De Vlaamsche School. Jaargang 25

Antoon Van Ysendyck.
(Vervolg van blz. 142 van 1877.)

Op 5 Januari 1825 was Van Ysendyck met zijne reisgezellen te Rome aangekomen; de andere nog te Rome verblijvende beursgenieters van Frankrijk en Nederland, vergezeld van bevriende kunstbeoefenaren, waren hun tot Baccano, drie uren van Rome, te gemoet gereden op ezels; de kunstvrienden namen gezamenlijk een ontbijt aan de eerste poort. De Bay stelde zijn last dier ter beschikking van den vermoeiden Van Ysendyck. Tusschen de kleine kunstminnende schaar bevonden zich de Gentenaars J.B.L. Maes (primus van het jaar 1821)⁽¹⁾ en J.S. Van den Abeele⁽²⁾, met wie Van Ysendyck een bezoek bracht aan den beeldhouwer L. Royer (1793†1868). In het koffiehuis Greci ontmoetten zij den heer Leysen die Van Ysendyck reeds te Parijs op zijne speelreis had aangetroffen.⁽³⁾ Van Ysendyck sliep den eersten nacht te Rome in de woning van L. Royer die 's anderdaags (Driekoningendag) ziek werd. Z.H. de Paus gaf 's morgens den zegen in de Sint-Pieterskerk; Van Ysendyck hadde gaarne die plechtigheid bijgewoond, maar verkoos bij Royer te blijven om hem te kunnen oppassen.

Den 8ⁿ Januari schreef Van Ysendyck aan zijne moeder. Hij bezocht beurtelings de volgende te Rome verblijvende kunstbeoefenaren: M. Verstappen, landschapschilder, die met de linkerhand werkte, in 1772 te Antwerpen geboren, in 1840 te Rome overleden, A. Teerlink, geboren te Dordrecht in 1777 en overleden te Rome in 1857, A. De Bay, zoon van den Mechelaar J.B.J. De Bay, in leven bewaarder der antieke beelden van den Louvre te Parijs, geboren te Nantes en een der primussen in de schilderkunst in de Fransche hoofdstad, de beeldhouwer M. Kessels (1784 † 1836), van Maestricht, Hendrik Voogt, geboren te Amsterdam, overleden te Rome 4 September 1839, en anderen. Later zag hij de villa Medici, het Vaticaan en verscheidene kerken en bracht ook een bezoek aan pater Pluck die eene verzameling schilderijen bezat van Nederlandsche en Duitsche schilders, waarin de Antwerpenaren de eerste plaats besloegen. Pluck bewees hun groote diensten in de Eeuwige Stad.⁽⁴⁾

Den 14ⁿ legde Van Ysendyck een bezoek af bij L. Royer, ging naar de Monte Cavallo en het Colosseo, waar eene bedevaart werd gehouden en een pater kapucijn predikte; vervolgens begaf hij zich naar het Campidoglio en bezichtigde er het museum.

Was zijn eerste brief uit Rome voor zijne moeder, de tweede, van 15 Januari, was voor zijn dierbaren meester Van Brée. Van Ysendyck woonde toen via Laurina 13.

(1) Hij trouwde te Rome eene juffrouw Canini en bleef daar gevestigd tot aan zijn overlijden in 1856; hij werd 60 jaren oud en liet een talrijk kroost achter.

(2) Judocus Sebastiaan Van den Abeele, geboren te Gent 20 Januari 1797, overleed in het gesticht voor krankzinnigen te Gent in 1855. Zie De Vlaemsche school van voormeld jaar, blz. 40.

(3) Zie De Vlaamsche school 1876, blz. 125.

(4) Joannes Jacobus Pluck was te Antwerpen geboren op 14 Maart 1761 in St-Jorisparochie, zoon van Hermannus en Petronilla Damen, Na zijne studiën bij de eerw. paters Augustijnen in zijne geboortestad te hebben voltrokken, begaf hij zich naar de Leuvensche hoogeschool waar hij volgens wijlen den zeer eerw. heer pastoor P. Visschers (Geschiedenis van Sint-Andrieskerk, 3^e deel) in 1781 de 89^e plaats bij de promotie behaalde.
Hij werd klerk bij den heer F.J. Van Campen, rentmeester van den arme.
In 1792 nam hij uit vaderlandsliefde de wapens, op vertrok naar Hoei en werd er sergeant-fourier; na den slag aldaar geleverd, stelde hij zich voor, naar Havre-de-Grâce te vertrekken en van daar naar Indië. Intusschen was hij nog klerk bij den heer F.J. Van Campen, aan wie hij verlof gevraagd had om naar de Leuvensche kermis te gaan; maar in plaats van kermis te houden gaf hij bericht van zijn vertrek naar Rome, en verzocht aldaar te schrijven poste restante. De heer Van Campen, die goed bevriend was met zekeren pater Laenen in het klooster der Minderbroeders te Rome, verwittigde dezen van de aankomst van Pluck en verzocht hem, te onderzoeken of zijn klerk soms niet in de hersens was geraakt. Pater Laenen betuigde weldra het tegendeel; Pluck was zoo gezond van geest als van hart en had zijn intrek in het klooster der Minderbroeders-recolletten in St.-Pietro in Montorio genomen waar hij weldra zijne studiën in de godgeleerdheid begon en voltrok. Eenigen tijd na zijne professie, werd hij priester gewijd, onderscheidde zich door geleerdheid en gezond oordeel, was gedurende 12 jaren leeraar in het heilig schrift, werd penitencier en later president der penitenciers, bij de kerk van Sint-Jan in Lateranen benoemd. Aan Belgische, Hollandsche en Duitsche geloovigen bewees hij groote diensten, even als aan de kunstbeoefenaren dezer afkomst; maar de Antwerpenaren waren hem vooral uiterst welkom.
Toen in 1809 Z.H. Pius VII uit Rome verbannen werd, en de kloosters gesloten werden, keerde hij in de maand November te Antwerpen terug en nam zijnen intrek bij zijn vroegeren heer en vriend Van Campen, op de Steenhouwersvest n^r 783, en was mislezer, sacristijheer (geestelijke koster) en boekhouder van Sint-Andrieskerk tot in 1840. Intusschen gaf hij ook les, in verschillende Antwerpsche familiën, in de Italiaansche taal. Na den veldslag van Waterloo in 1815, keerde hij naar Rome terug waar hij overleden is in 1838. Zijn afbeeldsel, geschilderd te Rome door P. Van Hanselaere, van Gent (1786 † 1862), eene gift van vrouwe weduwe J.J. Wuyts, geboren F. Van Campen, berust thans in het klooster der zeer eerw. paters Minderbroeders op den Oever te Antwerpen.

[p. 77]

Van Ysendyck had zich ieverig aan het werk gezet en teekende gansche dagen in het Vaticaan; de avond en de nacht werden toegewijd aan de briefwisseling met zijne moeder, broeder en zuster, zijnen meester Van Brée en eenige vrienden te Antwerpen en te Parijs.

Van Ysendyck betoonde zich ook te Rome een inderdaad onvermoeid briefschrijver. Den 30ⁿ Januari schreef hij aan zijne Antwerpsche vrienden De Gratie, Van den Wyngaert, Caeymaex en Van den Zanden; den 10ⁿ Februari aan den heer Gregoir. Niet onaardig is de volgende brok ontleend aan eenen brief van verontschuldiging aan den heer De Nef te Turnhout:

‘Sedert langen tyd zogt ik een middel om UEd. te schryven dien welken altyd door groote bezigheden verdreven werd, aldus beschuldigd myne traegheid of kleyne vriendschap's gedagtenis niet, te meer gevoel ik sedert eenige dagen een pijn aan de maeg en het hert door het voor over liggen van teekenen en schryven die my verpligt hetzelve met omzichtigheid te gebruyken en zoo hoop ik dat het al haestig zal beteren.’

Den 11ⁿ Februari schreef Van Ysendyck aan de markiezin de Monciel te Parijs, den 17ⁿ aan zijne moeder, den 6ⁿ Maart aan B. Vieillevoye, den 13ⁿ aan W.J. Herreyns, den 27ⁿ aan de heeren Boursault en Ricquier te Parijs, den 5ⁿ April aan zijne moeder, aan Caeymaex en Desmalines, den 16ⁿ aan W.J. Herreyns, welken laatsten brief wij hier laten volgen:

‘Roome, 16 April 1825.

Aen Mynheer Herreyns, Directeur der Koninklyke academie te Antwerpen,
Mynheer,
Hier ingesloten heb ik de eer UEd. myn levens getuigschrift van Z.E. onzen minister toe te zenden. Om UEd. verslag over myne werken te geven kan ik thans niet veel meerder zeggen dan dat ik UEd. in myn laetste van de voorlede maend gemeld hebbe - als dat ik in dit laetste kwaertael my altyd heb opgehouden met ten allen kanten verschillige studien te teekenen en te schilderen. Nu heb ik een schilderkamer bekomen en houde my daer reeds bezig met na het leven te schilderen en historiele schetsen te composeeren, waer ik kortelings eene zal uit verkiezen om in 't groot te maeken.
De onderzoekingen en vervolgingen (?) van den minister is my zeer wyselyk gegrond voorgekomen en zal tragten altyd met grooten iver als ook aan het oogwit myner reis te antwoorden.
Blyve met alle Eerbied en hoogachting...’

Den 22ⁿ schreef hij aan de heeren Boursault en Limelette, daags daarna aan C.A. Desmalines en Bressers.

Den 25ⁿ ontving hij van M.J. Van Brée den volgenden brief dien wij hier (ook zonder eenige verandering) afdrukken:

‘Antwerpen 25 April 1825.

Beste Vrind Antoine!

ik twyfel niet of gy hebt Reeds lang Myn brief ontfangen die ik Uw tot antwoort schreef op den Uwen waar in gy my Uwe aankomst in Roome bekent maakte.

Gij zult zekers ook den Brief van wegens de Akademie door den Heer Snijers uijt naam van den Raad geschreven ontfangen hebben, gelieft wel zorg te dragen van daar striktelijk aan te voldoen, om geen vertraging aan Uw pensioen te geven.

De prys uytdeeling is op 10 dezer Op onze Akademie zeer luysterlyk geweest. Naar het Levend model 1^e Van Rooy, 2^e Everaerts, 3^e Wirtz.

Naar den Anatomie 1^e Everaerts, 2^o Wirtz, 3^e Dierckx. Historiele Schetzen was 1^e Everaerts, 2^e Dierckx, 3^e Wirtz: Accessit Van Rooy.

Naar de Antike beelden 1^e Troye, 2^e Preller, 3^e Lintzen.

De pryskamp van de Historie schildery zal deeze zomer by ons geene plaets hebben, het is in Amsterdam dat er voor na Roomen te gaan gekampt wort. - Zoo gij zyne Excellentie den Minister spreekt, Vergeet niet van Aen zyn Edele en famillie Myne Eerbiedige Groeten te doen, doet ook myne Complimenten aen Mijne broeder en Andere Vrinden.

Werkt en studeert nu Met Vlyd, en het zal ons altoos aangenaam zyn te mogen vernemen wat uwe bezigheden zyn. Gy hebt de complimenten van Mynheer Herreijns en andere Heeren van de Akademie. Myn vrouw en Zoon groeten Uw ook met vrindschap.

M.J. Van Brée.’

De personen in den brief van Van Brée vermeld zijn: 1. de nog levende schilder-beeldhouwer Van Rooy, Jan-Baptist, te Antwerpen geboren 11 Maart 1808, lid der commissie van toezicht voor de herstelling der tafereelen toebehoorende aan de Antwerpsche liefdadigheidsgestichten, en werkend lid der maatschappij ter aanmoediging van schoone kunsten;

2. Everaerts, Antoon Josephus, te Leuven geboren den 13ⁿ Juni 1802, zoon van Jan Frans en van Theresia De Koninck, later echtgenoot van Maria-Theresia-Virgina Everaerts, zijne bloedverwante; hij overleed te Leuven den 19ⁿ December 1857 en was in zijn leven lid van den gemeenteraad en van het bestuur der academie van fraaie kunsten en stond aan het hoofd van eene groote fabriek van meubelpapier;

[p. 78]

3. Wirtz (Wiertz) Antoon, geboren te Dinant den 24ⁿ Februari 1806 en overleden den 18 Juni 1865, te Elsene waar men een gedenkteeken te zijner eer gaat oprichten;

4. Dierckx, Mathias Ignatius, geboren te Antwerpen den 16ⁿ Mei 1807, historieschilder, overleden in zijne geboortestad den 17ⁿ Juli 1832;

5. Troye, Joannes-Marcus-Carolus, geboren te Lausanne in 1806, thans te Antwerpen gevestigd;

6. Preller, Joannes-Fredericus geboren te Weimar of Eisenach den 25ⁿ April 1804, beroemd geworden als landschap- en historieschilder (zie De Vlaamsche School van 1878, blz. 84), overleden te Weimar den 23ⁿ April 1878;

7. Linssen, Franciscus-Hendrik, geboren te Ruremonde.

(Wordt voortgezet.)