De Vlaamsche School. Jaargang 17

De sleutel. Een verhaal uit Zweden. Vervolg, zie bladzijden 33, 49, 58 en 74.

Van Turn zag zijnen vriend lang en strak aan.

- Meent gij, Ringelstedt? vroeg hij bewogen; is u dat ernst? Gelooft gij dus, dat God de vrouw enkel tot een speeltuig, eene kleinigheid, een werktuig onder den wil des mans heeft geschapen? Gelooft gij werkelijk, dat de leer, die ge huldigt, ongewroken blijft? Bedenk, dat hij, die niet aan de mogelijkheid denkt, dat er iets edels bestaan kan, ook nooit iets edels ontmoet, en vindt hij het werkelijk, dan wordt hij er als een vreemdeling door teruggestooten. Gij gelooft aan vriendschap, niet waar?

- O ja, sprak Ringelstedt met grooter ernst dan te voren, o ja, ik ken een vriend en die zijt gij.

- Goed dan; gij gelooft aan vriendschap: is het niet eene weldaad voor uw hart, een vriend te hebben!

- Ja wel, Turn, ja, 't is anders zoo ledig; had ik u niet, dan wist ik niet hoe het gaan zou.

- En toch ben ik slechts een vriend, die zoo warm deel neemt in uw geluk en aan uwen kommer, als slechts iemand kan, die niet zelf aan beiden deel heeft. Verbeeld u nu eene echtgenoote - wat is zij? Eene vriendin, die u door het gansche leven vergezellen, met u in 't leven en in de dood bidden moet; 't is zij, die u op uw sterfbed den laatsten kus op de lippen zal drukken, of ook zal zij u de hand reiken, als zij vóór u heengaat, en ze zal u geleiden, als gij struikelt, op uwen weg naar den hemel uws Vaders. Vriend! indien gij aan iets gelooven kunt, geloof dan aan het geluk des huwelijks.

Ringelstedts gelaat had eene ernstige uitdrukking aangenomen.

- Gij spreekt goed, Theodoor, zeide hij, als om tegen zijn gevoel de rol van eenen gevoellooze te spelen.

- Wat ik zeg, dat komt uit het hart, hernam van Turn, en daarom gaat het tot het hart. Gij spreekt van vrijheid; weet ge wat vrijheid is?

- Gij vraagt mij, alsof ik een kind was. Zeker weet ik, wat vrijheid is, zeide Ringelstedt. Men is vrij, wanneer men doen kan, wat men wil.

- Gij gehoorzaamt niemand, sprak van Turn ernstig, buiten u zelf; doch in uw binnenste hebt gij toch steeds een tirannieken heer en diens bevelen volbrengt gij; want volvoerdet gij uwe eigene, dan vondt gij bevrediging; maar gevoelt gij u wel ooit bevredigd?

- Dat kan ik juist niet zeggen. De wereld heeft geen genot, dat ik niet gesmaakt heb en dat mij in 't eind niet begon tegen te spannen, antwoordde Ringelstedt en strekte zich op de sofa uit. Gij zegt dus, dat ik niet vrij ben, wijl ik doe, wat mij behaagt?

- De vrijheid, beste vriend, zeide van Turn, terwijl hij Ringelstedts hand vatte, de vrijheid bestaat niet daarin, dat gij doet, wat u zelf behaagt, maar gij doet, wat God wil, en tevreden zijt met wat hij u toeschikt. Zijt gij gehuwd, bedenk dan, dat uwe vrijheid juist daarop steunt, dat uwe vrouw alles weet, aan alles

[p. 91]

deel neemt; dan zijt gij volkomen vrij, dan behoeft gij u niet altijd achter een masker te verbergen, behoeft niet om het mijn enzijn te twisten, want uw wil is een gemeenschappelijke wil, uwe vrijheid eene gemeenschappelijke vrijheid in gelijke mate als uw vermogen gemeenschappelijk is en uwe kinderen u beiden toebehooren. Ziet gij, Ringelstedt, zoo behoort het te zijn.

- Zoo diende het te zijn, maar zoo is het niet. Mijne ondervinding...

- Is toch slechts uwe ondervinding; maar in iedere menschelijke borst is eene stem die liefde, verzoening, geloof en hoop predikt. Deze stem kan niet, mag niet liegen, want dan ware het gansche leven eene leugen en Hij, die ons dat gaf, een leugenaar. Wij zien slechts het uitwendige der dingen en der menschen, wanneer wij hen niet met liefde bestudeeren, dat is, wanneer wij hen niet met de gezindheid beschouwen, die God in onze ziel heeft gelegd: met de gezindheid des geloofs. Alle goedheid steunt toch eindelijk op het geloof; - gelooft gij aan God, dan zult gij ook aan de menschen gelooven, en bemint ge de menschen, dan hebt gij ook hun aller Vader lief.

Van Turns ernst begon reeds zijnen vriend lastig te worden, ofschoon hij er eerst eenigszins door getroffen was geweest; hij was een lichtzinnig mensch, die even licht indrukken aannam, als die zich lieten uitwisschen; daarom antwoordde hij nu:

- 't Is, op mijn woord! jammer, dat ge geen predikant geworden zijt. Ge zoudt met uwe sermonen de wereld verbazend gesticht hebben.

- Gij lacht dus met mijne woorden? vroeg van Turn.

- Neen, dat moet ge niet peinzen; maar wat ik thans vooral denk, is dat het laat wordt en dat ik bij baron Gyllenpil ten eten ben gevraagd. Dat is een huwelijk, Theodoor! - O neen, het is geen huwelijk. Dat hapert evenwel daar niet aan, dat de beide willen niet vereenigd zijn, want de heer heeft geen zweem van eigen wil, maar staat geheel onder zijne schoone vrouw. 't Is vreemd toch, hoe goed die zich houdt; zij ziet er nog bijna even frisch en jeugdig uit, als hare dochter Emerence.

- Die jufvrouw Gyllenpil moet anders eene schoonheid zijn, is 't niet? vroeg van Turn. In hare kinderjaren...

- Was zij een volmaakte nachtuil, lang en doodmager, viel Ringelstedt hem in 't woord; maar kwam langzamerhand bij; de wangen kregen kleur, de oogen vuur, de geest levendigheid, en eer men er aan dacht was zij zoo schoon als de dag.

- Nu, dan is ze zeker eene eerste ster in de salons, zooals gij dat noemt?

- Ze kon dat wezen, als ze mocht, - de arme meid! maar de lieve mama wil de vreugde zelve hebben, en de juffer mag zich zelden vertoonen buiten den familiekring. Ze is een kind, zegt men, en ze moet zoolang mogelijk van de ijdele vermaken der wereld verwijderd blijven; en toch blijft mama op die vermaken nog even sterk verzot. Daar hebt gij het geheim.

- 't Is treurig, dat zoo iets mogelijk is, zuchtte van Turn.

- En dat het zoo algemeen is, riep Ringelstedt, zoo algemeen, als... op kersavond rijstbrij met stokvisch. Maar daar slaat het drie ure. Adieu! Wanneer vertrekt gij?

- Morgen.

- Geluk en zegen dan, vriend! Ik bezoek u als ge getrouwd zijt, om uwen wil van aangezicht tot aangezicht te zien. 't Is goed, zoolang die wil goed en schoon is; wordt ze echter leelijk, dan wee hem, die er mee zit opgescheept. Adieu, vriend!

- Weet ge misschien wel, wat zekere oude vrouw, van tooverij beschuldigd, bij 't verlaten van de rechtzaal tot de rechters zei? Ik zeg u en uwe kameraden hetzelfde, zei van Turn en ging.

- Wat zeide die oude vrouw? riep Ringelstedt hem na.

- Ze zei: God verlichte het verstand der welwijze heeren, antwoordde van Turn. Gode bevolen!

- Theodoor van Turn is een beste jongen, maar razend overspannen in zijne gedachten. Liefde? Ik begrijp niet, wat hij onder die liefde en dat huiselijk geluk verstaat, mompelde Ringelstedt na 't weggaan des vriends bij zichzelf.

(Wordt voortgezet.)