De Vlaamsche School. Jaargang 24

Kroniek.

Antwerpen. Het museum is verrijkt met een uitmuntend schoon en breed geschilderd mansportret dat aan Rubens wordt toegeschreven; het maakte tot in 1851 deel uit van de verzameling van Saceghem, te Gent, en werd op 3 Juni van hetzelfde jaar door E. Le Roy te Brussel⁽¹⁾ toegewezen met een vrouwenportret (n^r 49 en 50), thans in de verzameling Wilson, voor 11,000 fr., aan graaf de Cornelissen; beide portretten zijn door P.L.J. Spruyt op koper gesneden. De bijna recht van voren afgebeelde onbekende man is blond, heeft weinig baard en ziet er omtrent 40 jaren oud uit; hij is geheel in 't zwart gekleed, draagt een in satijn geborduurd wambuis, lakenen mantel en afvallenden geplooiden witten kraag, die eerst stijf gepind omhoog staande volgens Spaansche mode was geschilderd. Heeft de schilder de gedaante van den kraag veranderd ten verzoeke van den afgebeelde, of is die wijziging (waarvan het stuk de sporen draagt) anderszins geschied? Dit blijft eene vraag. Achter den afgebeelde is eene roode gordijn. Het stuk is op paneel geschilderd en is 1^m00 hoog en 0^m72 breed. Het kwam voor, onder n^r 83, op de tentoonstelling van oude schilderijen, te Antwerpen ingericht ter gelegenheid van het 3^e eeuwfeest van P.P. Rubens' geboorte in 1877 en behoorde alstoen aan mevrouw de gravin de Cornelissen, van Brussel. Het is voor het museum aangekocht voor 25,000 fr.

- De gunstig gekende beeldhouwer Leopold De Vriendt heeft een borstbeeld van den heer J.C. Van Put, wijlen den oud-burgemeester van Antwerpen, voltooid. De bewerking van het borstbeeld wordt geroemd als voortreffelijk, ook in wat betreft de gelijkenis.

- Stanley, de beroemde Amerikaansche reiziger in Afrika, bezocht den 15ⁿ Juni de stad Antwerpen. Den avond van dien dag woonde hij eene zitting van het Aardrijkskundig Genootschap bij in de wandelzaal van den Franschen schouwburg gehouden onder voorzitterschap van den heer luitenant-kolonel Wauwermans, die bij deze gelegenheid eene toepasselijke redevoering uitsprak in de Fransche taal, welke de heer Stanley in het Engelsch beantwoordde, waarna de heer burgemeester L. de Wael, op uitnoodiging naar de bijeenkomst gekomen, eene toespraak hield, waarvoor hij zich beurtelings bediende van de Engelsche en de Fransche taal. Des anderdaags 's avonds onthaalde het genootschap zijn befaamden gast op een banket bij Nagant. Aan het nagerecht werd onder andere het woord gevoerd door de heeren Wauwermans, Delgeur, Stanley en Weaver, consul der Vereenigde-Staten van Amerika. Later bezocht het gezelschap de Koninklijke Harmonie waar de heer Stanley verzocht werd in het Gulden Boek der stad Antwerpen te teekenen onder het volgende opschrift: ‘Heden, 15 Juni 1878, heeft de heer Henry M. Stanley Antwerpen bezocht en aldaar de zitting van het Aardrijkskundig Genootschap bijgewoond.’

- Voor den prijskamp van tooneelletterkunde, uitgeschreven door het gemeentebestuur ter gelegenheid van de 25^e verjaring der stichting van het Vlaamsch tooneel te Antwerpen, zijn ontvangen 39 stukken. Als keurmeesters zijn aangewezen de heeren P. Billiet, A. Cornette, N.J. Cuperus, J. de Geyter, V. Driessens. P. Génard, C.J. Hansen, Jacobs-Beeckmans, A. Michiels, Em. Rosseels, D. Sleeckx, J. van Beers (voorzitter), F. Jos. van den Branden.

(1) De verzameling van Saceghem was in April 1851 voor minder dan 200,000 fr. verkocht aan Patureau van Parijs, die ze op 2 en 3 Juli daaraanvolgende stuksgewijs openbaar liet verkoopen te Brussel door E. Leroy, in welke veiling zij 329,000 fr. opbracht.

[p. 91]

- In het begin van October zal een tooneelcongres worden gehouden, ingericht door de rederijkkamer de Olijftak, naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van het Vlaamsch tooneel te Antwerpen. De regelingscommissie bestaat uit de heeren L. de Wael, burgemeester, eere-voorzitter, Em. Rosseels, voorzitter, J. van Beers, Peter Benoit, J. Van Ryswyck, V. Ceulemans. E. Mertens. F.J.H. Van der Ven, E. Campers, F. Gittens, Jacobs-Beeckmans, Aug. Michiels, Ferd. Van der Taelen, F. Jos. Van den Branden, J. Veders. Ledenkaarten kosten 3 fr. Van de sprekers wordt vóór 1 September opgave verlangd van de door hen te behandelen onderwerpen.

- In 1879 zal de prijs van Rome (bestaande in vier jaarlijksche beurzen van 4000 fr. elk om in het buitenland te studeeren) voor bouwkundigen van minder dan 30 jaren oud te winnen zijn. Er kan een 2^e prijs (ter waarde van 300 fr. eens gegeven) worden verleend. De aangiften voor het examen moeten vóór 20 December 1878, die voor den prijskamp vóór 21 Juni 1879 worden gedaan. Nadere inlichtingen zijn verkrijgbaar bij den heer griffier der academie van schoone kunsten.

- Met genoegen hebben wij vernomen dat de kunstschilders W. Linnig junior en Alexander Struys, leeraren bij de groothertogelijke academie van Weimar, zijn benoemd tot ridders van de orde van den Witten-Valk.

- Het geschilderde glasraam uit O.-L.-Vrouwekapel in de hoofdkerk, is verplaatst naar het vierde raam, welk hiertoe van nieuwe kruisen werd voorzien. Het oordeel door ons uitgesproken in onzen jaargang 1875, blz. 104, is niet gewijzigd. Gaarne zagen wij het bewuste raam uit de kerk weg.

Brussel. Het door ons op blz. 75 vermelde portret is geen portret van Rubens op zijn 40^ste jaar, maar wordt aan Rubens toegeschreven. Het draagt het volgende opschrift: aetate erat. 41. 1619. Het stuk schijnt uit Engeland te komen. De afgebeelde man is onbekend. Het portret schijnt door tusschenkomst van een derden persoon aan den Belgischen staat te zijn afgestaan, de eigenaar van het stuk niet verlangende gekend te wezen.

- De Zuidnederlandsche Maatschappij van Taalkunde heeft besloten eenen tweeden wedstrijd te openen voor de beste verzamelingen van Vlaamsche idiotismen, kunnende dienen ter aanvulling der werken, die reeds over die stof zijn verschenen, namelijk het Algemeen Vlaamsch Idioticon van Schuermans en het Westvlaamsch Idioticon van de Bo. Ofschoon beide gewrochten groote taalschatten aan het licht hebben gebracht, heeft nochtans een kort onderzoek aan de maatschappij de overtuiging gegeven, dat nog een rijke oogst op het veld der gewestspraken voorhanden is. De eerste prijskamp der maatschappij heeft reeds een grooten schat van gewestelijke woorden opgeleverd; de bekroonde hoogst merkwaardige verzamelingen der heeren Tuerlinckx en Rutten zullen eerlang in het licht gegeven worden (zie onzen tegenwoordigen jaargang, blz. 68). De handschriften zullen ter mededinging aanvaard worden tot 1 Januari 1881 bij den heer secretaris der maatschappij J. Bols, bestuurder van 't college, te Aarschot (bij wien het omstandig programma van den wedstrijd op aanvraag verkrijgbaar is). De 1^e prijs bedraagt 600 fr., de 2^e, 400 fr., de 3^e, 200 fr.

- Stanley, de bekende ontdekkingsreiziger, te Brussel aangekomen, is gedurende de ettelijke dagen die hij in de hoofdstad heeft doorgebracht, de gast des konings geweest.

- Door de regelingscommissie is beslist dat de tentoonstelling van schoone kunsten (zie blz. 75), in plaats van op 20 Augustus, eerst den 4ⁿ September zal geopend worden, terwijl voor het zenden der stukken tijd gelaten is tot en met 7 Augustus.

- Als gevolg der kiezingen voor de wetgevende kamers, den 11ⁿ Juni gehouden en waardoor eene verandering van ministerie werd teweeggebracht, is er een nieuw ministerieel departement, uitsluitend voor zaken van onderwijs, tot stand gekomen. Als minister van openbaar onderwijs is benoemd de heer P. Van Humbeeck.

- Verschenen het iv^e deel van het veelomvattend werk van Edmond Van der Straeten, getiteld La musique aux Pays-Bas avant le xix^e siècle.

Buitenland.

Amsterdam. Ter gelegenheid van de op 1 Mei gevierde 40^e verjaring van de stichting der stedelijke diergaarde, zijn den bestuurder talrijke geschenken aangeboden en hebben de bestuurders der verschillende Europeesche dierentuinen (eenige woonden de feestviering bij) den heer J.L. Westerman, bestuurder van de dierengaarde, het model van een geschenk aangeboden, welk zal bestaan in eene verzilverde bronzen vaas, versierd met een hooggewerkt landschap met vogelen en andere dieren. De uitvoering van dit kunstgewrocht is opgedragen aan Alfons Bogaerts, van Antwerpen. De vaas zal geplaatst zijn op een voetstuk van Marenzo-marmer, geleverd door L. Wijnen en c^ie, van Antwerpen. Buiten een betrekkelijke opschrift, voert het voetstuk de namen der schenkers. In het bovendeel van het voetstuk prijkt Westermans' afbeeldsel in medaillon, insgelijks van de hand van A. Bogaerts.

's-Gravenhage. Over Guicciardini's beschrijving der Nederlanden is eene studie in het licht gegeven door P.M. Boele van Hensbroeck, waarin niet minder dan 33 uitgaven van het oorspronkelijke werk of van vertalingen er van omstandig vermeld worden. Verkrijgbaar bij M. Nijhoff. Prijs: gl. 1.25.

Rotterdam. Het museum Boymans is in den laatsten tijd verrijkt geworden met 8 veestukjes, geschilderd door Van den Sande Bakhuyzen sr. en de afbeelding van eenen slagerswinkel, door eenen meester in de vorige eeuw geschilderd. Deze 9 schilderijen werden bij laatste wilsbeschikking door den heer D.R. Gevers Deynoot aan het museum nagelaten, terwijl de heer A.J. Lamme het beschonk met een borstbeeld van Ary Scheffer, vervaardigd door mev. Marjolin-Scheffer.

Haarlem. Teylers Tweede Genootschap schrijft de volgende prijsvragen op nieuw uit: i. Eene critische behandeling van P.C. Hoofts Nederlandsche historiën, waarin te beoordeelen de bronnen die hij gebruikt heeft en vergelijkend de berichten na te gaan door hem ontleend aan onuitgegevene stukken en mondelinge overleveringen (prijs 400 gl.); ii. Een geschiedkundig en critisch onderzoek van de beoefening der houtsneekunst in Noord- en Zuid-Nederland, van den oorsprong af tot het midden der xvi^e eeuw, met volledige beschrijving der werken van hen, die in dat tijdvak in Holland in deze kunst hebben uitgemunt (prijs 400 gl.). De verhandelingen (in het Nederlandsch, Fransch, Engelsch of Hoogduitsch) uiterlijk op 1 April 1880 in te zenden (zonder naam, onderteekend met eene kenspreuk en vergezeld van een briefje waarin des schrijvers adres) aan het fundatiehuis van wijlen P. Teyler Van der Hulst, te Haarlem. (Zie onzen jaargang 1877, blz. 12 en 27.)

Breda. In deze stad zal tusschen 22 en 26 September, wanneer groote feesten zullen plaats hebben, een gedenkzuil worden opgericht, ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan der koninklijke militaire academie.

Utrecht. Op de veiling van boeken, in de eerste 8 dagen der maand Mei gehouden door den boekhandelaar J.L. Beijers, besteedde men voor een eenig exemplaar der Emblemata christiana, 510 gl., voor de Genealogie der familie Wuytiers, 355 gl., voor eene verzameling der werken van Cats, 225 gl., voor Les anciennes tapisseries, van Jubinal, 140 gl., voor Wapenhandelinghe, van De Gheyn (gedrukt in 1608), 125 gl., voor Nassausche wapenhandelinge, van Van Breem (gedrukt in 1618), 80 gl.

[p. 92]

- In den boekhandel van J.R. Van Ross im zijn verschenen de welgelijkende portretten van twee uitstekende letterkundigen, de heeren H.J.A.M. Schaepman en J.A. Alberdingk-Thijm, op staal gesneden door P.J. Arendsen, 0^m70 hoog, 0^m47 breed. De prijs van elk portret is: proefdruk, 10 gl., gewone druk, 5 gl.

- Bij den uitgever J. Dijleveld is in het licht verschenen de toespraak, welke de hoogleeraar Nicolaas Beets tot de studenten richtte op den gedenkdag der stichting van de Utrechtsche hoogeschool. Zij is getiteld: Groote mannen en ware grootheid. Ter aanbeveling van het nieuwe werk van hem, die tusschen Neerlands ‘groote’ schrijvers eene plaats bekleedt, nemen wij blz. 88 eenige regels uit de toespraak over die in aller handen verdient te komen.

Parijs. In deze stad, volgens het Atheneum meldt, is den 1ⁿ Juni verkocht voor 50,000 fr. een op perkament gedrukt exemplaar van Guttenbergs dusgenaamden grooten bijbel van Menz, verschenen in het jaar 1455. Eenige ontbrekende bladzijden zijn door nagemaakte vervangen. Op de veiling Perkins, in 1873, gold een exemplaar van denzelfden bijbel, ook op perkament gedrukt, meer dan 100,000 fr. met het opgeld. (Zie de Vlaamsche School van 1873, rubriek Londen, blz. 152.)

- In 1877 betaalden de Parijsche schouwburgen aan schrijversrechten fr. 1,736,520.36, zijnde circa 26,000 fr. meer dan in 1876.

- Den 12ⁿ Juni werden bij den minister van onderwijs op een groot avondfeest dansen uit de xvi^e en xvii^e eeuw uitgevoerd. De muziek bij die dansen was door den heer de Lajarte, archivaris van de groote Opera, teruggevonden en de passen waren geregeld door juff. Laura Fonta, eerste danseres aan de Opera. Ook werd een volledig dansspel uit de xviii^e eeuw, les Indes galantes, vertoond. De aanwezigen werden buitendien onthaald op klassieke muziek.

- Den 13ⁿ Juni werden Henri Martin met 18 en E. Renan met 19 stemmen benoemd als leden der Fransche academie, ter vervanging van A. Thiers en Claude Bernard.

- De Fransche luchtvaartmaatschappij is bedacht op de inrichting van eene ontdekkingsreis naar de Noordpool; de reis zou ondernomen worden in eenen luchtbal die 8 personen zou kunnen bevatten en welke zou opgeblazen worden met gas van petroleum (één kilogram petroleum geeft 450 kubieke meters, zoodat een luchtbal, met gas van petroleum opgeblazen, 62 maal langer omhoog zou kunnen blijven dan een luchtbal die met waterstof of lichtgas zou zijn gevuld). De oplating als zij plaats heeft zou in Groenland, IJsland of Noorwegen geschieden. Wanneer de afstand, tusschen de pool en de plaats van vertrek, berekend wordt op 1500 mijlen en de luchtreizigers 3 meters weg per seconde afleggen, dan zouden zij omtrent 25 dagen onderwege zijn. Maar in het vooruitzicht van windstilte en slecht weder, zou voor 3 of 4 maanden leeftocht worden medegenomen, zijnde, voor 8 menschen, ongeveer 500 kilogrammen, daar de reizigers in de poolstreken veel meer levensmiddelen moeten gebruiken dan men in gematigde luchtstreken noodig heeft.

Marseille. Het stedelijk aardrijkskundig genootschap heeft een zijner leden, de roomsch-katholieke priester Debaize, als ontdekkingsreiziger in Afrika op de baan. Toen hij zijn laatst ontvangen bericht afzond, was hij te Zanzibar de goed onthaalde gast van sultan Saïd-Bargash, die hem eene woning had verschaft.

- Onder de leiding van den luitenant ter zee Biard zal de stoomboot Juno in den loop van Juli deze haven verlaten om eene pleizierreis rond de wereld te doen met 25 reizigers (12 Franschen, zijnde de overige Russen, Duitschers, Zwitsers en Belgen) die ieder 20,000 fr. aan reiskosten betalen.

Londen. In April werd de verzameling sterkwaterplaten van Rembrandt, bijeengebracht door den heer Danby Seymour, verkocht; zij bracht 2525 ponden sterl. op. Onder andere golden: De oude haring, 325 1/2 p. st., De drie boomen, 130 p. st., een portret van burgemeester Six (op Chineesch papier), 220 1/2 p. st., Christus voor Pilatus, 42 p. st., de H. Hieronymus zittende voor eenen boom (op Chineesch papier), 140 p. st., Een boer met melkemmers, 70 p. st., een landschap met bogen en een obelisk, 100 p. st., portretten van J.C. Sylvius, 130, Uytenbogaert, 72 en Ephraïm Bonus, 101 p. st.

- Professor Edison heeft ten gerieve van dooven een toestel uitgevonden dat megafoon genoemd wordt, waardoor de klanken vijftigmaal versterkt schijnen te worden en waarmede men dooven reeds proeven ziet nemen in kerken, schouwburgen, concerten enz. Een doove, die sedert 20 jaren geen orgel meer had hooren spelen, verschafte zich weder dit genot met behulp van den megafoon. Naar aanleiding daarvan vraagt een blad, of de tijd der vervulling zou aangebroken zijn voor de woorden der schriftuur: de blinden zullen zien, de dooven zullen kunnen hooren?

Madrid. Onder den titel Cartas de Indias is een foliant van ruim 800 blz. met platen en kaarten verschenen, die nopens de ontdekking van Amerika een aantal hoogst belangrijke stukken bevat welke onlangs door den minister van onderwijs, graaf Toreno, werden aangekocht en nog onuitgegeven waren.

Venetië. De commissie voor vaderlandsche geschiedenis heeft een aanvang gemaakt met het drukken en uitgeven van het belangrijk geschiedkundig dagboek over de gebeurtenissen, voorgekomen in Italië en in de Venetiaansche bezittingen tusschen 1496 en 1533, bestaande in 50 folianten, geschreven door den patriciër Marino Sanudo.

Rome. In April is op den Palatijnschen heuvel een levensgroot marmeren Junobeeld zonder hoofd en armen opgegraven.

- In de Via nazionale, op den grond van het paleis Palavicini, is eene mozaïeke muurbekleeding ontdekt, voorstellende een schip dat eene haven, voorzien van kaaien, een veerhoofd en eene lichtbaak, binnenzeilt. De mozaïek zal overgebracht worden naar het Capitool. Op den grond van het kamp der praetorianen (zie onzen jaargg. 1877, blz. 103), is een kelder gevonden die een duizendtal wijnvazen, waarvan een paar honderd met gekleurde opschriften, bevat.

Olympia. Bij de opgravingen (zie onzen jaargang 1876, blz 185) werden van 25 September 1876 tot 5 Juni 1877 gevonden 408 marmeren voorwerpen (waartusschen 16 standbeelden), 1242 bronzen voorwerpen, 177 potaarden voorwerpen, 207 munten en 12 opschriften. De kosten bedroegen circa 200,000 fr.