De Vlaamsche School. Jaargang 23

De oude kelders in de Wisselstraat, te Antwerpen.

In 1876, blz. 165, gaf de Vlaamsche School de afbeelding van een welfsel en kapiteel van zekeren ouden kelder, onder de Wisselstraat, te Antwerpen, bestaande en deeluitmakende van het huis op den Westhoek van gemelde straat en de Groote-Markt. Dit huis, met al de andere in de Wisselstraat afgebroken zijnde ter verbreeding van de straat, zoo werd de vraag gesteld, of de bewuste kelder oudheidkundige waarde genoeg bezat, om als overblijfsel van een aloud gebouw bewaard en in eere gehouden te worden?

Ik heb opzoekingen gedaan naar den oorsprong en den aard van het gebouw, waartoe de kelder oudtijds behoorde.

Wat ik vond, laat ik hier volgen.

Waar zich thans de Wisselstraat bevindt, stond reeds in de eerste helft der xv^e eeuw eene aanzienlijke meesterwoning (wanneer zij gebouwd werd is niet gebleken), die zich uitstrekte van op de Groote-Markt tot op de Oude-Beurs. In 1453 was dit huis het eigendom van den schepen Nicolaas Alleyn, die het ambt van rentmeester der stad Antwerpen bekleedde en in het aangegeven jaar het tijdelijke met het eeuwige verwisselde, zonder wettige kinderen na te laten. Het bewuste huis was geheeten Dornick. Na Alleyns dood, werd het geërfd door zijne zuster Beatrix, echtgenoote van Jan van Ursele, en Wilgarde, echtgenoote van Jan van Sompeken, die het eigendom verkavelde, en er eenen voetweg door heentrokken, die Dornickstraetken werd genoemd.

Jan van Sompekens dochter, Maria, trouwde met Jan Ruycrock van de Werve, en in de eerste helft der xvi^e eeuw waren de kinderen dezer echtelieden, bij onverdeeldheid, eigenaars van al de huizen, op de Westzijde van den voormelden voetweg gebouwd. In 1546 en 1547 verkochten zij dezelve aan verschillende lieden. Omstreeks denzelfden tijd, werd de Oostzijde van het eigendom grootendeels door Adam Boelaert gekocht.

Het perceel op den Westhoek van de Oude-Beurs behield den naam Dornick. Van het op de Groote-Markt uitkomend gedeelte der meesterwoning werden twee huizen gemaakt; in de xvii^e eeuw heette een dezer huizen St.-Pieter, het andere Het Vosken. Dan ook begon men het straatje Wisselstraatje te heeten, naar den naam van een zijner huizen.

Oudtijds en tot in de xvii^e eeuw kwam men van de Groote-Markt in het Dornickstraetken of Wisselstraatje langs eene groote poort, afgebeeld op een in mijn bezit zijnde plan, dat van rond 1565 dagteekent.

De oorspronkelijke kelder der meesterwoning (van welks overblijfsel thans de rede is) werd in 1547 veranderd, bij de verkaveling des eigendoms. Dienaangaande wordt in de verkoop-akte het volgende gelezen: ‘wel verstaende dat de voors. erfnemer (de kooper van een van de hoekhuizen der Groote-Markt) den kelder onder niet verder hebben en sal dan 't selve huys nu ter tyd boven breed is ende zoe dien bij de gezworen erfscheijders deser stadt afgeteeckent is.’

[p. 78]

Al de huizen van de Wisselstraat bekwamen daarenboven het recht zich te bedienen van de twee sedert zeer lang gedempte gemakputten, die onder het midden van 't straatje lagen.

Dat de kelder van het huis Alleyn ooit herbouwd zou zijn, heb ik nergens aangetroffen.

Om het in de Vlaamsche School afgebeelde overblijfsel van dezen kelder als eene merkwaardigheid te kunnen bewaren, zou men het welfsel en de muren moeten herbouwen, daar zij geoordeeld worden niet sterk genoeg te zijn, om er met zwaar geladen wagens, zooals er thans door de verbreede Wisselstraat zullen komen, over te rijden. Ten aanzien daarvan, heeft de gemeenteraad den 5ⁿ Mei besloten den kelder te doen dempen, nadat er een of meer pilaren met hunne kapiteelen uitgehaald zullen zijn, om bewaard te worden op het Steen, in het museum van oudheden.

Antwerpen.

Ridder Leo de Burbure.