De Vlaamsche School. Jaargang 18

Moeder en dochter.
(1^e Vervolg en slot.)

Onder deze omstandigheden werd Isabella's bruiloft voor onbepaalden tijd uitgesteld, en Karel Houghton klaagde natuurlijk. Hij bewees Isabella, dat het beste, wat zij voor hare moeder doen en het overtuigendste bewije van liefde, dat zij haar geven kon, was, met hem te trouwen; dan zou zij meer tijd hebben, om haar op te passen, daar nu zijne bezoeken zooveel tijd wegnamen, en alles zou goed gaan. Toen het hem niet gelukte, haar te overreden, werd hij lastig, zoodat Isabella tusschen hare moeder en haren geliefde niet gelukkig leefde. Zij deed intusschen haren plicht, stil en bedaard als te voren, week rechts noch links af, maar handelde, zooals zij begreep, dat recht was.

De wrevelige klachten harer moeder plachten altijd het ergst te zijn na Karels bezoeken.

Op eenen morgen kwam Karel en was uiterst bleek.

- Gij zijt niet wel, zeide zij angstig.

- Ja, Isabella, ik lijd wezenlijk veel.

Zij nam zijne hand in de hare en zag hem liefderijk in de oogen. Hij liet haar lijdelijk zijne hand. Niet enkel bleek en ongesteld scheen hij, maar ook wrevelig en mismoedig.

- Kan ik iets voor u doen?

- Alles, zei hij op eens; trouw mij!

Zij poogde te glimlachen, doch de ernst van haren geliefde maakte haar moedeloos.

- Gij kunt alles voor mij doen en gij doet niets.

- Ik wil al doen, wat ik kan; maar als een hooger plicht....

- Een hooger plicht? viel hij haar in de rede. Wat hooger plicht kunt gij hebben, dan jegens den man, dien gij lief hebt, en die u lief heeft, en wiens vrouw gij beloofd hebt te worden?

- Maar, Karel, als ik uwe vrouw was, zou ik geen hooger plicht hebben, dan uw geluk. Zooals het nu is, bindt mij een heiliger band, schoon geen liever, voegde zij er op haren zoetsten toon bij.

- Ik heb ook hoogere plichten, Isabella.

Zij zag hem bevreemd aan; doch na een oogenblik zwijgens antwoordde zij: - Voorzeker.

De jonge man zag haar scherp aan.

- En wat zoudt gij zeggen, Isabella, als ik die banden veel hooger dan uwe liefde stelde, en dan al, wat ik u schuldig ben, en alles, wat wij elkander beloofd hebben?

- Ik zou u geen onbeleefd woord zeggen, Karel, antwoordde het meisje, wier hart bij den verwijtenden toon zijner stem onrustiger sloeg.

- Maar, Isabella, gij zult mij niet alleen laten gaan, riep hij hartstochtelijk; ge kunt het hart niet hebben, u van mij los te rukken - wellicht voor altijd!

Hij sloeg zijnen arm om haar.

- Alleen gaan - losrukken.... wat bedoelt gij? Gaat gij werkelijk heen of wilt gij mij enkel op de proef stellen?

- U op de proef stellen, beste? Neen, het is treurige waarheid.

- Wat wilt gij dan zeggen? Hare oogen stonden vol tranen.

- Gij weet, dat mijn vader in den laatsten tijd nog al tegenspoeden gehad heeft.

- Neen, zeide zij zeer haastig.

- Ja, zijne bezitting in West-Indië is zoo goed als ten onder gegaan. Zijn agent is nu juist van de gele koorts gestorven en er moet oogenblikkelijk iemand gezonden worden om de plantage te beheeren. Het is het eenigste, waarvan hij leven kan, als hij niet iets gespaard heeft - en dat geloof ik niet, - als hij niet langer als advocaat kan werken. Het is van te veel belang, om het te laten verloren gaan.

- Nu, Karel?

- Ik moet er zelf heen.

Er ontstond eene lange poos. Isabella's slanke vingers sloten zich krampachtig om de in hen rustende hand; zij maakte eene beweging, alsof zij hem nader naar zich toe wilde trekken.

- Wat wilt gij nu doen, lieve? Wilt gij mij alleen laten gaan; wilt gij mij verlaten, misschien voor altijd - zeker voor jaren - zonder uitzicht om u weder te zien, en onder vele doodsgevaren? Wilt gij van uwe verloving afzien en mij mijn hart dood en gebroken teruggeven, of wilt gij de wereld met mij trotseeren, mijne vrouw worden en in mijn lot deelen?

- Karel, hoe kan ik mijne moeder verlaten, daar ieder dag haar laatste kan zijn, en als zij toch bij goede verpleging nog jaren lang voor ons kan gespaard worden? Wat kan ik doen?

- Met mij gaan. Luister naar de inspraak van uw eigen hart en word mijne vrouw.

Isabella zag peinzend voor zich neder.

- Neen, fluisterde zij, mijne moeder eerst - voor u.

Hij liet hare hand uit de zijne vallen.

- Kies dan! zeide hij streng en koel.

Zij sloeg de armen om zijnen hals, diep verslagen en weenend. Hij drukte haar aan zijn hart en meende, het pleit gewonnen te hebben.

[p. 102]

- Kies, fluisterde hij nogmaals, indien gij nog niet gekozen hebt, en hij kuste haar teeder.

- O, Karel, gij weet niet, hoe lief ik u heb.

Op dit oogenblik hoorde zij hare moeder hoesten. De ramen stonden open en door de stille zomerlucht drong het duidelijk in haar oor. Isabella huiverde, drukte haar gelaat aan de borst van haren geliefde en rustte daar eenige oogenblikken.

- Ik heb gekozen, zeide zij eindelijk na lang zwijgen. Zij hief haar hoofd op en zag hem in de oogen. Hoewel doodsbleek, doch bedaard en vastberaden, was zij hem nooit nog zoo schoon en zoo beminnelijk voorgekomen. Er lag iets in hare schoonheid dat haren geliefde met eerbied vervulde en tot bedaren bracht, schoon slechts voor een oogenblik; dat ging voorbij, en al zijn iever, al zijne wilskracht keerden terug, en hij zou zijn leven gegeven hebben, om de deugden in haar uit te roeien, welke hij vereerde.

In de teederste bewoordingen, welke de liefde ingeven kan, bezwoer hij haar, hem aan te hooren en hem te volgen. Hij schilderde tooneelen van zulke vertwijfeling en ellende zonder haar, dat Isabella weende. Hij sprak van zijnen dood als zeker, en vroeg, hoe zij te moede zijn zou, bij de tijding, dat hij te Jamaïca bezweken was, en hoe zij ooit weder gelukkig kon zijn, als zij dit op haar geweten had? En alhoewel zij hem smeekte, haar te sparen, en door haar gevoel overweldigd in zijne armen eene onmacht nabij was, wilde hij dat toch niet. Hij overstelpte haar door gedurig meer bitterheid en zeide haar ten laatste, dat zij hem niet beminde.

Na een vreeselijk tooneel, rukte het meisje zich los en snelde als om eene toevlucht tegen een verzoekenden engel en tegen zich zelven te vinden, naar het vertrek harer moeder, om daar der kranke nog grooter zorg en teederheid dan ooit te wijden.

- Gij zijt lang weg gebleven, Isabella, zeide mevrouw Gray verdrietig.

- Ja, het spijt mij zeer, lieve moeder. Ik werd opgehouden.

- Opgehouden! Gij bekent dus zelve, dat gij mij vergeet?

Er stonden tranen in de oogen der moeder, terwijl zij fluisterde: Maar stoor u maar niet aan mij, als het u hier verveelt; ik ben wel gewoon, alleen te zijn.

- Geloof mij, moeder, ik verlang niet u een enkel oogenblik te verlaten.

- O ja, Isabella, dat doet gij zeker wel. Ik weet het, Karel is beneden, - hij schijnt wel altijd hier te zijn, sedert ik ziek ben. Gij hebt hem wel zeker veel te zeggen.

- Ik heb hem alles gezegd, wat ik te zeggen had, zeide Isabella bedaard.

Zij zat half achter de venstergordijnen, en toen zij sprak boog zij zich dieper over haar werk neder. Hare moeder zag de tranen niet, die uit hare oogen stroomden.

- O, Karel hield u dus op! Ik begrijp wel, lieve, hoe ik u tot last moet dienen. Ik ben overtuigd, dat gij goed zijt, dat gij mij niet dood wenscht - en toch, misschien wenscht gij mij dikwijls dood - ik ben u in den weg, Isabella. Als ik gestorven was, zoudt gij nu gelukkig getrouwd zijn, want gij hadt misschien niet al te lang rouw gedragen. Waarom moet ik toch mijne familie zoo lang tot last dienen?

Karel vertrok naar Jamaïca. De donkere schaduw der afwezigheid viel tusschen beider harten. Van nu af moest zij voor haren plicht leven en de thans bijna hopelooze liefde vergeten. Een hard lot voor een negentienjarig meisje!

De ontmoetingen op reis, de nieuwheid der levenswijze en drukke werkzaamheden bij de aankomst waren zoovele heelmiddelen voor het gewonde hart des jongen mans. Hij was niet trouweloos en vergat zijne liefde niet, maar hij was gegriefd. Hij meende, dat Isabella hare moeder gemakkelijk had kunnen verlaten, en dat het zeer berispelijk was, dat zij zulks niet had gedaan. Tusschen de spanning van nieuwe tooneelen en nieuwe vermaken en die van ergernis en verdriet, erlangde Karel Houghton spoedig zijne opgeruimdheid terug en genoot de gastvrijheid van Jamaïca in volle mate.

Tegen het einde van dat jaar werd de kranke dagelijks zwakker. Zij kon thans haar bed niet meer verlaten; eerlang kon zij zich niet meer oprichten; daarna lag zij zonder beweging en kleur, en eindelijk, op den eersten dag der lente, stierf zij. Zij overleed op denzelfden dag, dat Karel Houghton ten huize van een rijken Franschen planter, Girard, toegang verkreeg en aan zijne dochter en erfgename, Paulina, werd voorgesteld.

Paulina Girard! Een klein, donker, flonkerend edelgesteente - een fladderende vlinder - eene vuurvlieg in den nacht - een regenboog in den storm, alles, wat de natuur schitterends en schoons biedt: daarmede vergeleek haar Karel en met nog veel meer; dat wil zeggen - toen zij elkaar voor het eerst zagen. Karel verliefde op haar op het eerste gezicht. Het was niet eene liefde, gelijk hij die voor Isabella had gevoeld; zij tastte hem aan als eene plotselinge krankheid. Het was niet de bedaarde, kalme, broederlijke genegenheid, die hem niets te beklagen en weinig te wenschen had gegeven; maar het was eene wilde, heftige koorts,

[p. 103]

die in hem gloeide en zijn leven verteerde. Hij wilde zich verwijderen, hij wilde vluchten; hij was met Isabella verloofd. Zij beminde hem niet, anders had zij nooit kunnen toegeven, dat hij haar verliet, maar toch was hij aan haar gebonden. De eer konde niet zoo licht geofferd worden. Zou Paulina, met hare groote hartstochtelijke oogen, haren geliefde zoo koel hebben opgegeven? Hij was niettemin toch verloofd, en het ware zonde en misdaad geweest aan eene andere te denken. Hij wilde het gevaar ontvlieden, zoo lang hij kon; hij wilde den strijd volhouden, zoo lang hij nog kracht had, dat was zijn stellig besluit. Nog ééne bijeenkomst met Paulina en - maar Paulina verscheen zelve toevallig midden onder al deze voornemens. Een blik uit hare donkerblauwe oogen verjoeg alle besluiten; - de plicht ook trad als een bleeke geest op den donkeren achtergrond.

Toen Houghton tot volle bewustheid van zijnen toestand ontwaakt was, schreef hij aan Isabella. Hij schreef aan haar als een waanzinnige, terwijl hij haar smeekte, oogenblikkelijk tot hem over te komen, alle dwaze bedenkelijkheden ter zijde te stellen, aan hem slechts als aan haren echtgenoot te denken, hem onbepaald te vertrouwen en hem van het verderf te redden.

Deze brief vond Isabella verzwakt door de lange oppassing harer moeder, onbekwaam om 't zij geest of lichaam in te spannen, en dringend behoefte hebbende aan volmaakte rust. Dat zij aan haren geliefde teruggegeven, dat zij zijne gelukkige vrouw worden zoude, kwam haar een oogenblik als een nieuwe gelukkige lentetijd haar levens voor. Vervolgens dacht zij aan haren lieven, geduldigen, edelen, zelfverloochenenden vader, voor wien zij thans alles was, en zij schreef en berichtte aan Karel, dat zij niet tot hem kon overkomen, doch herinnerde hem, dat de tijd zijner afwezigheid immers bijna verstreken was, en dat zij, wanneer hij mocht terugkomen, zich aan elkander voor hun leven verbinden konden. Waarom zouden zij niet liever in Engeland dan op Jamaïca trouwen?

- God zij dank, ik ben vrij! riep Houghton, toen hij den brief gelezen had.

Deze viel uit zijne hand. Hij verlangde zijn paard en reed door de gloeiende keerkringszon naar Paulina Girard. Geen twee volle uren na het ontvangen van Isabella's brief was hij verloofd aan de jonge Fransche erfgename.

Arme Isabella! op dat oogenblik bad zij voor hem in hare binnenkamer.

De tijding daarvan kwam na eenigen tijd naar Engeland. Karel zelve schreef aan Isabella, zacht en goedig, maar duidelijk genoeg. Er stond daar in eenvoudige, heldere woorden: ‘Ik ben met Paulina Girard verloofd,’ en geen woordenpraal kon die aankondiging verzachten. Hij poogde haar gekwetst hart te sparen, door met hare fierheid verschoonend om te gaan; hij had immers, voegde hij er bij, in haar hart slechts de tweede plaats ingenomen. Zij stelde anderen boven hem en wilde hem niets opofferen. Wat gebeurd was, was enkel hare schuld, zij had geene moeite gedaan, om hem terug te houden en hij handelde eenvoudig, gelijk zij wenschte, nu hij van haar afzag. Hij eindigde met te zeggen, dat hij altijd haar vriend zoude blijven.

Isabella kwijnde niet weg; zij nam ook niet uit spijt een anderen man, gelijk al menigeen gedaan heeft. Zij zag er bleek uit, maar was altijd opgeruimd in haar spreken en verklaarde volmaakt wel te zijn. Zij was nog teederder en oplettender dan gewoonlijk jegens haren vader, en ging veel minder dan vroeger onder de menschen. Zij las zeer veel; haar gansche leven was, zonder aanspraak of aanmatiging, een liefelijk gedicht vol geduld, opoffering en vrouwelijke liefde.

Naar Charles Dickens.