter voor, althans in de bedoelingen. De concerten van het muziekconservatorium zijn steeds uitstekend van programma en leiding, maar zij mochten talrijker bijgewoond worden. En op een concert, gegeven door ‘Jeugd en Muziek’ - gratis - waren er twintig mensen. De orgelconcerten in de kathedraal zijn een succes. Het zijn grote artistieke gebeurtenissen, die druk worden bijgewoond.

Op literair gebied bestaat er te Brugge niets, en op toneelgebied hebben wij de prestaties van de liefhebberskringen en de werkzame rederijkerskamers.

Wij hebben tijdens de laatste paar maanden te Brugge twee exposities bezocht, die van de ‘Westvlaamse kunstkring’ en die van de groep ‘Josy’. Beide tentoonstellingen waren ondergebracht in een zaal die er zich niet toe leende (Nood aan een groots, modern opgevat feestpaleis ofte paleis voor schone kunsten!) Maar wie zal dat bouwen te Brugge? Heeft onlangs een van de meest begaafde, jonge en modern-geinspireerde architecten niet uit Brugge de wijk moeten nemen, omdat... er geen werk was. Brave Frans Vromman, die het zo schoon gezegd hebt op de debatavond door de provincie ingericht in de Brugse schouwburg!

Waarom wordt de moderne richting geweerd uit de exposities van de ‘Westvlaamse kunstkring’? Enkele jaren geleden nog zagen we er Slabbinck, Peire en Landuyt; werden zij nu niet meer uitgenodigd, of vonden zij zelf dat het niet meer ging? Behalve een paar stukken, was alles toch werkelijk onder de maat.

En Josy (de afkorting van het alleszins nuchtere en nogal omslachtige Jongeren-syndikaat voor kunst en letteren) kwam dan enkele maanden later voor de pinnen met een expositie in de Halle. Behalve een paar stukken, allemaal uitgesproken modern werk (dat daarom niet per se goed is) maar dat toch aantoont dat er ook te Brugge iets leeft. Zouden die mensen niet kunnen gesteund worden?

Is er te Brugge geen nood aan een dynamische kunstkring?

F. Bonneure

Atelier Veranneman
Groeningelaan, 30, Kortrijk

Programma Tentoonstellingen 1955-56

Steeds van de Zaterdag tot Dinsdag: 1-11 october: Joris Minne; 15-25 october: Picasso; 29 october - 8 november: P.L. Flouquet; 12-22 november: Lismonde; 26 november - 6 december: Jaak Godderis; 10-20 december: Kunstambachten, Foto Serge Vandercam; 7-17 januari: Negerkunst; 21-31 januari: Roger Bonduel; 4-14 februari: Manessier, Pignon, Bazaine, Clavé, Dodeigne; 18-28 februari: Medard Tijtgat; 3-13 maart: Germaine Richter; 17-27 maart: De Muylder.

Brugs filmseminarie
Zuidzandstraat 5, Brugge.
(Tel. 339.66 en 366.24)

Tweede Jaargang: 1955-1956

- 18 october 1955: De Engelse humor in de film, ingeleid door dhr Frans Dupont, leraar; Film: Volle gas (The Thunderbolt).

- 15 november 1955: De Amerikaanse komedie, ingeleid door juffr. Maria Rosseels, letterkundige en filmkritikus. Film: Ninotchka (Lubitch).

- 13 december 1955: De Italiaanse neo-realistische school, ingeleid door dhr. H. Dejonghe, redakteur op Docip. Film: Twee stuivers hoop (Castellani).

- 24 januari 1956: De Russische film en de sociale revoluties, ingeleid door dhr Jos Van Liempt, filmkritikus en filmprogrammator bij de Vlaamse televisie. Film: Storm over Azië (Poedowkin).

- 21 februari 1956: De Franse spiritualiteit, ingeleid door dhr Maranes, programmator bij Cedoc. Film: Les belles de nuit (R. Clair).

- 13 maart 1956: Het toneel in de Engelse film, ingeleid door dhr Ivo Michiels, letterkundige en filmkritikus. Film: Othello (Orson Welles).

- De conferenties beginnen stipt te 19.30 uur. Abonnement 100 F. Afz. 20 F.