De Vlaamsche School. Jaargang 30

[p. 65]

300^ste verjaring van den sterfdag van Willem den Zwijger. 1584 10 Juli 1884.

Den 10ⁿ Juli aanstaande zal in geheel Nederland met hoogen ernst de 300^ste verjaring worden herdacht van den dag, waarop Willem de Zwijger, dien de geschiedenis de vader van het Nederlandsche vaderland noemt, te Delft werd vermoord door Balthazar Gerards.

Willem van Oranje stamde af van een klein Duitsch vorstenhuis, dat door zijne geschiedenis befaamd was. Zijn oud-oom, René van Nassau, had van Philibert het prinsdom Oranje, in Frankrijk, geërfd.

De keizer gaf hem het bestuur over de provinciën Holland, Zeeland, Utrecht en Friesland. René, wiens echt met Anna van Lorreinen kinderloos was gebleven, stond bij laatste wilsbeschikking van 24 Juni 1544 zijne staten aan Willem van Nassau af, die op zijn slot Dillenburg leefde. René sneuvelde den 9ⁿ Juli van gemeld jaar in de loopgraven van St.-Dizier. Willem werd derhalve een der vermogendste vorsten van Europa en bezat behalve zijne staten uitgestrekte goederen in Burgondië, Vlaanderen, Brabant en Luxemburg. Uit zijn huwelijk met Juliana van Stolberg sproten 5 zonen en 6 dochters. Prins Willem was zijn oudste zoon.

Te midden zijner pijnlijkste beslommeringen bracht de Zwijger verschillende malen hulde aan zijne voorouders en beweerde dat het huis van Oostenrijk hun een groot deel zijner macht te danken had.

‘Waren die van Nassau niet te voren in de wereld geweest, zoo schreef hij in zijne Apologie, noch die van Oranje zoo kloek ten oorlog, eer deze koning (Philips II) geboren werd, hij hadde met zooveel titels het hoofd van dien ban niet gepronkt, waarbij hij trachtte met valschen laster mij voor een schelm en verrader uit te roepen, eene klad, die nooit kleefde, noch nimmer kleven zou op iemand van mijn afkomst.’

In hetzelfde schrift hield de prins staande dat het aan zijnen vader te danken was, dat Karel Vkeizer van Duitschland werd.

‘Ouder andere diensten moest men gedenken, dat zijn

[p. 66]

vader, graaf Willem, den keizer Karel de Roomsche kroon op het hoofd gezet had, en zijne kiezing bearbeid, met verstek des konings van Frankrijk, die naar dezelfde hoogheid stak. En de gansche wereld wist, dat zonder te stijgen tot dezen top, nooit kans geweest waar voor dien keizer om zooveel machtige landen onder de knie te krijgen.’ Zoo schrijft Hooft.

Willem kwam als kind aan het hof van keizer Karel die weldra de uitstekende gaven van zijnen hofjonker opmerkte. De keizer vertrouwde hem de belangrijkste staatsgeheimen toe, en nooit had hij er zich over te beklagen.

De prins had een scherpziend oog voor alles wat hem omringde, luisterde opmerkzaam naar alles wat zijn meester hem leerde, dacht veel en goed na en bewaarde alles in zijn hart. De naam van Zwijger behield hij uit eene gekende samenspraak met Hendrik III, in het bosch van Vincennes, dat in de meeste geschiedboeken te lezen is. De Fransche koning vertrouwde hem toe, dat hij met Philips II was overeengekomen al de protestanten uit te roeien. Hoewel deze mededeeling den prins huiveren deed, verroerde geene spier van zijn gelaat, en nooit kwam zij, vóór zijne Apologie, over zijne lippen. Hij wist alle staatkundige geheimen te bewaren, ofschoon hij in dagelijkschen omgang vroolijk en levenslustig was, de tafel eer aandeed en open hof hield voor al zijne vrienden. Ridderspelen en wereldsche praal had hij lief even als al de de Nassauers.

Wij vestigen de aandacht op eene belangrijke tentoonstelling die den 10ⁿ Juli in de stad Delft staat geopend te worden, naar aanleiding van den treurigen gedenkdag.

Het doel dezer tentoonstelling is, zooveel mogelijk alles bijeen te brengen wat in verband staat met 's prinsen leven. De tentoonstellingscommissie vraagt daartoe de medewerking van ieder, die tot dit doel tijdelijk eenigerlei voorwerp zou willen afstaan, hetwelk betrekking heeft op Willem I, zooals: oorkonden, schilderingen, portretten in olieverf, teekeningen, beeldhouwwerk, gravuren, platen, munten, penningen en zegels, boeken en handschriften, voorwerpen van verschillenden aard, huisraad, kleeding, beelden, gedenkstukken enz. Zij koestert het vertrouwen, daartoe welwillend medewerking te mogen ondervinden, om zooveel mogelijk het leven van den Zwijger aanschouwelijk voorgesteld te krijgen. De tentoonstelling zal een paar maanden geopend blijven, in eene der zalen van de Polytechnische School te Delft. De catalogus zal de namen en woonplaatsen der inzenders vermelden. Men wordt verzocht, opgaaf te doen van al wat men bereid is in te zenden aan het adres van den heer H.L. Janssen van Raay. Nieuwelaan n^r 1, te Delft. De kosten van heen- en terugzending der voorwerpen komen voor rekening van de tentoonstelling.