Vlaamsche Arbeid. Jaargang 13

[p. 17]

Contes Cruels

I.

DE vrouw zit voor het haardvuur en staart in den gloed. Op haar schoot ligt een boek en ze glimlacht zacht terwijl ze leest, maar ieder oogenblik zwerven haar oogen van de letters naar de lokkende vlammen om de groote blokken en de zacht-roode lippen glimlachen innig-tevreden. Er is een warme glanzing in haar oogen.

Ze draagt een kleed van lichte zijde en daaronder niets anders dan een zijden hemd. Ze heeft een geur om zich van boschviooltjes en seringen, met iets als van Russische tabak. Ze is jong en mooi en ziet er gelukkig uit, zoo volkomen gezond en gelukkig. Heur haar is zijïg en golvend en kringelt om voorhoofd en slapen; het is vastgestoken met een zilveren naald, een zware kostbare naald, die zij er uit heeft getrokken om het boek open te snijden, waarin zij ijverig voortleest, om telkens op te houden en in het vuur te kijken met een stillen gelukkigen blik.

De kamer is warm en licht. Het licht komt van de groote lamp in het midden boven de tafel, waaraan de man zit te werken en van de staande leeslamp naast de jonge vrouw. Er komt ook veel warmte en licht van het open vuur, en het weerkaatst in het blonde haar der vrouw, dat rossig glinstert onder de streeling der flakkerende vlammen.

De man zit aan tafel en schrijft. Hij is niet jong meer en ziet er vermoeid uit. Zijn haar is dun en grijst reeds aan de slapen en er ligt een rimpel tusschen zijn oogen, waar hij nu en dan met zijn vingers over heen strijkt en dan over zijn schedel naar achteren, waar de hand even bliift liggen, zoodat het hoofd er in rust. Hij is goed gekleed, alleen zijn jas behoort niet bij hem: het is een oude jas, die hij maar zoolang heeft aangetrokken. Zijn handen zijn bleek en slank.

Maar als hij naar de vrouw kijkt, die is als een voorwerp van louter weelde in de lichte kamer, glimlacht hij even en buigt zich aanstonds weer over zijn werk.

- Nu hebben wij het toch goed, niet waar lieveling? vraagt hij even aarzelend.

- O ja, stemt de vrouw volmondig toe en staart weer glimlachend in de vlammen, we hebben het zoo heerlijk.

En haar droomerige oogen gaan met hun blijde glanzing van het haardvuur naar de gestalte van den man.

- Je moet er wel erg hard voor werken, vervolgt ze peinzend.

- O, dat is het minste, als jij... als we het maar naar je zin hebben...

[p. 18]

En hij buigt zich weer over zijn arbeid, maar de linkerhand maakt vaker de beweging over oogen en voorhoofd alsof een lichte pijn hem kwelde.

Het vuur knettert, de lamp suist even, de man kijkt weer op naar de trevreden vrouw, die is als een voorwerp van louter weelde en ook hij glimlacht: een vermoeiden glimlach van rustig bezit en innige voldaanheid.

... De vrouw zit bij den haard, in verre gepeinzen, en droomt van een ander.

II.

Het meisje is iedere week bij hem gekomen. Ze weten geen van beiden juist waarom, doch er was telkens een reden voor, een heel goede reden, die ze moesten zoeken noch vinden. Ze zagen elkaar dan nog in den tusschentijd, nu hier, dan daar, en soms ging ze wel eens met hem mede in zijn auto, het meisje en haar broer met nog enkelen, doch niet dikwijls, want de broer gaat liever met zijn motorfiets en het meisje zit dan in den zijwagen, om plaats voor onderen te laten in de auto.

Het meisje is jong, nog zoo heel jong, dat men niet altijd juist weet of zij reeds een meisje is of slechts een kind. Als zij grappig en onschuldig deed zou men natuurlijk dadelijk weten, dat zij reeds volwassen is, maar ze heeft stille zachte gebaren en spreekt heel verstandig als een groot mensch, en als zij lacht dan klinkt haar stem vol en diep en doet denken aan den smaak van rijp fruit. Maar ze is rank en rilde naast den man, die groot en breed is en minstens twee maal zoo oud als zij, en als ze bij hem komt in het groote huis met de vele kamers, zij zoo heel alleen, wordt ze niet schuw als een echt meisje of eene echte vrouw, maar ze blijft vroolijk en onbevangen en dan denkt de man, dat zij toch eigenlijk maar een kind moet zijn.

Zij weten geen van beiden hoe het zoo natuurlijk gekomen is dat zij iedere week bij hem binnentreedt in de grootste en somberste kamer. Den eersten keer was het met een boodschap van haar vader, daarna moest zij een studieboek teruggeven, dat haar broer in bruikleen had en sindsdien is het vanzelf zoo gegaan en ze zouden beiden zeer verwonderd zijn als ze een heele week weggebleven was.

De man is altijd teruggetrokken en gesloten geweest en toen hij in een jaar tijds zijn vrouw en zijn zoon verloor, verwonderde zich niemand daarover, dat het nog erger werd. Sommigen vreesden dat hij ziek zou worden, maar hij haalde de schouders op bij het minste teeken van bezorgdheid hem betoond. Hij had niet gaarne dat de menschen zich met zijn aangelegenheden bemoeiden. Hij bemoeide zich met de hunne als een kundig rechtsgeleerde, dat was voldoende.

[p. 19]

Wanneer het meisje binnengetreden is, verandert alles. Hij neemt haar beide handen in de zijne en trekt haar mede naar de groote bank, dicht bij het raam, dat op den tuin uitgeeft. De tuin is goed onderhouden en staat vol kleurige bloemen en dat is vreemd achter een zoo groot en somber huis. Het meisje kijkt naar de bloemen en naar den man en begint te vragen: wat hij gedaan heeft deze week, of hij zich nu beter voelt, of hij niet wat gaat wandelen iederen dag? Maar hij schudt van neen en wijst op den tuin, daar is lucht genoeg voor hem. Dan vraagt ze onmiddellijk om mede te mogen in de auto aanstaanden Zondag en hij stemt gereedelijk toe, al weten ze dat er op het laatste oogenblik toch door het meisje plaats gemaakt wordt voor een van de anderen.

Het gesprek vlot altijd rustig heen en weer over alledaagsche dingen. Ze schertsen niet, maar ze spreken toch ook niet heel ernstig. Soms plaagt hij haar, want ze studeert niet zeer ijverig en komt dikwijls met een aanmerking terug van het conservatorium en dat is wonderlijk voor zoo'n verstandig, plichtbetrachtend meisje, dat haars vaders huishouden zoo voorbeeldig bestiert.

Als zij hem bekent dat het met de pianolessen weer niet in den haak is geweest, kleurt ze een beetje, en dan weet de man niet goed of zij wel al heelemaal groot is. Hij beknort haar zachtjes en merkt dat zij dit niet prettig vindt, maar het toch gewillig aanneemt. Een volwassen meisje zou het misschien prettig vinden, maar doen of ze er boos om was, en een vrouw zou zeker een dergelijke bevitting uitlokken. Hij zou niet graag hebben dat het meisje wist, hoe goed hij de vrouwen kent.

Een deel van de kamer blijft altijd donker, omdat zij zoo groot is en zoo diep, maar bij het venster is het licht en behagelijk en daar zitten ze samen een poos. Niet heel lang, zij kan nooit lang blijven en hij heeft nimmer getracht haar terug te houden, omdat het zoo vanzelf sprak, dat ze toch spoedig weer zou keeren en plotseling met haar lichte stem en haar licht kleed midden in de kamerholte staan, van waar hij haar meetrekt naar het venster en het uitzicht op den bloementuin.

_* * _*

Het kerkhof ligt een heel eind buiten de stad. Eerst neemt men den tram tot aan het eindpunt, men moet een kleine beukenlaan door, dan langs een elzenboschje en over een zonnig grasveld en eindelijk bereikt men het zware ijzeren hek, met de groote grijze pilaren ter weerszijden.

Iedere week gaat het meisje naar het kerkhof en zij doet dit tersluiks, zonder er ooit met iemand over te spreken, zelfs niet met den man. Ze heeft altijd een grooten bos bloemen in de hand en loopt vlug, want haar tijd is nauwkeurig afgebakend. Het kerkhof ligt ver en haar uren zijn juist gevuld van

[p. 20]

's morgens tot 's avonds. Het is wonderlijk dat zij iedere week op denzelfden dag, of ongeveer, tijd vindt om naar het kerkhof te gaan en de oude portier vraagt zich af, hoe dit meisje in haar licht kleed zoo regelmatig komt, waar anderen in zwaren rouw hem vreemd van aangezicht worden. In haars vaders huis spreekt het meisje evenmin van dit wekelijksch bezoek. Als ze naar den man gaat vertelt zij het aan iedereen en men vindt dat heel natuurlijk. Doch het kerkhof is zoo maar een zoet geheim tusschen het meisje en den lichten hof van het sombere huis, waar de bloemen al zoo menigvuldig geurden zeker toen de vrouw nog leefde. Het meisje denkt dit, want in dien tijd kwam zij nog niet bij den man, omdat haar vader haar geen boodschappen opdroeg, of haar broer nog geen boeken van hem leende, en zij hem zoodoende alleen groette op straat als hij den hoed voor haar afnam, wetend dat dit haars vaders rechtskundige raadsman was.

Het meisje loopt altijd eerst door het breede middelpad, dan de tweede laan rechts in en dan weer links om, tot zij komt aan een rij tamelijk nieuwe graven. Daar knielt ze neer en is toch getroffen den naam van den man te lezen. Zij wilde liever dat men den meisjesnaam van de doode in het marmer had gebeiteld, maar zoo is het ook goed, want nu is het iets van hem. Zij doet een kort gebed en legt de bloemen zorgvuldig neder, ledigt een der potten, vult die met frisch water en vervangt zoo telkenmale haar eigen ruiker of dien van anderen. Somtijds verwondert zij zich dat er zoo weinig bloemen op het graf staan en menigmaal is het reeds gebeurd dat alleen de hare het sierden. Zij dacht dan dat de man te zeer door zijn zaken in beslag werd genomen, of misschien geen bloemen meebracht als hij kwam. Ze had gaarne willen weten of hij er iederen dag heenging, of om den anderen, of misschien slechts eens ter week zooals zijzelve, maar hoewel zij hem nauwkeurig ondervraagt over heel zijn doen, is dit een onderwerp, dat zij geen van beiden ooit aanroeren.

Als het meisje weggaat bukt zij zich en kust het marmer op de plek waar de letters gegrift staan, die den naam van den man vormen. Zij rilt dan even onwillekeurig, want haar lippen worden koud. Zij denkt wel dat de doode reeds in den hemel moet wezen, of althans aan het einde van haar vagevuur. Men zegt dat het een goede vrouw was. Het meisje bidt heel innig voor de doode; misschien doet de doode het ook voor haar, ofschoon zij eigenlijk niets bijzonders noodig heeft.

_* * _*

Dezer keer is het meisje lichter en vlugger binnengekomen en de man heeft geglimlacht, met in zijn oogen iets van de blijheid, die steeds in de hare ligt. Hij neemt haar beide handjes in de zijne om haar mede te troonen naar de bank bij het ven-

[p. 21]

ster, als zij ze plotseling terugtrekt, het boek dat op zijn werktafel neergelegd is weer opneemt en hem daaruit twee bloemen geeft, twee mooie violen, zoo zorgvuldig gedroogd, dat zij hun gloed en fulpen zachtheid behouden hebben.

- Dat is lief van je, zegt de man, maar er is aarzeling in zijn stem. Breng je bloemen voor me mee... Waar heb je die geplukt?

Het meisje is plotseling ernstig geworden en het schijnt hem of haar gelaat veel bleeker is nu.

- Geplukt? vraagt ze verwonderd. Geplukt?... Natuurlijk op het graf van uw vrouw, waarom zou ik ze anders voor u meebrengen?

Hij wijkt een stap terug en wendt het gelaat af.

- Dat is heel vriendelijk van je, zegt hij toonloos, heel vriendelijk.

- Er is niets vriendelijks aan, ik dacht dat u ze zelf niet kon drogen, daarom heb ik het gedaan.

Ze loopen zwijgend naar de groote bank, waar het meisje plaats neemt als gewoonlijk en voor de eerste maal gaat de man naast haar zitten, en voor de eerste maal ook hangt de stilte, die anders zoo prettig en vertrouwelijk is tusschen hen, als iets vreemds en afzonderlijks in de kamer.

- Ik moet je iets vragen, begint de man, maar je zult er wel heel boos om zijn.

Het is niet de toon, dien hij gewoonlijk tegen haar aanneemt. Ze heeft hem wel eens zoo hooren spreken tegen anderen; heel zelden toch maar, want hij is niet van schertsenden aard.

- Waarom zou ik boos kunnen worden? U moogt immers alles vragen.

- Ging je dikwijls naar het kerkhof?

- Elke week. Ik bracht er wat bloemen, vervolgde zij eenvoudig, maar ik heb er nooit met iemand over gesproken. De violen plukte ik maar voor u, omdat uw vrouw nu een jaar dood is.

- Zoo... die bloemen waren dus steeds van jou...

- Had ik er misschien een kaartje bij moeten doen? lachte ze op eens weer vroolijk. Daarvoor waren ze niet mooi genoeg. Als u zelf kwam was het er niet zoo eenzaam, daarom deed ik het.

Ze sprak voort, wel voelend dat dit toch eigenlijk niet de vraag was geweest, die hij haar had willen stellen. Dus wachtte ze.

- Vind je dat men hertrouwen mag?

Ze schrok. Het kwam onverwacht, zoodat zij den tijd niet had om te blozen of verward te worden, maar het trof zoo diep,

[p. 22]

dat zij zich onmiddellijk wapende met dapperheid en wilskracht, zonder het zelf te weten.

Haar stem was alleen blanker dan gewoonlijk toen ze antwoordde:

- O ja, waarom niet, het is de gewone loop der dingen. Het gebeurt bijna altijd. Gaat u trouwen?

- Je bent er dus niet boos om?

- Wat een dwaze vraag. Ik ben immers nooit boos, zeker niet op u.

Ze loog niet, zelfs niet met haar oogen, ze wapende zich alleen, zooals heel moedigen zich wapenen uit trots of uit zelfverweer, en hij voelde sterker dan ooit dat zij geen meisje was, maar wederom wist hij toch niet of zij nog kind was of reeds vrouw.

En het meisje zelve verwonderde zich dat de uiterste zelfbeheersching zoozeer gelijken moet op de grootste argeloosheid.

De man haalde verlicht adem.

- Ik ben blij dat je het goed opneemt, zuchtte hij.

- Waarom zou ik het niet goed opnemen? vroeg het meisje. Alleen, ik had het niet gedacht... niet van u. Is het al gauw?

- Ja, antwoordde hij effen, de volgende maand. Het is een jonge vrouw, die ik vroeger reeds kende. Zij was bevriend met mijn overleden...

- Nu moet ik naar huis gaan, sprak het meisje snel.

Zij stond voor hem midden in de groote kamerholte met het licht van het venster, dat op den bloementuin uitzag, achter zich. Zij stond heel rank en recht en rilde daar en glimlachte, maar ze was wonderlijk bleek.

Ze wist nog niet veel van het leven, als een meisje dat thuis bezig is met het huishouden en de jongeren en haar muziek. Maar als je later vrouw bent, als je een kindje krijgt, dan draag je dat bij je, heel dicht bij je hart. En soms sterft zoo'n kindje in je, voor het in zijn wiegje ligt. Nu leek het of zij ook een kindje gedragen had, een mooi lachend klein kindje en de man had dit gedood, zoo maar ineens met die paar woorden. Hoe het kwam zou zij niet kunnen zeggen, want de man had nooit anders aangeraakt dan hare handen. Maar iets van hem was toch in haar geweest en dat stierf nu. Zou ze hier wel weg kunnen met dat doode kindje, of met dàt, wat was als een dood kindje, in zich?

Plotseling boog de man zich, want het meisje reikte nauwelijks tot aan zijn schouder. Hij nam haar beide handen in de zijne en kuste haar zeer voorzichtig. Zij was verwonderd, dat een zoo groote sterke man zoo'n zachten kus gaf.

Toen ging ze heen, maar niet sneller dan gewoonlijk en keek nog eens om naar de twee violen. Zij wist nu dat ze niet

[p. 23]

voor de doode vrouw, maar voor zichzelve naar het kerkhof was gegaan heel dit jaar, omdat die vrouw een kindje van den man, lang geleden, gedragen had, en dus nog iets van hem was, zelfs in het graf. Naar het kerkhof zou zij toch blijven gaan, dat was een groote troost. Eigenlijk wilde zij de violen wel gaarne weer mede nemen, maar durfde niet goed.

- Het is vandaag een mooie dag, zei het meisje.

- Ja, antwoordde de man, een mooie dag...

Stephanie Claes-Vetter.