De Vlaamsche School. Jaargang 13

Herinnering.
Novelle.

I

Purpurens veluti quum flos succisus aratro Languescit moriens.
Gelijk een lieve bloem, gesneden door de ploeg, Die stervend kwijnt.
Virgilius.

Hebt ge ooit een rozeknopjen, door den wreeden rukwind geknakt, op zijnen stengel treurend zien hangen? Eilaas, 't is de laatste morgen, dat nog eens de weldoende dauwdroppen het verkwikt hebben; de laatste morgen, dat de koesterende zonnestralen zijne kleuren, nog voor eenige oogenblikken verlevendigen; de laatste, dat het zoeltje het liefderijk komt kussen, Wanneer de zon andermaal ten trans klimt, wat zal er nog blijven van het rozeknopjen? Eenige ontkleurde bladeren; een verdorde stengel. - Wat blijft er morgen nog van u, Hendrik? Een ontzield lichaam, eene moeder die welhaast onder de droefheid bezwijken zal.

Hendrik! mij dunkt ik zie hem nog; bleek als het gelend blad dat de noorderwind in den herfst de boomen afrukt, doch de uitgeholde wangen soms vluchtig door eenen onnatuurlijken blos gekleurd; ik zie hem nog, uitgeput door de studie en door de schrikwekkende ziekte, waarvan men in hem de onmiskenbare teekenen bemerkte. Ja, hij zou welhaast, zegde mij de

[p. 90]

geneesheer, deze aarde verlaten, want de tering was reeds in hem verre gevorderd. - Hij zou deze aarde verlaten; en toch, hij werd er zoo bemind! Wat zou er worden van die moeder, waar hij den eenigen zoon van was? Hoezeer zouden hem zijne vrienden en magen; hoezeer, hem de armen en zieken betreuren! Zijne vrienden en magen, wien hij zich, telkens de gelegenheid zich voordeed, gansch opofferde; de armen en zieken, aan wie hij hulp en troost verschafte; waarvan nog geen enkele het tergend neen in zijnen mond had gehoord. - En nogtans zou hij sterven! hij, zoo goed, zoo medoogend, zoo liefderijk, zoo godvruchtig, hij zou sterven; - en hij wist het. Hij had het geraden aan de treurige blikken zijner bekenden; aan het bedenkelijk hoofdschudden van den grijzen geneesheer; aan de tranen die soms, vergeefs hare pogingen om de droefheid te kroppen, langs de wangen zijner moeder glipten. En wanneer men hem de hoop eener spoedige genezing trachtte in te boezemen, dan kwam er een droeve glimlach op zijne lippen zweven, en hij antwoordde:

‘Ik dank u, vriend, voor uwe troostende woorden. Edoch, gij wilt mij over mijnen staat verblinden; er is voor mij geene hoop van genezing meer. Geloof mij, 't is zonder spijt dat ik sterven zal. Immers, deze aarde, waar Zonde en Dood heerschen, ga 'k verwisselen, hoop ik, tegen het gelukkig oord, waar Hij, eenige oorsprong van alle goed, van alle liefde, van alle vreugde, de hulde ontvangt van millioenen engelen en heiligen. Ja, de Dood, ik voel het, zetelt in al mijne aderen, zij vertraagt den loop van mijn bloed, zij verteert het merg mijner beenderen; welhaast ben ik gansch Haar! - Welaan, Gods wil geschiede!’

Dus sprak altoos die arme jongeling; dus trachtte hij ons over zijne aanstaande dood te troosten. Dan, men bemerkte wel dat er iets was dat hij zou betreuren; iets, waarvoor hij gewenscht had het leven te behouden. Want, na zich aan Godes wil onderworpen te hebben, kon hij toch soms niet nalaten eenige tranen te storten. - Waarom?...

De ziekte vorderde langzaam, doch met zekere schreden. De Dood hief reeds hare zeissen over het ongelukkig slachtoffer. 't Was maar een wandelend lijk meer. Op het eind, de knieën knikten; de zwakke beenen konden niet langer het lijf blijven dragen, en Hendrik moest zijne boeken, zijne wandelingen, zijne gewone bezigheden, al wat hij lief had, verlaten, om te bedde lange dagen en langere nachten in slapeloosheid door te brengen.

II

Gijstaat, gelijk versteend, beweegloos aan zijn' sponde,
...................
Bedrukte moeder, die in 't boezemlijden smoort!
J. Immerzeel: De Moederliefde.
Voor 't minste, smaakt het zoet bij 't foltren van uw plagen, (Het zoet des ongeluks) van niet alleen te klagen.
W. Bilderdijk.

't Was nacht. In de kamer van Hendrik heerschte die halve duisternis aan ziekekamers eigen; alleen eene kaars stond aan zijne sponde te flikkeren. Eilaas! die sponde werd, sinds langen tijd, niet door de verkwikkende rust, maar wel door droefheid en smarte bezocht; en thans ook kon men de slapeloosheid raden aan de moeielijke ademhaling en het onophoudend woelen van den zieke.

Hendrik was niet alleen. Zij die hem in haren kuischen schoot had gedragen, met wie hij één vleesch, één bloed, één leven had uitgemaakt; zij die hem aan hare borsten gezogen had, hem de eerste woorden in de taal zijner vaderen had leeren stamelen, zat aan zijn bed, door het lange waken, en meer nog door de klemmende droefheid afgemat. Zij aanzag hem. Voor haren geest kwamen nog eens zweven (bloedige spotternij!) de droomen van geluk die haar liefderijk moederhart zoo dikwijls had gekoesterd. Zij zag haren Hendrik, in eer en deugd opgebracht, na roemrijke studiën, in de wereld treden; zij zag hem geacht, geprezen, bemind. - Bemind! ja, zij droomde een gelukkig huisgezin; bevallige kleinkinderen die rond haar kwamen spelen. En dan, dan wederom zag zij dat uitgemergeld lijf, die bleeke wangen, die blauwe lippen, die oogen bijna gebroken, dit geheele wezen den onmiskenbaren stempel der naderende dood dragend, dien stempel waarop men lezen kan: Vanitas vanitatum, et omnia vanitas. - Mocht dit ook een droom wezen?

Welke smart dit moederhart folterde zal ik niet zeggen; ik kan het niet, ik weet het niet! Gij alleen, moeders, gij, die u alle hoop, allen troost, geheel uw leven, in uw kind, door eene vroegtijdige dood hebt zien ontrukken, gij alleen zoudt het misschien kunnen afschetsen. - De ouden hingen een floers voor het aangezicht der Droefheid, onmachtig hare uitdrukking op het paneel weder te geven; dit doen wij thans ook.

Sinds lange uren was er geen woord in de kamer van den zieke gesproken.

Hij slaakte een diepen zucht, en tranen, lang weêrhouden, biggelden langs zijne magere wangen.

- Kind, zeî de moeder, hoe bevindt gij u thans?

- 't Is altoos hetzelfde, moeder.

- Waarom dan, vriend, dien zucht, die tranen?

- Ach, moeder, 't is zoo droef het leven te moeten verlaten, wanneer men er eerst ging van genieten! De boom heeft al zijne bladeren, al zijnen groei, en de bladeren gelen, de stam verdort!

- Alles is immers nog niet verloren, snikte de droeve vrouw. De Natuur kan, in uwen ouderdom, wonderen verrichten. Heb goeden moed! Misschien...

- Boezem mij geene hoop in, moeder, want alle hoop zou leugenachtig zijn. Neen, ik weet, ik voel het, de dood nadert, ik kan ze niet meer vermijden. En toch, 't is zoo zoet te leven, zoo akelig te sterven! Het leven schijnt mij nu een bloemenpad te zijn, en ik heb er slechts eenige schreden op afgelegd!

- En nogtans, kind, gij waart altijd zoo onderworpen aan den wil van God, gij spraakt altijd van de ijdelheid dezer wereld, gij smachtte naar eene betere. - Ach, neen! dit is niet de oorzaak uwer droefheid. Iets anders foltert uw gemoet. Zeg het mij, aan mij, uwe moeder, misschien kan ik u troost brengen.

[p. 91]

- Neen, neen, dit kunt gij niet, zuchtte hij, en toch lang reeds had ik u willen mijn hart openen. Doch, ik wilde u niet doen deelen in mijne droefheid, ik hoopte dat gij ze niet zoudt bemerkt hebben. Nu het anders is, wil ik u niet langer verzwijgen waarom ik ongaarne het leven verlaat. Een woord is mij daartoe genoegzaam. Moeder, ik bemin. Verstaat gij mij, ik bemin Maria, de speelgenoot mijner kinderjaren; ik bemin een aardsch wezen, wen de Dood reeds voor mij staat om de levenspoorten te sluiten. Ik bemin uit geheel mijn hart, en nooit zie ik meer, in dit leven, het voorwerp mijner vurige liefde! Ach, moeder...

Het snikken onderbrak zijne rede, hij smachtte in de tranen, en viel afgemat op zijne sponde neder.

(Wordt voortgezet.)

De zee lacht met de vriendschap des winds, doch de schipstuurman zoekt die vriendschap op.