De Vlaamsche School. Jaargang 20

Eene zonderlinge ware gebeurtenis.

In 1833 had een jong Hamburger al zijne toebereidsels gemaakt voor eene groote reis. De naam van dien jongeling was Herman. Door werk en spaarzaamheid had hij een zeker sommeke bijeengebracht en de oogenblik was gekomen om den schoonsten droom zijns levens te vervullen, dien van naar Amerika te trekken en daar een winstgevenden handel te beginnen.

In de haven lag de Goede Hoop geankerd, een groot koopvaardijschip, in lading voor Amerika, en dat fier op zijne ankers wiegde, in afwachting van zijn aanstaande vertrek.

Onze jongeling kwam aan den scheepskapitein vragen of hij plaats had voor hem en zijn reisgoed.

- Waarom niet? antwoordde de kapitein vriendelijk. Enkel moet ik u doen opmerken dat, voor mijne verzekering, de passagiers op voorhand moeten betalen. Daarna hebt gij u maar gereed te houden; want zoodra de wind uit een goed gat waait, ga ik onder zeil.

Er werd hier niets tegen ingebracht. De bepaalde som werd betaald, het kwijtschrift afgeleverd, en de jongeling bracht zijn koffer en zijne kleederen in eene herberg aan de Werf.

Als er een groot schip gaat vertrekken, heeft men soms de gewoonte drie kanonschoten te lossen, die kort achtereen worden gedaan. Bij dit teeken verhaasten zich de reizigers aan boord te komen, en zeker is 't nog nooit iemand ingevallen te zeggen, dat hij die verwittiging niet begreep.

Gedurende het gesprek dat hij 's morgens met den kapitein had gehad, had Herman gehoord dat hij nog omtrent tijd had tot vijf ure 's achternoens. Hij had een smartelijk afscheid genomen van zijne bloedverwanten en vrienden, en wilde nu niet meer naar hen terugkeeren om hunne droefheid niet te vernieuwen. Er hecht zich altoos iets onbestemds aan de gedachte van uit zijn land te trekken, den huiselijk en haard te verlaten en zich te scheiden van geliefde wezens. Als dit gebeurt,

[p. 137]

krimpt ons hart pijnlijk ineen, bij de overweging dat op dit scheiden wellicht geen terugzien meer volgen zal.

In dezen gemoedstoestand bevond zich Herman, toen het verlangen bij hem opkwam, nog eens den omtrek te doorloopen van de stad die hem had zien geboren worden en waar hij, als kind, zoovele gelukkige stonden had gesleten.

Onder de schoone wandelingen die op den grond der oude vestingen van Hamburg zijn gemaakt, bemerkt men vooral degene van de omheining, welke onder den naam van Sintfaug is bekend. Zij is gelegen op eene hoogte, van waar men een gedeelte der schoone stad kan zien en men insgelijks uitzicht heeft op den grootschen stroom en op de haven met hare schepen.

't Is naar dit punt dat de jongeling zijne stappen heeft gericht; hij onderscheidt zeer duidelijk het vaartuig waarmede hij spoedig zou scheep gaan. Op eene van de steenen banken gezeten, laat hij achtereenvolgens zijne blikken weiden over de bekoorlijke plekken die hem omringen; hij schijnt haar eene laatst vaarwel te willen toesturen. Hij denkt aan zijnen vader en aan zijne moeder, die niet meer in leven zijn, aan eenen broeder en aan eene zuster, die ook in het graf rusten: eene zachte aandoening maakt zich allengs van hem meester en weldra vullen tranen zijne oogen; daarna, tot zijnen eigen toestand terugkeerende, valt hij op de knieën, verheft de oogen ten hemel en smeekt het Opperwezen zijne onderneming te zegenen en haar te doen gelukken,

Nauwelijks heeft hij zijn gebed geëindigd, of hij hoort een kanonschot weergalmen: de Goede Hoop gaf het eerste teeken tot vertrek.

Herman staat op en stapt ijlings den heuvel af, waarop hij zich bevond. Beneden gekomen, dwalen zijne blikken toevallig over de groene zoden die den weg bezoomen, en, te midden van het grasplein, bemerkt hij een klaverblad van vieren. Deze ontdekking doet hem glimlachen; zij herinnert hem die bijgeloovigheid zijner kindschheid, volgens welke een dergelijk blad dat, gelijk men weet, tamelijk zeldzaam is, aan dengene die het vindt geluk aanbrengt. Hij plukte het blad, met het inzicht het te bewaren als eene gedachtenis van zijn dierbaar vaderland.

Hier dient aangestipt, dat te Hamburg eene verordening bestaat, welke strenge straffen bepaalt tegen al wie zich veroorlooft in de schoone stadshoven het minste blaadje of twijgsken af te trekken. Volgens voorschriften, waarvan de uitvoering streng bewaakt is, wordt de plichtige aangehouden en naar het politiebureel geleid, waar hij die overtreding duur moet betalen. Dergelijke strengheid is noodzakelijk; als het aan iederen wandelaar toegelaten ware straffeloos bloemen te plukken of planten uit te trekken, zouden de openbare hovingen aan de grootste beschadiging blootgesteld zijn.

Het zou moeielijk wezen te beslissen of, onder den invloed zijner droefgeestige bekommering, de jongeling dit strenge voorschrift vergeten had, dan wel of hij dacht: ‘Bah! Ik ben alleen; niemand ziet me.’ Wat er ook van zij, zich herinnerende dat de tijd dringend was, aarzelt hij niet, en zich bukkende, plukt hij het klaverblad af; hij stak het in zijn zakboekske en wilde verder gaan, toen hij zich eensklaps hoorde toeroepen dat hij moest blijven staan. Een soldaat der politie van de wandeling, dien hij niet had gezien, had al zijne bewegingen afgespied, en kwam nu de hand op hem leggen.

Herman kreeg het benauwd: hij wist dat deze beambten er aan houden hun plicht te vervullen; hij zelf was een te rechtzinnig karakter om te trachten den beambte door omkooping te bewegen hem vrij te laten... De jongeling wist. welke boet er op het afplukken van bloemen stond. Hij zag wel, dat er hem niets zou overblijven, dan te betalen. Daarom haalde hij het geld uit den zak en bood het den wachter aan, zeggende:

- Daar, hier hebt gij het bedrag van de boet; gij ziet dat ik geene schade heb gedaan, maar vermits ik binnen minder dan een half uur naar Amerika vertrek, heb ik dit klaverblad willen medenemen, ter gedachtenis van de laatste oogenblikken die het mij gegeven is hier door te brengen.

- Ik bekommer mij niet over wat gij hebt willen doen, antwoordde de wachter; maar in alle geval is het niet toegelaten geld aan te nemen; gij kunt in de wacht betalen.

- Breng mij er dan, als 't u belieft, seffens naar toe, zegde Herman op smeekenden toon.

- Het spijt mij, aan uwen wensch niet te kunnen voldoen, antwoordde de soldaat; ik durf mijnen post niet verlaten: gij moet wachten tot dat men mij komt aflossen.

- Maar, man lief, schreeuwde de jongeling en eene siddering liep over gansch zijn lichaam, als ik nog langer blijf, vertrekt het schip zonder mij en ik heb reeds de reiskosten betaald. o! Heb medelijden met mij en laat me vertrekken.

- Daar valt niet van medelijden, zeide de bediende, mijn plicht vòòr alles, en ik zie geen middel om u te helpen. Vermits gij niet enkel de wet kent, maar ook het juist bedrag van de boet die zij bepaalt, zoudt gij het klaverblad maar aan zijnen stengel hebben moeten laten; nu gij het niet gedaan hebt, moet gij de gevolgen uwer overtreding aan niemand toeschrijven dan aan u zelve.

Herman zag wel, dat allen verderen aandrang nutteloos zou geweest zijn. Hij besloot dus van den nood eene deugd te maken en te wachten. Nog een kwartier moest er verloopen, eer de soldaat afgelost werd. De tijd verliep niet spoedig genoeg voor zijn ongeduld, maar zijne benauwdheid steeg ten top, toen hij van op het schip het tweede kanonschot hoorde lossen.

Men begrijpt, wat de ongelukkige moest lijden, want als het schip zonder hem onder zeil ging, moest hij, om te trachten het te bereiken, zich naar Cuxhaven doen brengen, iets wat veel geld kostte, en als het schip ook daar weg was, was de som die hij voor de reis betaald had, zonder terugkeer verloren.

Hij had helaas! al den tijd om bittere overwegingen te maken over de onvoorzichtigheid die hij had begaan, en vervloekte inwendig het klaverblad, die eerste oorzaak van al zijne teleurstellingen.

Eindelijk werd de schildwacht afgelost en Herman volgde den soldaat die, tot overmaat van ramp, den langsten weg insloeg. Op dezen oogenblik hoorde men in de verte het derde kanon-

[p. 138]

schot weergalmen. Herman trad overhaastig de wachtkamer binnen, vertelde er in weinige woorden zijn droevig wedervaren en verzocht den officier, spoedig zijn geld te willen aannemen, ten einde in allerijl naar de haven te kunnen snellen.

Men bewilligde dit verlangen, en men kan zich de haast voorstellen, waarmede hij langs den kortsten weg aanstonds naar de haven snelde. Ongelukkiglijk was hij er zeer verre af; hij was uitgeput van vermoeidheid toen hij er aankwam. Maar, o wreede teleurstelling! het schip was vertrokken; men zag er geen het minste spoor meer van!

Zijne krachtdadigheid wederstond zulke beproeving niet; tranen, die hij vruchteloos trachtte te bedwingen, gaven de overstelping zijner droefheid te kennen. De overweging echter riep hem tot het besef van zijnen waren toestand terug, en verlevendigde eenigszins zijnen moed; hij zegde zich dat er hem nog de kans overbleef het schip te kunnen inhalen. Eenige nieuwsgierigen, door de zonderlingheid van het voorval aangelokt, en die veel belangstelling in 's jongelings lot betoonden, versterkten hem in zijn denkbeeld, welk hij zich verhaastte ten uitvoer te leggen, door goedwillig den prijs te betalen mitsgaders welken men hem den grootsten spoed beloofde.

Hij werd naar wensch gediend en bereikte spoedig Altona; hij neemt inlichtingen en verneemt dat de Goede Hoop er sedert lang voorbijgezeild is! Spoedig richt men zich naar Blankenzee, waar hij hetzelfde antwoord krijgt.

Er bleef hem nu nog eene laatste hoop: die van het schip te Cuxhaven te bereiken. Hij landt er aan; maar aangezien de wind heviger was geworden, had de kapitein er zijn voordeel mee gegaan en was, alle zeilen bij, vertrokken. De storm duurde voort en deed uit de afgronden der ongestuimige zee een naarklinkend geloei opstijgen, terwijl de schaduwen van den nacht zich over gansch het aardrijk verspreidden...

Met benepen boezem zag Herman zijne laatste hoop verzwinden. Overvloedige tranen stroomden over zijne wangen. Met schrik overzag hij de uitgestrektheid zijns ongeluks en staarde hij somber in de toekomst die zich voor hem opende. Naarmate het jaargetijde vorderde, werden de zeereizen gevaarlijker door de hevige stormen welke de nadering des evennachts steeds door een groot getal schipbreuken kenmerken. Daarenboven waren zijne geldmiddelen fel gekrompen, door de gedane en nu geheel onvruchtbare uitgaven, ten eerste voor de betaling zijner overvaart naar Amerika, vervolgens voor de boet, dan eindelijk voor zijne reis om het schip in te halen... En wat zou hem nu zijn verblijf in Hamburg nog niet gaan kosten, want hij moest er het vertrek van een ander vaartuig afwachten? Wat zoude er nu van al zijne schoone droomen, van zijne plannen voor de toekomst geworden? Wie zou hem den kostbaren tijd teruggeven waarvan hijt hans het verlies betreurde?

En de oorzaak van al die tegenspoeden, was het klaverblad, dit verwenscht klaverblad van vieren! Immers, als hij het niet hadde geplukt, zou niets van al het gebeurde hebben plaats gehad. Hij was dus zelf de stichter van zijn ongeluk, hij bekende het; en die bekentenis, hem door zijne rechtzinnigheid afgeperst, verdubbelde zijne smarten, want er is voor den mensch geen pijnlijker rampspoed dan die welke hij weet dat hij zich zelven heeft berokkend.

Vernederd, ontmoedigd keerde hij terug naar Hamburg, waar hij zich geheel aan zijne droefheid overgaf. Wie weet of, inwendig, hij de Voorzienigheid niet beschuldigde al zijne rampen te hebben teweeggebracht!

Maar nauwelijks zijn er drie dagen verloopen, of er grijpt eene gelukkige verandering plaats. Een ander groot koopvaardijschip heeft zijne lading ingenomen en maakt zich gereed om naar Amerika te vertrekken. Verblijd van niet meer tijd te verliezen, gaat Herman zijne plaats bespreken en doet seffens zijn goed aan boord brengen.

Hij vertelt aan den kapitein zijn wedervaren met de Goede Hoop. De kapitein, een ernstig en vroom man, zegt hem:

- Wacht u wel van u te beklagen; wie weet, waartoe u dit nog kan goed zijn! Godes wegen verschillen van die der menschen. Ik zal u echter een goeden raad geven. Als gij niet wilt dat dezelfde onaangenaamheid u eenen tweeden keer overkome, kom dan al van vandaag af aan boord en verlaat het schip niet meer.

De jongeling vond den raad uitmuntend en onthaalde hem met vreugde. Hij betrok seffens de hem aangewezene kajuit. Om de laatste herfstdagen te genieten, bracht hij verscheidene uren daags op het dek door; het overige van den dag besteedde hij met lezen of aan gesprekken met den kapitein, aan wiens tafel hij zijne eetmalen gebruikte en die hem eene bijzondere genegenheid toedroeg.

Voegen wij er nochtans bij, dat dit rustig leven dikwijls gestoord werd door herinneringen waaraan het hem onmogelijk was zich te onttrekken; hij werd vooral somber gestemd, toen hij nadacht hoe aanzienlijk de som gesmolten was die hij voor zijne vestiging in Amerika bestemde.

De dag van het vertrek brak eindelijk aan. Na bestadigd te hebben of de bevoorrading van het schip voldoende en de lading goed geborgen was, kwam de kapitein bevel geven om het anker te lichten. Terwijl men de zeilen bijzette, begroetten de kanonnen de stad en het schip verliet statig de haven om aldra de volle zee te kiezen.

Het uitloopen van een dergelijk schip heeft iets ontzagwekkends, zelfs voor degenen die niet voor den eersten keer een dergelijk schouwspel bijwonen. Kapitein en matrozen hebben alsdan een moeielijk werk te verrichten en al hunne aandacht is op de wendingen van het vaartuig gevestigd.

Herman stond op het dek, van waar hij dit zonderling tooneel beschouwde. 's Anderendaags, toen hij opstond en naar boven kwam, kon hij zich verlustigen in het schouwspel van den onmetelijken Oceaan, wiens golven glinsterden onder de eerste stralen der morgenzon. Van het land was er geen spoor meer te bespeuren.

Bij het ontbijt, welk een klokslag aangekondigd had, legde de kapitein een pak gazetten op de tafel, welke men hem den vorigen dag, kort vòòr zijn vertrek, had ter hand gesteld. Hij begon ze te doorloopen, maar onderbrak eensklaps zijne lezing met de woorden:

[p. 139]

- Ja, waarlijk, Godes wegen zijn wonderbaar!

Den jongeling naderende, die hem verwonderd bezag, wees hij hem met den vinger een dagbladartikel aan en zeide;

- Lees.

En Herman las het volgende bericht:

‘Een hier binnen geloopen schip brengt de tijding aan, dat het koopvaardijschip de Goede Hoop vergaan is in het tempeest welk eergisteren nacht heeft plaats gehad. Het is verzwolgen geworden met gansch zijne lading. Niemand, zoomin van de reizigers als van het scheepsvolk, is kunnen gered worden.’

Eene plotselinge siddering voer den jongeling door de leden, en de bleekheid van zijn gelaat gaf de ontroering te kennen, welke deze tijding hem veroorzaakte. Zijne oogen vulden zich met tranen, hij vouwde de handen en zijne lippen lispelden zwakke klanken die vermoedelijk een dankgebed waren.

- Hebt gij het klaverblad nog? vroeg de kapitein na eene poos.

- Ja, antwoordde de jongeling.

- Bewaar het dan, zeide de brave zeeman, als een kostbaar juweel. Breng het u dikwijls onder de oogen en herinner u, dat indien God onze wenschen en onze plannen soms teleurstelt, zulks steeds gebeurt met het doel om ons voor perijkels of ongelukken te behoeden... Ja, beste vriend, herinner u, dat de dingen die wij soms als tegenspoeden beschouwen, dikwijls ons grootste geluk uitmaken. Vergeet God nooit, en leer u onderwerpen aan zijne schikkingen; zij zijn altoos vol goedheid ten onzen opzichte, zij zijn zulks bijzonderlijk dan, wanneer wij ze onbemerkt laten voorbijgaan omdat wij er de strekking niet van verstaan.

W.O. von Horn.