De Vlaamsche School. Jaargang 24

De jonge grootvader.

I. Inleiding.

Sedert de maand September kan het tien jaren zijn geleden, dat ik met den voorlaatsten trein uit Eecloo naar Wondelgem trok; daar moest ik den laatsten trein, van Gent naar Zelzate, aantreffen. Een beambte van de Eecloosche statie had mij verzekerd, dat ik dien niet missen zou; en ik kon wel niet anders dan geloof hechten aan dien vent, wiens eerlijke neus en onbaatzuchtige oogen overigens als eene protestatie waren tegen alle mistrouwen. Inderdaad, toen wij in Wondelgem aankwamen, stond bedoelde trein daar te wachten; maar nauwelijks scheen hij bemerkt te hebben, dat zijn Eecloosche kameraad hem een paar reizigers aanbracht, of hij begon te fluiten als een bezetene.... die fluit, en... oef! oef! oef!... ondanks al ons seinen en roepen, - weg was hij! Eenige reizigers, die met mij waren afgestapt, zegden, dat de besturen van beide spoorwegen in geschil waren en het moedwillig was, dat de Zelzaatsche treinoverste alzoo had gehandeld.

Ik had reeds geen al te goed oog op die Société d'exploitation, die de Vlamingen komt exploiteeren op zijn Waalsch, - met Fransche opschriften, Fransche kaartjes, ja tot Fransche urinoirs toe! Maar ware de treinoverste, die ongetwijfeld een Waal moest zijn, dien avond onder onze handen gevallen! Ik zegge onze, want wij stonden daar met ons tweeën te drupneuzen aan de Wondelgemsche statie. Mijn rampgenoot was een tamelijk lang man, met eenen pet-en-l'air aan, die van onder, op twee vingeren na, aan den rand van zijne omgesloofde broekpijpen raakte, en met eenen blauwen regenscherm in den linkerarm, die - de regenscherm namelijk, - nog al aardig op-en afstak nevens den statigen imperméable. De man had de rechterhand boven het oog gebracht en blikte eenen stond den wegsnellenden trein na, waarvan weldra in de verte niets meer te zien was dan het walmend dampspoor.

- Dat is nu eene grap, zegde hij eindelijk, terwijl hij mij op zijn gemak bekeek: hadde ik mijne honden ingespannen, in plaats van bij dat Waalsch gebroed om een kaartje te gaan, ik ware vroeger in Wachtebeke geweest dan die onbarmhartige duivel ginder, die ons hier laat staan als waren wij slechter dan honden!.....

Ziet, dat ging mij, dat die vent geene Walen kon uitstaan, ten minste als bedienden in Vlaanderen; en die eenstemmigheid van gevoelens, bij ons gemeenschappelijk ongeluk, maakte dat wij weldra, vriendelijk aan 't kouten, den weg insloegen naar het naburige Meulestede. Hij kende daar een ouden parochiaan, die er herberg hield; ik stelde mij voor, van daar naar Gent te trekken om er den avond bij eenige vrienden door te brengen. Onder weg vertelde mij de Wachtebekenaar zijne wederwaardigheden. Hij was suikerbakker en geriefde van Wachtebeke tot Eecloo de meeste snuisterwinkels. Alle Woensdagen vertrok hij van huis met een gansch karretje, zoo vol geladen als zijne honden het konden trekken; en telkens keerde hij uitverkocht terug. Het was Donderdag, en daags te voren was hij meer dan uitverkocht geweest; hij was namelijk in Eecloo zooveel suikergoed te kort gekomen, dat hij, om zijne kalanten te voldoen, het noodig had geoordeeld hun dezen dag het ontbrekende te gaan brengen.

- Ik zal er een dikken stuiver aan gewonnen hebben, zei de vent, nu vooral dat ik er op moet vernachten! En 't ergste van al: mijne vrouw zal mij verwachten en wellicht van gansch den nacht geen oog luiken.

Ik raadde den vent aan, even als ik ging doen voor wat mij betrof, een telegram naar zijne wederhelft te sturen om haar gerust te stellen: maar hij antwoordde mij daarop, dat zij niet lezen kon, en hij wellicht in dat geval den brief nog ongeopend te huis zou hebben gevonden.

Van Wondelgem naar Meulestede is de weg niet lang, en weldra kwamen wij aan de herberg, waar mijn gezel wezen moest. 't Was een geluk voor mij, dat ik er mede binnen trok, want ik erkende seffens het lokaal van de maatschappij De Zanglust en de eerste persoon, welken ik er ontwaarde, was mijn uitmuntende vriend Theodoor D., een overtuigd voorstander der Vlaamsche beweging.

- Wie dat er daar is! riep hij rechtspringend.

- Wat geluk u hier te vinden, juichte ik, de mij toegestokene hand hartelijk drukkende, en tevens den heer groetende, die eerst nevens Theodoor eene sigaar zat te rooken, doch nu rechtgestaan was.

- Mijn vriend Emiel M., van Assenede!... Mijn vriend Karel Stoens, van Meulestede!... zei Theodoor, ons aan malkander voorstellende.

- Als 't zoo is, zei Karel, terwijl hij mij uiterst minzaam de hand reikte, dan moeten wij ook maar vrienden worden.

Karel Stoens kon zeven en twintig jaren tellen. Hij was volop een flinke jongen, met krullende haren en blozende

[p. 104]

wangen, welker gloed echter wat getemperd werd door een licht blonden baard en helder blauwe oogen. Er lag natuurlijke bevalligheid op dat frisch gelaat; er straalden geluk en levenslust uit die zacht tintelende oogen. Ook was het met een oprecht genoegen, dat ik zijnen handdruk beantwoordde en zijne woorden bijstemde:

- Voorzeker, dat zullen wij!

Met ons drieën hadden wij al spoedig mijn toevalligen reisgezel vergeten. Deze was volop aan 't praten met den baas over liberalen en clericalen. Wij, wij wisten toch wat anders te doen. De Vlaamsche beweging, de Vlaamsche vrienden werden besproken; de Vlaamsche apen en de Waalsche judassen werden verwenscht, verguisd, verpletterd!..

Maar terwijl wij daar aan 't verwenschen, verguizen en verpletteren waren, kwam een zachtzinnig knaapje van zoowat twaalf jaren onze krijgshaftige samenspraak onderbreken en onzen vriend Karel stil op den schouder tikken.

- Grootvader, zei de knaap, grootmoeder laat u vragen of gij niet voor een oogenblik naar huis wilt komen. Vrouw van Doren is daar met eene zeer haastige boodschap.

- Zoo, mijn jongen, zei Karel, terwijl hij den kleinen krullebol vriendelijk bij de kin vatte: eene zeer haastige boodschap! Zou er wat schelen?

- Ja, grootvader; vrouw van Doren is daar met een rijtuig om u en grootmoeder: moei Leonie ligt op sterven!...

De jongen had de tranen in de oogen, Karel was opgestaan en dronk haastig zijn glas uit.

- Vrienden, sprak hij, ons de hand reikende, gij begrijpt dat ik u verlaten moet, en wel voorzeker voor gansch den avond. Edoch, morgen vroeg verwacht ik u beide te mijnent: wij zullen dan een borreltje nemen tot afscheid.

Ik betuigde Karel mijn spijt niet langer zijn gezelschap te mogen genieten en beloofde hem 's anderendaags een afscheidsbezoek te brengen, ten minste als Theodoor mij kon vergezellen.

- Nu, dan zie ik u vast, zegde hij, want Theodoor.... maar, dat vertel ik u morgen. Goeden avond, vrienden! Wel te slapen!

Hij nam den knaap bij de hand en vertrok.

- Wat schoon karakter, wat edele inborst, kon ik mij niet onthouden op te merken; gij zijt waarachtig gelukkig, Theodoor, zoo een vriend te bezitten.

- Ja, Karel Steens is een uitmuntende jongen, zei Theodoor: in onze Zanglust wordt hij vergood; men zou er hem door een vuur dragen! Maar hij verdient ook ten volle te zijn wat hij is: de gelukkigste man van Meulestede! Is 't niet waar, baas?

- Karel is een schat van een jongen, zei de baas, terwijl hij de centen wegstreek, welke onze vriend op de tafel had gelegd ter betaling van zijn gelag.

- Maar, vroeg ik, waarom noemde die knaap hem grootvader?... Een grootvader van zoowat vijf en twintig.!...

- En toch is 't zoo, lachte Theodoor; Karel is inderdaad de grootvader van den knaap.

- Wel, dan moet hij de grootmoeder van den jongen hebben gehuwd, bemerkte ik.

- Juist, zei Karel, en dat nog maar weinige maanden geleden.

- Zoo, zei ik, de gewone beweging makende met duim en wijsvinger: dat zal voor de duiten geweest zijn.

En ik moet bekennen, dat het fraaie beeld van Karel in mijnen geest reeds wat verduisterd was.

- Neen, volstrekt voor de duiten niet, hervatte Theodoor ernstig: Karel is geen jongen, die voor geld te koop is.

- Voorzeker niet, bevestigde de baas, terwijl hij de ledige pint van den Wachtebekenaar wegnam, wat voor gevolg had, dat de vent ze seffens weer vullen liet.

- Hij is getrouwd uit liefde, vervolgde Theodoor, en uit liefde alleen. Maar ik zie, dat gij geen zin hebt om vroeg slapen te gaan?... - Baas, vul onze glazen ook nog eens!... - Ik ga u eens de geschiedenis vertellen van Karels huwelijk: 't is net een roman!

- Ja maar, als 't eene historie is, zei de Wachtebekenaar, die nu met zijn vol glas naar onze tafel kwam, - als 't eene historie is, dan kom ik ook luisteren!... Te zeggen, als er geene ondiscretie bij is!...

- Volstrekt niet, man, zei Theodoor; kom, zet u hier maar wat bij ons, en rust intusschen wat uit van uw politiek gezeever!

Met dat compliment schoof hij den vent eenen stoel toe; deze nam hem zonder verder spreken aan en Theodoor begon. Wel twee geslagene uren zaten wij met gespannene aandacht te luisteren. Menige traan werd weggepinkt, menige krop doorgedronken, - althans door mij en Theodoor; want, tot groote ergernis van den baas, vergat onze Wachtebekenaar dit laatste op tijd te verrichten. Theodoor had reeds opgehouden met vertellen, en nog zat onze man in dezelfde houding, met de ellebogen op tafel en met het hoofd op de handen geleund. Eerst toen Theodoor en ik eenige oogenblikken later opstonden om naar huis te gaan, scheen de vent wat tot bezinning te komen; althans, hij stond insgelijks recht, dronk zijne pint ledig, vroeg den baas eene kaars om naar bed te gaan, wenschte ons den goeden nacht, en volgde dan het meisje, dat hem op uitnoodiging van den baas den weg toonde.

Des anderendaags 's morgens ging ik met Theodoor het beloofde bezoek bij Karel afleggen. ‘Moei Leonie,’ waarvan de knaap gesproken had, was dien nacht overleden; en Karels echtgenoote was met hunne twee kleinkinderen naar de kerk, zoodat ik haar tot mijn groot spijt dien dag niet eens te zien kreeg. Een jong meisje, dat Karel ‘juffer Mina’ en Theodoor eenvoudig Mina noemde, schonk ons een uitmuntend borreltje in. Theodoor zette een dronk aan op het huisgezin van Karel; maar toen daarop de borreltjes geledigd waren geworden, moesten zij, op begeerte van dezen laatste, nogmaals worden gevuld: hij wilde ook eenen dronk brengen. Och, wat werden Theodoor en juffer Mina rood tot achter de ooren, wanneer Karel op schalkschen toon voorstelde de glaasjes te

[p. 105]

ledigen op hun beider aanstaande gelukkige echtverbintenis. Mina's moeder was met hare dochter naar Meulestede gekomen om alles te schikken. Nu begreep ik waarop Karel 's avonds te voren had gezinspeeld, en waarom Theodoor in zijn verhaal met zooveel geestdrift over de jeugdige Mina had gesproken.

Wij namen afscheid van onzen vriend en richtten ons naar de statie van Wondelgem. Reeds waren wij er dicht tegen, wanneer wij als iemand in vollen draf achter ons hoorden. Wij keken om: 't was onze Wachtebekenaar, den hoed in den nek, den regenscherm onder den arm, die buiten adem kwam toegeloopen. Toen hij ons erkende, riep hij, naar de statie wijzende:

- Is 't niet om razend te worden!... kijkt, daar gaat die Waalsche duivel weerom aan 't loopen, als of hij ons geroken had.

Inderdaad, juist verliet een trein de standplaats.

- 't Is om razend te worden, herhaalde de vent, terwijl hij moedeloos staan bleef: wij zijn wederom te laat!... wederom te laat!...

- Hebt gij wel geslapen, kameraad? vroeg Theodoor.

- Wel, 't is misschien met zoo wel en zoo lang te slapen, dat ik te laat ben: de baas, - 't is eene schande voor eenen parochiaan! - heeft mij maar laten liggen, expres om mij te laat doen te komen!

En de vent stampte met zijnen regenscherm en met zijne hielen op de ijzeren brug, dat zij dreunde.

- Wrijf toch eens wel uwe oogen open, zei Theodoor lachend, want gij slaapt nog; anders zoudt gij zien, dat die trein ginder naar Eecloo rijdt en niet naar Zelzate!..

- Zoodat ik nog in tijds ben, riep de vent, bijna jubelend van blijdschap.

- In tijds, ja, maar niet te vroeg, zei Theodoor, want ginds komt de trein, dien gij hebben moet.

Toen ik een half uur later met den suikerbakker in Zelzate afstapte, om In den Graaf van Vlaanderen een glaasje tot afscheid te nemen, zag ik den treinoverste, waarschijnlijk dezelfde, die ons te Wondelgem liet staan, dezelfde aan wien ik dus de kennismaking met Karel en dezes geschiedenis te danken had.

- Komt gij niet een glaasje mede pakken? riep ik tot den vent.

- Tu es bien bon, Monsieur: comme vous le voulez, antwoordde hij, seffens met ons dezelfde herberg binnen stappende.

- Ziet gij wel, dat het een Waal is, fezelde mij de Wachtebekenaar in 't oor.

- Madame, schenk mij eens in haast eene borrel, sprak de treinoverste: mijnheer hier betaalt!

- Neen, 't is verd... een Vlaming! fezelde de Wachtebekenaar weder; waarom trakteert gij?

- Bazin, onderbrak ik, geef ons twee kappertjes bier! Maar à propos, chef, gij hebt ons gisteren eene schoone grap gespeeld aan de statie te Wondelgem....!

- Pardon, Monsieur, antwoordde de man, ik ben het niet die naar Gent voyageer; ik ben naar Lokeren.... A revoir, Messieurs! mijn trein wacht mij!... Merci bien!

- Zoo, dan moet ik ook voort, zei de Wachtebekenaar, want ik moet mede. Bedankt voor uw gezelschap, mijnheere, en wel te huis!

Hij stak mij de hand toe, lichtte den imperméable eventjes op, en volgde den treinoverste.

Een uurken later was ik te huis.

Des anderdaags verhaalde ik, in eenen brief, aan eenen vriend, wat er voorgevallen was op mijne reis. Hij antwoordde mij:

‘Weet gij wat: schrijf de geschiedenis van den jongen grootvader.’

Ik heb dat gedaan, en meer nog; want, - ik heb het vergeten te zeggen: op den trein van Wondelgem naar Zelzate zei mij de suikerbakker:

- Zoo, gij zijt van Assenede, mijnheere?

- Ja, vriend, om u te dienen.

- Zoo! Het doet mij pleizier: 't is eene schoone gemeente, waar veel brave menschen wonen! Kent gij daar den suikerbakker Carambol niet?.. Ja, gij kent hem: 'k zie het aan uwe mine. Hewel, spreek hem eens van den suikerbakker van Wachtebeke: hij zal u wat vertellen van mij! Gij zijt gisteren, zoowel als ik, gedaan geweest van die historie ginder; maar als ge de mijne zult hooren!...

En alzoo, lieve lezers, zal ik u eerst de geschiedenis verhalen van den Jongen grootvader; daarna, als 't God belieft, zal ik u die vertellen van den Suikerbakker van.... Wachtebeke!

(Wordt voortgezet.)

E.M. Meganck.