De Vlaamsche School. Jaargang 25

[p. 14]

Vondels sterfdag herdacht.

De gedachtenisviering ving den 4ⁿ Februari des avonds aan met een vocaal en instrumentaal concert in de zaal van het Park te Amsterdam, waartoe de liedertafel Oefening baart kunst, bestuurder de heer Zeldenrust, en het orkest van den heer Stumpf hunne medewerking verleenden. Na het openingsstuk Gijsbrecht van Amstel door Joh. Verhulst, hield dr. Schaepman eene gedachtenisrede die Vondels onsterfelijkheid tot onderwerp had. Hij was zeer welsprekend en zijne redevoering verdient geroemd als een meesterstuk naar inhoud en vorm. ‘De waarachtige dichter (sprak hij) is voor zijn volk de adel van zijn adel, de schutsengel van zijn vrijheid, de banierdrager van zijn recht, de levende tolk van geheel zijn historie, de heraut van zijn roem voor het verste nageslacht. Zoo is de dichter onsterfelijk, altijd levende, omdat hij altijd het leven geeft. Daartoe moet hij bezitten de klaarheid der gedachte, den gloed des harten, den eenvoud van het woord, het juiste en beslissende der daad. Aan die levensvoorwaarde der onsterfelijkheid verbindt zich voor den dichter nog eene andere: de schoonheid. Al is zij misschien niets anders dan de hoogste rijkdom van het leven in al zijn zuiverheid en kracht, zoo huldigen wij haar toch om haar zelve, zooals wij de koningin huldigen naast den koning: want de schoonheid is des levens koningin. Zijn leven en schoonheid één in de wondere wereld der natuur die ons omringt, zij behooren ook één te zijn in de wereld van den dichter.’ Den redenaar vielen lange en warme toejuichingen ten deel. Grooten bijval verwierf ook de Vondel-hymne, woorden van dr. Schaepman, muziek van W.F.G. Nicolaï, met veel juistheid gezongen door mannenstemmen. ‘Wij brengen hulde aan God (zoo luidt het aan het slot):

Wij brengen hulde aan God, die uwe dichterglorie

Deed stralen over 't graf,

Ons op den vollen dag van Nederlands historie

Den Koning Vondel gaf.’

Daarna werden ten gehoore gebracht een quintet voor sopraan, alt, tenor, baryton en bas, getiteld Op het slot te Muyden, woorden van Jos. Alberdingk Thijm, muziek van G.A. Heinze, Oranje-Meilied naar Vondel, door Jos. Alberdingk Thijm, muziek van R. Collin, het openingsstuk Lucifer van S. De Lange Jr, en de Vondel-cantate van Richard Hol.

Aan den afloop van het concert werden zangers en muzikanten een hartelijk woord van dank toegesproken door den weledelen heer de Jonge van Ellemeet.

Op de vergadering, den 5ⁿ Februari gehouden in de zaal der Vereeniging in het Vondelspark te Amsterdam, en welke onder andere door den heer minister van binnenlandsche zaken Kappeyne van de Coppello en den heer stedelijken burgemeester Den Tex werd bijgewoond, deelde de heer H. de Veer, secretaris van de regelingscommissie, mede, dat het bestuur der Nieuwe Kerk te Amsterdam, geweigerd hebbende een krans op Vondels graf plechtig te laten nederleggen, ‘de commissie heeft gemeend, dat zij aan de waardigheid der gedachtenisviering van Vondels dood te kort zou doen, door middelen aan te wenden om eene andere beslissing te verkrijgen.’ Nadat juffrouw De Groot, die bij deze gelegenheid eenmaal te meer bewees in hoe hooge mate zij de gave der welsprekendheid bezit, het gedicht van den heer J. de Geyter, welk wij in onze vorige aflevering blz. 9 opnamen, had voorgedragen, begaf de vergadering zich stoetsgewijs, voorafgegaan van de muziek van het regiment infanterie, onder de leiding van den heer Sonneman, naar het standbeeld van Vondel. Daar aangekomen, hield de heer W.J. Hofdijk eene korte toespraak. Dan werd het doek, welk het beeld bedekte, afgelicht onder fanfarengeschetter. Het beeld is versierd met eene fraaie bronzen kroon, naar het model van den bouwmeester Cuypers vervaardigd door Becht en Dyserinck. Bij het beeld werden 10 kronen nedergelegd, onder andere door mev. Lina Schneider, van Keulen, het Davidsfonds en het studentengenootschap Met tijd en vlijt van Leuven, de studenten der Amsterdamsche hoogeschool, de Amsterdamsche rederijkerskamers Joost van den Vondel en Alberdingk Thijm, de Antwerpsche rederijkkamer De Olijftak, de leeskrans Vioolstruik van Amsterdam, het Nederlandsch Tooneelverbond, het bestuur van het Nederlandsch Tooneel, de Amsterdamsche zangvereeniging Sancta Caecilia enz. De stoet keerde vervolgens naar het lokaal terug. De heeren H. de Veer en Hofdijk voerden nogmaals het woord en mev. Schneider (die bij het nederleggen van den krans bij het beeld een Duitsch verzenstuk had voorgedragen) hield voorlezing van een keurig dichtstuk, Unsterblich getiteld en waarvan de slotregels als volgt luiden:

Bis von dem Rhein zum Meere

Jed' Herz Dein Eigenthum

Und jeder Mund verkündet:

Unsterblich ist sein Ruhm.

Des avonds ten 7 ure werd in den Amsterdamschen stadsschouwburg Vondels ‘lantspel’ De Leeuwendalers opgevoerd, Nadat de gordijn gevallen was, werd zij weder opgehaald en begroette het talrijk publiek onder luid gejuich des dichters borstbeeld, welk op het midden van het tooneel was geplaatst, omringd van al de in het stuk opgetredene tooneelisten, terwijl mev. Kleine-Gartman vooruit trad en een schoon gedicht van A. Binger voordroeg, waaraan wij de volgende regelen ontleenen:

Toen, Vondel, U de Rijn het welkomlied kwam zingen,
De zon uw vreemde wieg bescheen,
Uw lippen pas aan moeders boezem hingen,
Was 't veld van Neerlands taal nog minbegroeid en kleen.
Gij komt - gij arbeidt mee, in heilge drift ontgloeid:
En Neerlands taal in volle glorie bloeit.

Toep de Amstel U het uitvaartlied kwam zingen,
Met dankbre lauweren uw doodbaar kwam bekleen,
De koorden van uw harpe ontrafeld nederhingen,
Een rij van zangers treurde om hunnen meester heen,
Toen stonden naast uw harpe en lijk
De schatten van uw geest te prijk -
En Neerlands tale was een eeuwge goudmijn rijk.

[p. 15]

 

Dat zal, zoolang er Hollandsch wordt geschreven,

 

U, Vondel! in het Hollandsch hart doen leven.

Mev. Kleine-Gartman, door aanhoudende toejuiching, hiertoe genoopt, droeg vervolgens eenige verzen van Vondel op meesterlijke wijze voor.

Ten slotte werd het blijspel vertoond, door Alberdingk Thijm voor de gedachtenisviering geschreven onder den titel De zegepraal der schoonheid en waarin, zooals wij reeds meldden (zie onzen vorigen jaargang, blz. 193), Vondel ten tooneele wordt gevoerd in zijnen huiskring. Het lieve gemoedelijke stuk, zoo keurig bewerkt als men dat verwachten mocht van den uitstekenden schrijver, werd onberispelijk gespeeld en verwierf een grooten en welverdienden bijval.

Belangrijk was de in Arti et Amicitiae geopende Vondeltentoonstelling, waarvan bij gebroeders Binger een fraaie catalogus verscheen. Onder andere bevatte zij twee portretten van den dichter, olieverfschilderingen van P. Koninck, ettelijke handschriften, exemplaren van verschillende uitgaven van Vondels werken, boeken die over hem handelen, een zilveren penning ter gedachtenis van des dichters dochter Anna, gestorven den 2ⁿ December 1675, een gouden gedenkpenning van het huwelijk van Vondels nicht Rebecca De Wolff enz. enz.

Den 6ⁿ Februari werd in het Amstelhotel een feestmaal gehouden, waaraan een zeventigtal personen deel namen en de heer W.J. Hofdijk voorzat. In de eetzaal prijkten de wapens van Keulen, België en Amsterdam. Onder andere werden toasten voorgesteld of toespraken gehouden door de heeren Hofdijk, de Jonge van Ellemeet, Jos. Alberdingk Thijm, H.J. Van Lennep, dr. Schaepman, De Vries, H. Binger, Wertheim, De Veer, T.H. De Beer, Den Tex, Jäger, J. de Geyter, Fastenrath (uit Keulen, die een Duitsch gedicht voordroeg), W. Van der Kaay, Witkamp, J. Dyserinck enz.

Te Keulen is den 4ⁿ Februari aan het huis n^r 1 Grosse Mitschgasse, op welks plaats het geboortehuis van Vondel gestaan heeft, een marmeren gedenksteen gezet met het volgen, de opschrift in vergulde letteren: ‘Der Niederländische Dichter Joost van den Vondel, gestorben in Amsterdam den 5 Februar 1679, wurde hier im Hause genannt Zur Fiole geboren, den 17 November 1587.’