De Vlaamsche School. Jaargang 32

[p. 63]

Het masker.

De eindelooze rijen van zalen en statievertrekken der nieuwe Procuraziën te Venetië waren feestelijk verlicht. Duizende waskaarsen schitterden op de lichtarmen, en kaatsten hare lichtstralen, oneindig vermenigvuldigd, van de met kostbare spiegels versierde muren terug. Het oog der binnentredenden kon zich slechts langzamerhand aan dit kwistig vertoon van glans en luister gewennen. Het was een der carnavalsavonden in het jaar 1730. Allen, die in Venetië konden aanspraak maken op adel en geboorte, op lichamelijke voorrechten, bevonden zich in de Procuraziën vereenigd - de dominante was te dien tijde op het toppunt harer macht, en had eene wereldberoemdheid verkregen, door de bekoorlijkheid harer dochteren - de eenige roem, welken zij nog niet overleefde.

Was nu zoowel het gezelschap als de plaats zijner verzameling te statig, te feestelijk, om daar dat bruischende buitensporige vastenavondgewoel te bemerken dat op de St.-Marcusplaats, in de schouwburgen en op de openbare plaatsen onder de mindere klassen gevonden werd, zoo bemerkte men toch niemand onder de aanwezigen, die zich aan de electrische betoovering, welke op dien gekken tijd des jaars zich aan ieder mededeelt, geheel en al had kunnen onttrekken; niemand, die niet door een opgeruimder en moediger gelaat, door vatbaarheid voor scherts, door de begeerte, om zich steeds opnieuw in het bonte gewoel te werpen, de blijken eener algemeene vroolijkheid vertoonde. Ieder gevoelde zich gelukkig, de ketenen der alledaagsche gewoonten en bezigheden slechts voor eenige weinige uren te kunnen afwerpen; de patriciër rekende zich gelukkig, van de aan zijnen stand verknochte ceremoniën bevrijd; de schoone, van aan het opzicht van een knorrigen vader, of aan den jaloerschen blik van haren echtgenoot onttrokken te zijn. Het gewoel der maskers golfde door elkander. De heeren beieverden zich, met vleiende woorden, hunne hulde aan de dames te brengen, terwijl zij de op een geheimzinnigen toon uit een schoonen mond toegefluisterde beloften opvingen, of in moedwillige kibbelarijen de schoonen het hoofd boden. Anderen, bij wien teedere gevoelens slechts eene ondergeschikte plaats innamen, drongen zich om de met goud beladene tafel, aan welke de patriciërs de bank hielden. Algemeen is het bekend, dat de edelen te dien tijde alleen de vrijheid genoten, hunne medeburgers openlijk het geld te ontrooven; en de dichte drommen, welke altijd de verleidelijke, opgehoopte schatten omringden, de ontzaggelijke sommen, welke gewaagd en verloren werden, bewezen duidelijk, dat die vergunning zeer winstgevend, en dus het voorrecht van patricisch bloed in de aderen te hebben, geen ijdele waan moest zijn.

In zeldzame tegenstelling met het geruischvolle, drukke gewoel der vergadering, bemerkte men een zich zeer beschaafd en voordeelig voordoend jongeling, van omstreeks twintig jaren, welke, met gekruiste armen en in een somber gepeins verzonken, op eene der vensterbanken leunde. Door de openingen van het masker schitterde een paar donkere oogen, vol geest en leven, welke, om voor schoon gehouden te worden, alleen eene meer zachte uitdrukking behoefden - de thans heerschende duidde echter eene innerlijke onrust, eene ontevredene stemming aan. Hij, die zich zoo afzonderde, was een jong edelman, genaamd Ugo Gricci.

Wanneer een twintigjarig patriciër, vol jeugdige kracht, op eenen carnavals-avond, aan zijne vroegere gewoonten ontrouw wordt, den schuimenden Cyperschen wijn versmaadt, den schoonen geenen blik waardig keurt, noch de verleidelijke goudstukken door de vingers laat glijden, maar in eenen hoek over de nietigheid van het menschelijke doen en laten, over de vergankelijkheid der aardsche goederen mijmert, dan moet deze tegenzin en dit verdriet in het leven wel eene gewichtige oorzaak ten grond hebben. Ik heb altijd opgemerkt, dat jongelieden voor diepzinnige zedelijke beschouwingen bijzonder vatbaar zijn, zoolang zij geen geld hebben - en dit was het geval, helaas! bij signor Ugo Gricci. Voor een half uur had hij in het bassetspel zijn zakgeld tot den laatsten zecchin verloren en bovendien nog honderd stuks op zijn woord - hoe hij echter deze schuld van eer zoude afdoen, was hem nog hoogst onverklaarbaar.

Naar de berekening van een zeer geleerden wiskunstenaar, komen er van iederen vader, die er zich een genoegen van maakt, de speelschulden van zijnen zoon te betalen, vijf feniksen, tien basilisken en een en twintig eenhoorns voort; de oude Gricci was echter de gierigste pantalone in het geheele, wijduitgestrekte gebied der republiek. Van dezen kant was voor den jongen edelman niets te hopen. Nu is er nog een tweede middel, om ook zonder geld oude schulden te betalen, namelijk nieuwe te maken. Signor Ugo bekommerde zich ook geenszins, tot dezen tweeden uitweg zijne toevlucht te nemen, maar kwelde zich alleen daarover, dat hij zulks niet vermocht, dewijl hij die schoone hulpbron voor lustige zonen van vrekkige vaders reeds tot den bodem uitgeput had en hij in geheel Venetië geene enkele lira meer ter leen konde krijgen. Mijns dunkens, had hij dien ten gevolge volkomen recht, om zich over zijn ongelukkig gesternte te beklagen, of zich zelve een beter lot te wenschen.

Een tik met een waaier wekte den droomer uit zijne zwartgallige muggenzifterijen op. Twee vrouwelijke, in het zwart gekleede maskers waren hem onbemerkt genaderd en schenen thans, onder een heimelijk lachen, den uitslag van hare heusche opeisching af te wachten. Zij geleken elkander als twee droppelen water; zij waren van gelijke grootte, hadden beide eene even slanke gestalte en even zwarte lokken. Eene volkomen gelijk gekozene kleeding, die, bij alle eenvoudigheid, toch van den fijnsten smaak en de uitgezochtste bevalligheid getuigde, voltooide de begoocheling.

- En waardoor, vroeg de patriciër, heb ik eene zoo strenge bestraffing, als de mij door u gewordene, verdiend?

- Als rechtvaardige straf, antwoordde een der maskers, voor onachtzame cavaliers, welke zich door onbeschermde dames aan hunne ridderplichten laten herinneren.

- Ik heb van een oud volk hooren spreken, sprak de tweede, dat de gewoonte had, bij feestmalen een doodshoofd op de tafel te plaatsen, om zich door de aanschouwing van hetgeen onvermijdelijk aller toekomstig lot is, tot een vroolijk genot van het tegenwoordige aan te sporen - en ik veronderstel daarom, dat signor Ugo Gricci hier tot een gelijk doeleinde, op bevel van den senaat, geplaatst is.

- Of, viel de eerste haar in de rede, als een spiegel van

[p. 64]

waarschuwing voor de bewoners van het schoone Venetië, als een afschrikkend voorbeeld, hoe diep de galanterie bij onze jonge heeren in achting gedaald is.

- Ongetwijfeld moet ik mij voor strafschuldig houden, antwoordde de patriciër. Zal echter het gevoel van eenige onwaardigheid mij niet tot verontschuldiging dienen? Hoe konde ik, bij eene zoo talrijke, schitterende menigte van mededingers slechts gissen, dat dames een zoo belangloozen ridder tot haren kampvechter zouden kiezen?

- Dat zegt niets, hernam

Antwerpsch museum.
Tafereel van Q. Massijs, houtsnede van Ed. Vermorcken.

het eerste masker. Wij kennen de ijdelheid onzer jonge heeren beter, dan dat wij ons door den gehuichelden ootmoed van den illustrissimo zouden laten misleiden. Doch al was het zoo, dat de geest van zelfkennis plotselings bij signor Ugo Gricci ontwaakt was, zoo zal ons zulks niet verhinderen, hem voor dezen avond tot onzen cavaliere servante te kiezen. Een bescheiden ridder of ten minste een die bescheidenheid huichelt is voor ons des te gewenschter.

De patriciër antwoordde met eene diepe buiging, boot de maskers zijnen arm aan en liet zich door haar in het dichtste gewoel medeslepen. Zijne hoffelijkheid behield echter een flauw karakter; slechts al te duidelijk was uit zijne stilzwijgendheid op te maken, dat hij den op zich genomen ridderplicht meer om zijn zelfs wille, dan wel om de door hem geleid wordende dames volbracht. Het is een treurig bewijs van menschelijke zwakheid, dat zelfs de geestrijkste, van alle vooroordeelen vrije mensch, het geldgebrek zoo diep gevoelt, en bij het bewustzijn van eene ledige beurs te bezitten, eene kinderachtige bedeesdheid en eene verlammende neerslachtigheid niet van zich verwijderen kan. Zoo verzonk dan ook de edelman, niettegenstaande de grootste inspanning, om met de uitgelatene vroolijkheid der dames in te stemmen, van lieverlede weder in zijne noodlottige ontevredenheid. Zijne scherts was gedwongen, zijne aardigheden bleven koud.

- Het is vergeefsche moeite, zegde het eerste masker tot hare gezellin, nadat zij eenige malen de zalen op en neder gewandeld hadden, dat wij verder ons best doen, om onzen cavalier uit zijne gevoelloosheid op te wekken Diep hartzeer drukt hem ter neder. Zeker is het, dat de beheerscheres van zijn hart niet gekomen is of nog erger, dat zij thans binnentreedt en den trouwelooze met looze, jaloersche blikken doorboort. Wij beklagen u, signor, en ontslaan u van de gedwongene dienstbetooning.

- Gij doet mij onrecht, madonna. Ik geef u mijn woord, dat ik in den volsten zin des woords vrij ben en dat, indien mij eenig verdriet kwelt, het alleen hierin bestaat, dat ik de signoras, welke zich den verlatene zoo minzaam aangetrokken hebben, niet ken, en niet weet, wie ik voor deze onschatbare genade verplicht blijf.

- Wel hoor eens, nam de eerste dame het woord, hoe galant hij er zich uitredt. Waarlijk! Nu, ik wil mijnen argwaan zoo min als uwen arm opgeven. Kom, laat ons naar de bank van Ludovico Contarini gaan. Het spel, weet gij, is het beste tegenvergif voor onbeantwoorde liefde. Ik heb mij voorgenomen, uw geneesheer te zijn. Kom, kom. Ongelukkig in liefde, beduidt geluk in het spel. Ik waag het op het uwe. Wij spelen half part!

Een noodlottiger voorstel had onzen, geheel van geld ontblooten edelman, zeker niet kunnen gedaan worden. Het was een geluk voor hem, dat hij een masker droeg, daar zijne dame anders zeker zoude bemerkt hebben, hoe hem al het bloed naar het gelaat steeg; nu echter bemerkte zij zijne verwarring niet, of nam den schijn aan, dezelve niet te bemerken, klemde zich nog vaster aan zijnen arm en drong hem naar de aangeduide bank. Het was die bank, welke tot nu toe de beste zaken gemaakt had, waarom zij ook meestal van het grootste aantal spelers omringd was.

Het masker liet signor Ugo Gricci geenen tijd, de beschamende bekentenis van het verlies zijner dukaten uit te stamelen, maar wierp snel vier rollen goud op de kaart. Zij won. De moedige speelster verdubbelde, verdriedubbelde den inzet - haar waagstuk werd met geluk bekroond. Elke kaart, welke zij, of de opnieuw ademscheppende Ugo, koos, won. In minder dan een half uur tijds, hoopte zich het goud voor hen op.

- Het spel verhit mij te zeer, zegde het masker onachtzaam. Laat ons eene wandeling doen, signor, en draag zorg voor onze kas.

Ugo stak zooveel geld in zijne zakken, als hij bergen kon, liet zich voor het overige door den bankier eenen wissel geven, en ijlde voort, om de raadselachtige schoone weder in te halen. Tusschen eenen minnaar met ledige zakken en

[p. 65]

eenen met volle, is een ontzettend onderscheid. Alle beklemdheid was van den patriciër geweken. Hij was een geheel ander mensch geworden, en weder de vroolijke, geestige, galante Ugo Gricci, welke sedert jaren het mikpunt van vele Venetiaansche dames was geweest. (Wordt vgz.)