De Vlaamsche School. Jaargang 10

Liefde na de dood.
Eene noordsche sage.

Niet verre van het gehucht Quam, in het lachend en schilderachtig noordsche dal welk men Gudbrandsdal noemt, aen den voet eener lange bergenketen die den loop des Lougen beheerscht, ziet men een grafsteen die - naer zyne zwarte tint, naer zyne afzakking in den grond en zyne menigvuldige bersten te oordeelen - zeer oud zyn moet. Laten wy de struiktakken die hem bedekken en het gras dat er overheenkruipt aftrekken dan zien wy in den zwarten steen twee ongelyke kruissen nevens elkaer geprent, nevens ieder kruis twee voorletters: eene L en eene E, en onder deze letters de woorden: Kierlighed efter doden (Liefde na de dood).

Wanneer de oude inwooners van Quam den alouden grafsteen aen den reiziger toonen, verhalen zy de volgende zonderlinge geschiedenis:

Eertyds leefden in deze streek twee magtige jarls, die door hunne rampvolle oneenigheden langen tyd dit land verwoestten. De eene be-

[p. 14]

woonde den regten, de andere den linken oever des Lougen. Jong zynde hadden zy in eene groote vriendschap verkeerd.

Zy hadden in den oorlog van Denemarken tegen Zweden dezelfde gevaren op het slagveld getrotseerd, denzelfden roem van heldenmoed verworven. Eenig verschil van toestand in de hooge wereld van Kopenhagen was de eerste aenstoot in hunne betrekkingen, later had een hevig, lang, aenhoudend liefdegeschil in hunne harten eene onverbiddelyke vyandschap geprent. Toen zy weder in Noorwegen keerden hadden hun gebuerschap en de geschillen die er dagelyks uit voortkwamen - het zy voor de scheiding van een veld, het zy voor den eigendom van een plekje grond - langzamerhand in hunnen geest eene dezer onuitgelegde haten aengestookt, van die haten die elke gelegenheid uitbreidt gelyk eene vlam door den wind wordt voortgestuwd, die de gevoelige snaren der ziel spannen gelyk eenen roest waervan niets den voortgang weêrhoudt en die, als eene besmettelyke ziekte, van geslacht tot geslacht worden overgeleverd. Ware de hoogte der spitse rotsen waer zich hun heerschappelyk erf verhief, bestaerden zich de twee jarls als twee roofvogels bereid om zich met de huid te vatten, by de eerste gelegenheid, en hunne klauwen scherpend om elkaer te verscheuren. De boeren en dienstboden hunner kasteelen stookten somtyds onvrywillige, soms ook opzettelyk, deze noodlottige uitrustingen. Dan was het een Quamsche of een Hundtorpsche visscher die, wyl hy met



zyne netten naer de rivier ging, aengerand en mishandeld werd door de visschers van het vyandig klan; later een herder wiens vreesachtige kudde men moedwillig in de bosschen op de vlugt dreef; soms hield men een jager aen te midden der bosschen en ontroofde hem zynen buit.

Wie dan ook bestolen of mishandeld was geweest, liet niet na zyn beklag by zynen heer in te dienen, welk beklag gewoonlyk door hevige uitgalmingen van woede en wraekneming was opgevolgd.

De heer van Quam was nogtans een zoetaerdig en edelmoedig man. Dikwerf had hy deze noodlottige verdeelingen betreurd; gaerne had hy er een einde aengebragt, den vrede gesloten en als voorheen in vriendschap met zynen ouden krygsmakker geleefd.

Meermaels had hy zelfs de hoop gekoesterd tot deze gelukkige herstelling van den vrede te geraken, hy had dezynen aengespoord kalmte en menschlievendheid aen den dag te leggen, en daer hy van al wie hem omringde bemind en geëerbiedigd werd, was het hem niet moeijelyk hunne grieven en besluiten te overwinnen. Hy vergat echter dat van alle redens die den mensch tot haet voeren de wonden aen de eigenliefde toegebragt de kwetsendste zyn en ook de ongeneesbaerste. Door de voorregten dezes geboorte, was de heer van Huntdorp gekrenkt en vernederd. Hy kwam regtstreeksch voort van Harald-met-de-schoone-hairen, de aloude overheerscher van Noorwegen, en zyn gebuer was enkel de afstammeling eens nederigen jarls van het distrikt Drontheim. Hy had hem vernederd door den byval die zyne schoone houding, zyne goede manieren hem in de wereld hadden doen genieten, hy had hem eindelyk mishaegd met eene jonkvrouw te huwen, wier hand aen den heer van Huntdorp was geweigerd geworden. Deze was toch ook later in den echt getreden, edoch noch de voordeelen die hem eene ryke echtverbindtenis aenbragt, noch de hoedanigheden zyner vrouw konden in zyn hart de schande uitdooven die de byvallen zyns tegenstrevers by hem te weeg bragten. Dan, zyne vrouw had geene adeltitels. Zy was eenvoudig de dochter eens koopmans van Bergen, vroom en bescheiden, teeder en godvreezend, maer onverstandig en zonder onderscheiding. Wanneer hy zynen gebuer met zyne jeugdige en edele gade, die zoo moei, zoo bevallig was, zag voorbygaen, gevoelde hy eene stuiptrekkende woede, en meer dan eens, bragt hy de hand op zyn jagtroer om het gelukkig paer te vernietigen dat hem als een voortdurige schimp was.

Door een zonderling noodlot, hadden beide vyanden ieder één eenigen zoon, en deze kinderen groeiden op te midden der gevoelens van haet die dagelyks om hunne wiegen uitborsten en weêrkaetsten langzamerhand het eigenaerdig karakter hunner vaders.

Olaf van Hundtorp was in het gansche distrikt gevreesd. 's Morgens vroeg sprong hy te paerd, den degen op zyde, 't geweer op den schouder en doorliep dan het land, jagt makende op de wilde dieren, en wee den buitenjongen die hem op den weg ontmoette.

Olaf liet nooit na hem eenige kolfstooten te geven, die dan ook voortgezet werden door eene bende nietdeugen welke hem in zyne uittogten vergezelden. Ontmoetten zy een voerman die nevens den wagen zyne paerden voortyverde of eenen houtkapper die onder den last gebukt ging, dan schepten de guiten er genoegen in de kar in eenen put te

[p. 15]

werpen en den houtkapper in de beek te stooten. Ook, wanneer men van verre den jongen jarl van Hundtorp ontdekte, vlugtten mannen en vrouwen met eene gelyke spoed; kon men hem niet ontsnappen dan groette men hem met blyken van eerbied die hem een grootsch gedacht van zyne weerdigheid gaven. 's Avonds zette hy zich met zyne makkers voor eene tafel die met kruiken brandenwyn en bier overdekt was: ieder verhaelde als schoone daden zyne kwade grappen van den dag, dan volgden vreugdekreten en woelige zangen, wier woeste harmony den afschrik en de onrust in de vredelievende wooningen van het gehucht wierp.

Eric van Quam, integendeel, had een zacht, ernstig, aenlokkend



gemoed. Zyn vader had tot taek genomen ten zelfde tyde zynen geest en zyne ligchaemskrachten te ontwikkelen.

Zyne moeder, die zelve eene opvoeding genoten had zoo als men er in dien tyd zelden eene kreeg, onderwees hem in het duitsch en in het fransch, en liet hem goede geschied- en letterkundige werken lezen die zy van Kopenhagen had ontvangen. Eric las met eene buitensporige drift; hy vermaekte zich vooral met romans betrekkelyk op het ridderschap, met volkssagen, die alstoen zoowel by de lagere dan wel by de hoogere volksstammen ophef maekten. Dikwyls zag men hem op den heuvel dwalen, zyn geweer op den schouder, zyn ransel op den rug. In stede echter de onschuldige inwooners der bosschen te vervolgen, zette hy zich aen den voet eens mastenbooms neder, haelde een boek uit den zak, en las of droomde. Ontmoette hy op den weg een' buitenman, dan naderde hy hem met vriendschap, vroeg hem inlichtingen over zyn gezin, over zyne werkzaemheden en gaf hem dikwerf nuttige hulp. Weinige dagen liepenvoorby zonder dat hy aldus een ongelukkigen de hand reikte, zonder dat hem eene zegening te wachten stond. Hy was, te meer, een schoone en edele knaep, met blauwe oogen, blonde hairen, maer zyn gelaet droeg eene zonderlinge uitdrukking van droefheid, en de brave lieden jegens wien hy zich zoo menschlievend toonde vroegen zich somtyds waerom men hem zoo zelden vrolyk zag.

Zyn onrustige gebuer Olaf had eene ongemeene beroemdheid van moed. Men zag hem onbevreesd op het toppunt der ongenaekbaerste rotsen klimmen, onverschrokken den beer in zyn hol aenvallen en de woede der wolven in het woud trotseren. In eene landstreek als Noorwegen, waer het volk de overleveringen houdt der onverschrokkene Vikings, der moedige Berserkir, en waer elkeen eene erflyke achting heeft voor de lichaemskracht, gebood de kloekheid van Olaf de instinktieve bewondering der boeren, en dekten soms zyne stoutheid met eene soort van heldhaftigheid.

Onder kalmere uitzigten en onder eene schynbare zwakheid, verborg Eric eene edelmoedige onbevreesdheid, en verving de spierenkracht door eene merkweerdige behendigheid.

De jonge lieden hadden zich ontmoet op een groot gastmael by eenen naburigen jarl, waer volgens het oud noorweegsch gebruik, na den disch gestreden werd. Olaf, door den drank aengehitst, en vervoerd door den vurigen haet dien hy van zynen vader had aengeleerd, daegde Eric uit tot een tweegevecht. Anderen mengden zich wederzyds in den stryd, zoodra beiden zich om het lichaem hadden gevat. Olaf was onbetwistbaer sterker dan zyn tegenstrever, maer deze legde in al zyne bewegingen eene wondere kloekheid aen den dag. De stryd duerde lang, talryke aenschouwers zagen hem met angst na, de eene wenschen makende voor den jongen jarl van Quam, de anderen voor dien van Hundtorp: het was geen dier gewoone stryden meer, onder 't lachen begonnen met eenen ridderachtigen hoogmoed en eene eenvoudige hoop op welgelukken. 'T was een ernstig, driftig gevecht waer van beider zyden de vervoering eener oude vyandschap uitscheen. De blikken van Olaf waren glinstrend van woede; die van Eric waren min vurig, doch lieten eene buitengewoone aenhitsing bemerken. De eene was schuimend en onstuimig, maer zyne onstuimigheid verried soms zyne krachtige poogingen; de andere was kleiner doch meer bedaerd; hy benuttigde al de misvattingen van zynen tegenstrever, gleed tusschen zyne armen, trok zich met kloekheid terug en omsingelde hem behendig. Wie hen beide gezien had met zoo verscheiden krachten had kunnen denken dat het een sterk gespierd tyger was, door de elastieke kronkels van een serpent omringd. Na vele beproevingen ontstond er een oogenblik krisis; de aenhangers van Olaf uitten reeds een triomfkreet. De jonge jarl had zynen tegenkamper in het midden van het lyfgevat en hief hem omhoog om hem op den grond te werpen; edoch Eric wist nog eens aen de kloeke handen die hem vastklemden te ontsnappen, en dan, gebruik makende van de verwarring zyns tegenstrevers, klemde hy hem stevig aen den band en wierp hem neder, onder de eenparige toejuichingen zyner vrienden en der vrienden van Olaf zelve, die den overwinnaer met verbazing aenzagen.

Met het schaemrood op de wangen stond Olaf nu regt, wierp een woesten blik op Eric en sprak:

- Tot morgen! niet in eenen stryd van kwaeddoeners zoo als deze, maer in een' stryd van edellieden, den sabel in de hand.

- Goed, antwoordde Eric, en bescheiden vervoegde hy zyne vrienden.

's Anderdaegs werd de stryd hernomen, maer ditmael had Eric meer voordeelen dan daegs te voren. Zyne vlugheid, zyn zekere oogslag dienden hem beter dan magt. Terwyl de woelige Olaf zich op hem wierp met de blinde woede zyner gramschap, beschouwde hem Eric aendachtig, hy zag hem naderen, weerde zyne aenvallen af en beantwoorde dezelve als een doortrapte wapenmeester. Olaf, door dezen tegenstand verbitterd, wilde met eenen beraden slag een einde brengen aen het gevecht. Hy verzaemde zyne krachten, en tot aen den band vooruitkomende, richte hy zynen degen op de borst van zynen tegenstrever met zulk eene kracht dat hem het wapen door en door het lichaem moest vylen.

Maer Eric weerde de byl af, en antwoordde aen deze misrekende beweging door eenen stevigen slag die Olaf het wapen uit de hand wierp.

De jonge jarl, voor de tweede mael in het openbaer overwonnen en vernederd, vroeg niet om den stryd te herbeginnen; met eene woeste gramschap en verontweerdigdigd wierp hy het wapen verre van zich.

[p. 16]

Dan, zonder van iemand afscheid te nemen, vertrok hy met zyne gezellen, en degene die hem omringden hoorden hem binnen 's monds wreede woorden van wraek uitspreken.

Eric had met aendacht al de opgetogenheid dezer onbeteugelde natuer beschouwd, en zyne overwegingen verminderden de vreugde van zyne zegeviering grootelyks. Hy was te edelmoedig van karakter om eene laffe vrees te koesteren; maer zyn mymerachtige geest, tot rampvolle vooruitzigten gedreven, liet hem in de toekomst eenen onverbiddelyken vyand zien die niet zou ophouden hem te vervolgen, en die hem welligt eens zonder hulp of verdediging kon aenvallen.

In zyne woonst teruggekeerd, verhaelde hy wat hem gebeurd was; zyn vader omhelsde hem met vreugdetranen, als een kind wiens zegeprael het oude geslacht van koning Harald vereerde. Zyne moeder echter, die deze gebeurtenis met de teederheid eens vrouwenharten aenzag, gevoelde zich door eenen droevigen angst getroffen.

- God helpe ons!



sprak zy; sedert jaren waren wy reeds aen de wraek des jarls van Hundtorp ten prooi, nu zyn wy ook aen die van zynen zoon blootgesteld, die vooral onzen Eric bedreigt. Wat het my ook moge kosten, wy moeten van hem scheiden: hy moet vertrekken. Zyne verwydering, zyne afwezigheid alleen kunnen de vyandschap wegnemen van den hooveerdigen tegenstrever dien hy tweemael heeft overwonnen. Deze moederwoorden beantwoordden eenen der vurigste wenschen van Eric: de boeken die hy gelezen had, de mymeringen welke deze by hem te weeg hadden gebragt, zyn wakkere uitvindingskracht en misschien ook het rondzwervend instinkt dat de mannen van het Noorden eigen is, hadden hem zwevende gedachten van reiziger gegeven, gedachten die, ofschoon in het ruim vlottend, met eene onweêrstaenbare aenlokking waren vervuld. Hy beminde zyn vaderland met geestdrift en kon niet gelooven dat er op den ganschen aerdbodem eene schoonere streek mogt te vinden zyn.

Edoch, telkens dat hy in een dichtwerk of in een reisverhael eenige beschryvende regels over een ander gewest vond, beproefde hy aenstonds eene uitzinnige neiging om deze zoo van het zyne verschillende landen te zien, en die zich aen zynen geest onder zoo bevallige kleuren vertoonden. Ach! wie heeft in zyne jeugd deze magtige driften voor het reizen niet gevoeld! Wie onzer heeft by het intreden van de wereld, van het ware leven, die verwyderde gelukzoekingen en die geheime kracht om de wereld rondtereizen niet beproefd welke men de landziekte van het oneindige mag noemen?

Is de aerde dan niet aen den mensch gegeven opdat hy hare gansche uitgestrektheid bewondere, en is het niet een heilige pligt het heelal te willen doorloopen als een gezegend boek waervan de grootheid en de voorzienigheid van God op elke bladzyde zich blykbaer laten bemerken?

Dusdanig waren de jongelingsdroomen van Eric en hy aenhoorde met vreugde de woorden zyner moeder; doch, alvorens tot een besluit te komen wilde hy zynen vader raedplegen, en deze met zyne krygshafige trotschheid, kon er niet toe overkomen het voornemen zyner gade te deelen in gelegenheden die aen de reis van zynen zoon den schyn eener vreesachtige vlugt zouden geven.

Eene nieuwe gebeurtenis kwam toch zyne vaste beramingen doen vallen. Eric keerde op eenen avond van zyne gewoone wandeling terug, toen op eenen omdraei van den weg die naer zyne wooning leidde hy eensklaps droevige kreten hoorde. Door een menschlievend gevoel voortgedreven, keerde hy op zyne stappen terug en bemerkte een schouwspel dat hem van woede deed opspringen. Eene zwakke oude vrouw, de vrouw van eenen der pachters zyns vaders, was daer, alleen, strydende en worstelende tegen eenen der getrouwste en woeligste makkers van Olaf die haer eenen zak groensels wilde ontrooven.

- Rampzalige! riep Eric uit, door deze baenstroopery verontweerdigd, en hy wierp zich tusschen den dief en zyn slagtoffer.

- Ho! zyt gy het, myn jonge heer? sprak de aenhanger van Olaf spottend; by God, ik ben verheugd u te ontmoeten; sedert lang hebben wy met u eene rekening te stellen en mogt ik zelf die vereffenen, dan zou men het my op het kasteel van Hundtorp niet ten kwade duiden. Komaen! vooruit, jonge held: laet zien of gy er nog in zult gelukken uwen tegenstrever te ontwapenen!

By deze woorden trok hy eenen langen dolk uit die aen zynen band hing. Eric liet zich de uitdaging niet herhalen. Hy trok zynen degen en plaetste zich voor zynen vyand, terwyl de pachteres, het gevaer vergetende dat haer bedreigde en voor haren jongen meester bevreesd, hem smeekte zich niet aldus bloottestellen, verklarende dat zy liever alles verloor wat zy bezat dan hem aen de gramschap zyner vyanden overgeleverd te zien. Maer de stryd was reeds begonnen, en de gezel van Olaf, door zyne woede verblind en onbewust met de zeldene kloekheid van Eric, had zich met zooveel kracht vooruitgeworpen, dat hy by den derden aenval het metael van Eric in de volle borst ontving en doodelyk gewond nederplofte.

- Vermaledyding! riep hy uit; myne moeder sprak de waerheid

[p. 17]

toen ze my zegde dat ik een kwaden meester dien, en ik heb ongelyk gehad haren raed niet te volgen; vergeef my, ô Heer!

Eric wierp zich op hem om hem hulp te bieden.

- Neen, neen, sprak de gekwetste; alles is onnoodig, ik heb de dood in het hart; laet my maer uwe hand drukken, bidt God voor my, en wees op uwe hoede, want men zal mynen dood op u willen wreken.

Zyne oogen sloten en hy slaekte den laetsten zucht. De pachteres haelde boeren in het naestgelegen dorp om het lyk wegtevoeren. Eric begaf zich by zyne ouders en verhaelde hun wêer hetgene hem was voorgevallen.

- Dit mael, sprak zyne moeder angstig, dit mael mogen wy niet meer aerzelen; ons geliefd kind moet zich verwyderen, willen wy hem niet eens overmand en vermoord zien in den hoek van een bosch door zyne wreede vyanden. Dan, er is een man gedood. De slechte lieden van Hundtorp zullen alle mogelyke middelen in het werk stellen om zich te wreken; het is mogelyk dat zy de zaek voor het geregt roepen, ofschoon zy het geregt met reden moeten vreezen. Eric kan eene schandvlekkende vervolging sparen met zich naer Kopenhagen te begeven.

De oude jarl bleef nevens de schouw eenige oogenblikken stilzwygend op zyne byl leunende zitten, in diepe overwegingen verzonken. Aen den bliksem zyner oogen die onder dikke wenkbrauwen flonkerden, aen de samentrekking der spieren zyner wangen, bespeurde men dat een hevige stryd in hem woedde.

Hy regtte zich eindelyk op, ging tot zynen zoon, nam hem by de hand en zei:

- Gy hebt u edel gedragen, met eene oude en hulpelooze vrouw bystand te bieden. Ik betreur dat de ongelukkige zynen schandigen aenslag zoo wreed betaeld heeft; maer, wanneer het zweerd getrokken is, kan niemand over zyne slagen antwoorden! Nu denk ik dat wy den raed uwer moeder moeten volgen, en ofschoon het my zeer berouwt van u te scheiden, moet gy vertrekken, en hoe eerder hoe beter. Ik zal u eenige brieven bereiden voor myne vrienden in Denemarken, en ik verlang dat gy u morgen op den weg begeeft.

's Anderdaegs beklom Eric een goed paerd, en verliet het kasteel van Quam, voorzien met eene goede som gelds en vergezeld van een getrouwen dienaer. Zyn vader, hem het vaerwel brengende, wendde het hoofd af om in stilte een traen uit zyn oog te wisschen; zyne moeder, die hem zelve tot het vertrek had aengespoord, weende toen zy hem zag verwyderen, en smeekte hem te blyven.

- Kom, Ebba, zei de oude jarl, een weinig moed; gy ziet wel dat hy moet gaen, uwe moederliefde heeft u doen gevoelen welke gevaren hem hier bedrygen en de landen waer hy zich heenrigt zyn veilig. Hy zal ons terugkomen met een goed geheugen der menschen en landstreken die hy zal gezien hebben.

Met deze woorden nam hy zyne vrouw by de hand, en sloeg met de zweep op het paerd van Eric dat zich aen het draven zette.

Olaf vernam byna ten zelfden tyde den dood zyns makkers en het vertrek des jongen jarls.

- De lafaerd! riep hy uit, hy durft het uitwerksel myner gramschap niet afwachten, maer ik zal hem wedervinden om my te wreken.

Terwyl zyn vyand aldus zyne toekomst bedreigde, stapte Eric rustig het Gudbrandsdal af, dan met droefheid aen de stille wooning denkend welke hy kwam te verlaten, dan zich met de gelukkige inbeeldingskracht der jeugd naer de landstreken vervoerend die hy zou bezoeken. Hy doorreisde met korte dagen een deel van Noorwegen en van de zweedsche kust, van waer hem eene visscherssloep op den oever van Kopenhagen bragt.

In Gothenburg had hy eenen vertroostden brief van zyn gezin ontvangen. De lieden van Hundtorp, gewis door de vrees hunne eigene misdaden op te beuren, hadden het niet durven wagen de regterlyke vervolgingen te beginnen waervoor zyne moeder beducht was, en alles was rustig op het kasteel van Quam.

Zoodra zyne gemoederen gerust gesteld waren, gaf zich Eric met meer vryheid nog over aen de jeugdige en streelende aendoeningen der reis. Zyne ziel was ontluikt als eene vleklooze bloem te midden der wonderwerken eener schoone en indrukwekkende natuer, en zyne letterkundige studiën versterkt door het lezen der dichters, hadden aen zynen geest eene vurigere wending gegeven zonder aen de kracht zyner eerste gevoelens iets te ontnemen. Hy beminde de natuer gelyk een kind zyne moeder bemint, gelyk een jongeling de maegd zyner keuze lief heeft. Hy begreep al hare harmonyen, en voedde zich met geestdrift van al hare aengename geuren. Niet een kunstwerk, niet eene groote stad had tot nog toe zyn oog getroffen, en hy vergat de schilderyen der paleizen, der tooverachtige kasteelen die hy in de ridderromans gevonden had, - dit alles vergat hy op het zigt eens golfs van Noorwegen die zich in eenen rotsensluijer by den ondergang der zon spiegelt of van eenen zweedschen waterpoel als een edelgesteent in een mastenwoud geplaetst.

Met deze dichtryke liefde der natuer reisde hy vrolyk, want alles was voor hem een aenlokkend voorwerp van overweging; langs zynen weg vond hy weinig herbergen, echter kende hy de herbergzaemheid der inwooners van het Noorden. Hy had ze dikwerf zelf geoefend, en zoodra

[p. 18]

hy eetwaer noodig had of dat zyn paerd vermoeid was, hield hy stil voor de eerste wooning die hy mogt aentreffen.

Dan kwamen ook aenstonds de inwooners des gaards hem te gemoet; de eene gelastte zich hem voedsel te bezorgen, een ander geleidde hem in de wooning; de huisvader zonder hem te vragen wie hy was, reikte hem met vriendschap de hand en het blondinetje diende hem nederig den disch voor. Soms, wanneer hy niet van meening was stil te houden en hy eene pastory of het huis eens welhebbenden boers voorbytrad, kwam hem de hospes van verre te gemoet, hem verzoekende eenige oogenblikken in zyne woonst doortebrengen en zyne nederige herbergzaemheid niet te verachten. Oogenblikkelyk werden alsdan al de kassen geopend; de gansche keuken kwam in beweging en men bragt vóór den jongen vreemdeling den droogen zalm, het gerookte ossenvleesch, het door de zuinige huishoudster gebrouwde bier, alsmede de kruik ouden brandewyn.

- O! brave lieden van het Noorden, zegde Eric, zich verwyderende, gy hebt de zuinigheid, de eenvoudigheid van zeden der Patriarken. Mogt gy altyd de zoete rust uwer eenzaemheid, de kloeke inborst en de bevallige deugden uwer vaderen behouden!

Wanneer hy zich aldus uitdrukte, dacht hy aen die opgeschikte manieren, aen die gewoontens van pracht die hy in verscheidene boeken had afgeschilderd gevonden, en het kwam hem voor dat het vorstelyk leven met al zyne feesten en betoogingen niet anders mogt beschouwd worden dan als eene inbeelding, wanneer men dezelve met de naïeve gewoonten, met de ruwe hartstogten der inwooners van het Noorden vergelykt. Deze overwegingen echter lieten hem de onbeteugelde haet des ouden jarls van Hundtorp, het opvliegend karakter en de brutale gewoonten van Olaf niet vergeten. Maer dit scheen hem slechts een toeval dat als eene vliegende wolk voorbygleed in het oneindige tafereel der noordelyke natuer en der landzeden welke hy zich niet vermoeide te doorgronden.

Door het aenlokkelyke zyner indrukken medegesleept, ging Eric verder door dan hy het zich eerst had voorgesteld: van Denemarken begaf hy zich in Duitschland, van Duitschland in Vlaenderen, en daer moest hy een onverwacht geluk ontmoeten, het zoetste, het merkwaerdigste geluk



dat een man op deze aerde mag genieten, eene jonge en deugdzame vrouw wiens blik zich voor de eerste mael ontroert by de stralen van den blik die haer zoekt, wiens hart zich ontluikt en klopt onder den nog onbekenden indruk der eerste liefde.

Op eenen schoonen zomerdag keerde Eric naer zyn vaderland terug, niet alléén zoo als hy vertrokken was, maer met eene beeldschoone vlaemsche maegd, die hem vurig genoeg beminde om bereidwillig hare schilderachtige landeryen te verlaten, en hem te zeggen gelyk het teeder meisje van den Bybel: ‘Uw volk is myn volk.’ En hy beproefde eene onuitspreekbare vreugde met deze teedere jongvrouw den weg af te leggen, haer met aendachtige zorgen te omringen, en haer met eene diepe gevoeligheid al de dichtryke indrukken te zien deelen welke hy haer inboezemde.

Zy had in Vlaenderen de zee gezien, hare zilveren golven aen den voet der Blankenbergsche duinen uitspreidend, zy had ze gezien in Oostende ontzagwekkend en oneindig, de moedige zeevaerders naer de verre landstreken dragende. Zy had geleefd te midden der jeugdige pachthoeven, der boomgaerden van Vlaenderen. Maer zy had geen hoegenaemd gedacht van die groote noorweegsche fiords, waer de zee, in haren onweêrstaenbaren loop bergen en rotsen schynt te doorspoelen. Zy had geen hoegenaemd gedacht van die lange, uitgestrekte sombere bosschen van mastenboomen, die de streken van het Noorden met zoo plegtig een karakter bekleeden, noch van die lachende en mymerende dalen, als schroomende bloempjes tusschen twee bergenketenen verborgen.

By elken stap in dit schoone land, uitte zy een kreet van verwondering, en buigde zich naer Eric met eenen blik van liefde en dankbaerheid om hem in hare vrome aendoening te sluiten.

- Gode zy dank! teêrgeliefde Lena, zei Eric; ik vreesde dat by het aenlanden gy uw vaderland zoudt betreuren, want wy bezitten hier den vruchtbaren bodem en ook den blauwen hemel van Vlaenderen niet. Ziet gy die ruwe houten huizen, hier en daer op de helling der bergen uitgespreid, en die netelige visschershutten met moeite op den boord der wateren opgeregt? Ze zyn bewoond door arme, werkzame lieden, die onophoudend tegen de strengheid der elementen worstelen en zich hoogst gelukkig achten wanneer, na hunne harde vermoeijenis, zy uit den onvruchtbaren bodem eenige schrale vruchten zien opryzen, of eene kleine vischvangst uit den schoot der onstuimige zee mogen ophalen.

- Ei! wat geeft het er aen? antwoordde Lena met eene godsdienstige en betrouwvolle gedachte. Het geluk ligt niet in die voortbrengselen van eenen overvloedigeren grond, in die pracht van rykere wooningen. Men zou het weleer hier vinden, in deze rustige schuilplaetsen, van het gedruisch der steden verwyderd en onder de vleugels der godheid behouden, in deze gewoontens van werkzaemheid, die bescheidene deugden waervan gy my dikwyls gesproken hebt, en die voldoening der beperkte nooddruften; dan, ik kan u niet zeggen waerom het my voorkomt alsof my dit land niet vreemd ware en dat zich voor mynen geest vertoont alsof ik het nog gezien had. Myn vader die veel van oude kronyken hield heeft my dikwyls verhaeld dat onze voorouders van het Noorden afkomstig waren. Wie weet of ik geene afstammelingen ben van eenen der avontuerzoekende noorweegsche bergbewooners, en of, van tydstip tot tydstip, door een dier onuitlegbare geheimen van het hart, het gevoel van zynen oorsprong en van zyn geboorteland zich niet in my heeft voortgezet? Misschien, voer zy lachende voort, ben ik eene uwer nichten; misschien waren uwe groot-ouders en de myne bloedverwanten; edoch, het verwantschap dagteekent zoo verre dat wy gerust mogten trouwen zonder een ontslag aen den bisschop van Brugge te moeten vragen.

[p. 19]

De vreugde des jongen echtgenoots toen hy Lena met zulk een genoegen haer tweede vaderland zag tegenlachen, was alleenlyk verhinderd door de herinnering der haten van Hundtorp en der wraekontwerpen tegen hem ingerigt.

- Eilaes, sprak hy inwendig, deze landstreek is zoo rustig niet, en allen die haer bewoonen zyn zoo goed niet als het zich myne vrome Lena voorstelt. Voor eenigen tyd was ik niet beducht voor de bedreigingen van Olaf. Ik hield niet aen het leven zoo zeer als nu.... Nu, myn God! zou ik geenen nieuwen stryd wagen. Ik ben zoo bevreesd voor de dood!

Meer dan eens was hy voornemens geweest aen Lena zyn ongunstig voorgevoel medetedeelen, en iederen keer voelde hy zich teruggehouden door deze vrees, een droevig hindernis in de vrome vrolykheid zyner jonge gade te weeg te brengen. Toen zy Quam naderden, besloot hy nogtans haer aen eenen toestand voortebereiden die haer wat hy ook doen mogt, niet onbekend zou blyven. Hy zegde haer dus welke haet zynen vader sedert lang van den heer van Hundtorp scheidde, en hy vergat geene der omstandigheden die in de laetste jaren aen dezen haet een heviger en ernstiger karakter hadden bygebragt.

Léna hoorde hem met eene vurige aendacht aen, en zyne hand vattende nadat hy gesproken had:

- Stoor u niet! lieve Eric, sprak zy, ik geloof niet aen het voortduren van den haet, en, met eenige voorbehoudingen, zullen wy er wel in gelukken dien welke u bedreigt te verzachten en uittewisschen.

- Wat my aengaet, hy is reeds teenemael uitgedoofd, zei Eric. Myn hart is zoodanig met liefde vervult dat er voor den haet geene plaets in overblyft. Ik ben zoo gelukkig dat ik zou wenschen het gevoel van myn heil op de wereld te kunnen uitspreiden. Mogt Olaf er toe overkomen zulke vredelievende gedachten te koesteren. Maer gy komt in Noorwegen als een engel van vrede en verzoening wiens heilzame invloed zich aen de meest versteende zielen moet mededeelen.

Onder het spreken genaekte het jeugdige paer het oude kasteel van Quam. Toen Lena van verre de wooning bemerkte waer zy ging binnentreden, werd zy eensklaps mymerend en bedenkend en verbergde haer hoofd in hare handen.

- Wat is er dan? zei Eric. Zie hier den bodem waer ik u tot myne groote vreugde heen geleid heb; zie hier het huis waer gy als eene geliefkoosde dochter zult ontvangen worden. Deze reis is lang geweest, maer dank zy den hemel, zie hier de schuilplaets waer ik brandde terugtekeeren.

- Ach! antwoordde Lena, ik heb voor u het huis verlaten waer myne oogen zich voor het licht openden, ik heb mynen vader en myne moeder verlaten die weenden en snikten toen zy my vaerwel zeiden; ik heb mynen jongen broeder en myne kleine zuster verlaten die zich aen mynen hals hingen en my smeekten by hen te blyven. Voor u heb ik van alles afgezien, nu treed ik in eene nieuwe wooning waer ik nieuwe ouders zoek. Wie weet of zy zoo mededoogend zullen zyn als gy, of zy uwe keuze zullen goedkeuren, of zy my zullen beminnen?

- Wees niet bevreesd, myne lieve Lena, riep Eric uit; myne ouders kennen u reeds door myne brieven. Gy zult, lieve, eenen vader en eene moeder terugvinden, met de opregtste verkleefdheid, met de magtigste banden van het hart bezield, en gy zult altyd by u uwen Eric vinden die u zyn leven heeft opgeofferd, en die u onophoudend zal beloonen voor uwe opofferingen.

Op denzelfden oogenblik hoorde men boven den heuvel het geschel eens hoorns; dit geschel werd opgevolgd door luidruchtige vreugdekreten, en weldra zag men rondom het kasteel een groot getal mannen en vrouwen zich in beweging zetten in de rigting van het jonge paer. Daerna gaf een edele gryzaerd, met majesteitsche houding en witte hairen, den arm aen eene vrouw wier lange mantel de aenlokkende houding niet kon verbergen; beiden stegen ook van den heuvel af om de reizigers te gemoet te komen.

Het waren Eric's ouders die sedert eenige dagen zyne aenkomst wachtteden en eenen hunner onderhoorigen op schildwacht geplaetst hadden om hen te verwittigen zoodra zy hem mogten ontdekken. Eric en zyne jonge gade liepen de ouderlingen te gemoet en wanneer het huisgezin vereenigd was, ontstond er een oogenblik stilzwygenheid, een dier belangvolle oogenblikken die als de bliksem voorbysnellen en in de zielen die deszelfs bovennatuerlyke aendoening geweten, eenen onuitwischbaren doorgang, een onvergeetbaer geheugen prenten.

De oude jarl, zyne kinderen teder aen zyne borst geklemd hebbende, beschouwde Lena met eene hoogmoedige tevredenheid; zyne vrouw aenzag haer reeds met eene moederlyke teederheid. Lena, door dit gulhartig onthael tot in de ziel getroffen weende van vreugde. De bedienden van het kasteel, de boeren van het gehucht, getuigen van zoo een hartroerend tooneel, zwierden met hunne hoeden in de lucht onder het roepen van jubelkreten. De vrouwen klapten in hare handen en zongen, en 't is te midden dezer zangen, dezer uitgalmingen van geluk, dat Lena het slot van Quam binnentrad op den arm van haren schoonvader leunend; Eric volgde hen op eenige schreden afstand terwyl hy met opgetogenheid aen zyne moeder de verdienstelyke hoedanigheden zyner lieve Lena voorlegde.

De volgende dag was hetgene men regt een schoone dag mag noemen. Men hadde gezegd dat de bleeke morgendstond der noorderlanden het nieuwe paer wou geluk wenschen, zoo lachend en purperkleurig was hy. Een ligte nevel steeg uit de diepte van het dal omhoog, zweefde met het gemurmel der koû en steeg als een linnen gordyn tegen de helling van den heuvel omhoog. Weldra verdween hy door de zon weggesmolten, door den wind uiteengedreven en dan kon men dit schilderachtige dee van den Gudbrandsdal in al zyne schoonheid zien ontluiken; de Lougen rolde zyne zilveren golven in den schoot eener uitgestrekte weide; langs beiden zyden van den stroom rustte zich het oog uit op mastenboomen bosschen hier en daer met wooningen vervrolykt; aen den luchteinder bewonderde men bergen wier toppunten met eeuwigdurende sneeuw bedekt, door de stralen der zon opgehelderd als goud- en azuerbergen voorkwamen. Met de eerste dagschemering herleefde de beweging in deze eenzame streek. De vogels vlogen schuifelend van den eenen boom tot den anderen heen- en weder; de herder bragt zyne veerzen naer de weide, die terwyl zy het mastenhout doortraden, den boden met de paerlen eens overvloedigen dauws bezaeiden. Uit de wooningen der buitenmenschen zag men vrolyk de werkzame landbouwers en de yverige meiden treden.

Aen eene der vensters van het kasteel gezeten van waer hunne blikken in de verte de uitgestrektheid beheerschten, aenschouwden Eric en Lena in de uitzinnigheid van het geluk dit schilderachtig panorama.

- Wat is dit schoon! riep Lena uit, hare handen te samen voegende als om den hemel te bedanken voor de aendoening die zy gevoelde. Wat is dit schoon! sprak zy, en wat is men gelukkig zich met een denkbeeld van godsdienst en liefde op het zigt van zoo schoon eene natuer te ontwaken.

Ja, antwoordde Eric, hier is het leven goed wanneer men bemint en

[p. 20]

zich bemind gevoeld. Bezie al die eenvoudige doch lachende op de helling der bergen verspreide wooningen, van elkaer gescheiden en half door het gebladert der boomen verborgen. Geene van die landelyke huizingen is er, waer in de duistere droomen myner jeugd, ik niet den tempel heb geplaetst van het huishoudelyk geluk. Toen zei ik tot my zelve dat men gelukkig zyn moet er zich te bevinden, verre van het overblyvende der wereld, in deze aenlokkende en verhevene schuilplaets, alleen met een levend schepsel, alleen, onder den blik van God. En myn geluk heeft myne droomen overtroffen. Nu zyt gy by my, in myn geliefd land, gy die ik zoo spoedig leerde beminnen, gy wiens blik, wiens glimlach voor my eene hemelsche zegening is. Ach! myn hart is zoo vervaerd dat ik vrees dat het maer een droom zy, maer indien het maer een droom is, moge wy dan de dood vóór het ontwaken treffen.

Terwyl hy sprak, vatte hy Lena by de hand, en geleidde haer uit het kasteel, op de groene mostapyten, onder de frissche mastenwelfsels.

En 's anderdaegs herbegonnen de twee echtgenoten hunne wandeling, en den volgenden dag nog. Zy stapten vrolyk vooruit gelyk twee vogels door de eerste morgendstralen ontwaekt, dan tot het toppunt op de hooge bergen klimmende waer Eric in den blanken sneeuw den naem van Lena schreef, dan aen den voet eener rots stilhoudende uit wier kruin eenen schuivende watersprong naer beneden stortte. De jonge vrouw trad met vlugge schreden vooruit tusschen de rots en het zilverachtig water, en toen men haer dan zag met hare zoete gelaetstrekken en hare bevallige gestalte, door het schuivend nat dat voor haer nederviel als een regen van paerlen en edelgesteenten, zou men gezegd hebben, dat het eene dezer bovennatuerlyke schepsels was die men in de schitterende doorschyning van eenen droom mag bewonderen.

Wanneer Eric en Lena langs het voetpad eene zodenbank aentroffen van waer men in de verte een der lachende landschappen der streek bemerkte, zetten zy er zich neder aen den voet van eenen boom, en onderhielden zich met die hartelyke gesprekken welke men daegs te voren heeft gevoerd en welke men 's anderendaegs herbegint alsof men iets nieuws zei. Somtyds onderwees Eric zyne jonge gade met de teedere uitdrukkingen der noorweegsche tael, en vermaekte zich met de poogingen die zy aenwendde om behoorlyk, volgens de lessen van haren kundigen meester, eenige zinspreuken in die vreemde tael uittegalmen. Maer de liefde is de behendigste leeraer die men vinden mag, en weldra murmelde Lena met eene volmaekte uitdrukking deze noorweegsche woorden: jeg elsker dig (ik bemin u.)

Soms verhaelden zy aen elkaer de volksvertellingen die zy in hunne jeugd gehoord hadden. Eens verhaelde Eric aen Lena de geschiedenis der jonge moeder, die door eenen onvoorzienen dood weggerukt, in haer graf de snikken harer jonge kinderen hoorde en van God de toelating verkreeg om in hare wooning terug te keeren om hen te verzorgen.

- O! zeide hy, by het eindigen van dit hartroerend verhael: het leven der ziel kan niet met het leven des ligchaems eindigen. Wanneer onze oogen sluiten, wanneer ons hart ophoudt met kloppen, indien dan eene vurige gedachte van liefde, van zelfopoffering ons bestaen vervult, zoo daelt ook dit gedacht met ons in het somber graf en houdt ons onder den killen grond wakker. Ja, ik ben er zeker van, de dooden zyn in gedurige aenraking met de beminde en betreurde wezens die zy achterlaten. Zy volgen hen in hunne droefheid, vermaken zich in hunne vreugde en bedroeven zich over hunne ongetrouwheid. Indien ik voor u kwam te sterven, myne teergeliefde Lena, zou ik nog steeds by u zyn, en zoo het gebeurde dat ik u noodig werd, zou God, ik ben er zeker van, my de genade vergunnen het kerkhof te verlaten om u ter hulp te komen en om u te troosten.

- Ja, antwoordde Lena, deze gedachten hebben ook loop in myn land, en ik heb in Vlaenderen een oud volksverhael gehoord dat hiertoe goed past. Eene jonge moeder had haer eerste kind verloren en weende dag en nacht. Welnu, het wicht kwam uit zyn graf om aen zyne moeder te zeggen: ‘Ween niet, moeder, ween niet. Als gy lacht is myn graf met roozen gevult, maer als gy weent is myn doodslaken met tranen gevocht.’ - Maer ik ben het, myn lieve Eric, die vóór u zal sterven, en die myne grafstede zal verlaten om u aen den voet van eenen masten boom die zoete woorden te komen zeggen die gy my in uwe noorweegsche tael geleerd hebt: jeg elsker dig (ik bemin u.)

Terwyl de jonge echtgenoten zich aldus aen de streelende droomen hunner liefde overleverden, waekte de haet rondom hen, ieverig en werkzaem.

De terugkomst van Eric vernomen hebbende, had Olaf al zyne vurige driften voelen herleven. Toen hy verder onderrigt werd dat Eric eene jonge en bevallige vrouw had medegebragt, beproefde hy een gevoel van nyd dat eene nieuwe kracht by zyne aloude vyandelykheid zette. Dan, hy had Lena gezien. Op eenen zondag had hy zich achter eenen pilaer der kerk geschoven waer zy met godvruchtigheid den dienst bywoonde. Gedurende den ganschen zang der psalmen en gedurende het geheele sermoon, was by beweegloos op zyne plaets gebleven, het hart door eene aendoening getroffen die hem tot dan was onbekend gebleven, het oog op dit reine en aenlokkend wezen gevestigd. Van dien dag af werd hy somber en droomachtig. Hy liep niet meer zoo als eertyds door het woud met zyn luidruchtig gevolg; hy dwaelde, de oogen neêrgeslagen, het geweer op den schouder, alleen in het kreupelhout. In plaets van in de slemppartyen zyne zangen met die zyner makkers te mengen, aenhoorde hy met verstrooidheid de verhalen hunner lotgevallen en uittogten. Maer dikwerf bemerkte men hem, afgezonderd, binnen 's monds sombere woorden uitsprekende die zyne hevige gramschap verriedden, en telkens dat de naem van Eric vóór hem uitgesproken werd, zag men hem opspringen en zyn gelaet eene vreesverwekkende uitdrukking aennemen.

Eenige met een goed gevoel bezielde persoonen hadden Eric de onrustwekkende toerustingen van zynen vyand bekend gemaekt. Eenige landbouwers hadden hem reeds gezegd dat zy by avond, in de omstreken der heuvels van Quam, gewapende mannen ontmoetten, die rond het kasteel zwierven, en wier kwaedaerdige inzichten niet moeijelyk om bespeuren waren. Eric verachtte deze inlichtingen niet. Hy was te gelukkig om niet zorg te dragen zyn geluk voor de aenvallen eener wreede vyandschap te beveiligen, hy bekromp langzaem zyne wandelingen en verliet nooit zyne wooning zonder met eenen goeden sabel en eene goede byl voorzien te zyn.

Maer het verraed moest zyne stipte voorzichtigheid overtreffen.

De zomer was glansryk doch spoedig voorbygeloopen. De herfst was aengekomen, de vochte en koude herfst die in de landen van het Noorden den winter zoo naby is. Vaerwel bloemen van het dal, gebladert van den heuvel, vrolyk gezang der vogels, vaerwel! De vlugge zwaluwen, de zwanen met hare blanke veders verlieten de kusten van Noorwegen om eene warmere luchtgesteltenis te zoeken. De hemel was met een digt floers overdekt, en loodzware nevels strekten zich op den loop der Lougen en langs de bergen uit. Lena dorst zich niet te midden dezer koude nevels wagen, onder het bewind van een' yskouden

[p. 21]

stormwind wiens krachtig geblaes de breede mastentakken tot op den grond buigde. Eric, aen deze regelmatige luchtveranderingen gewoon, verliet alleen zyne wooning om eene wilde gans of eenen verdwaelden vos te vervolgen. Op eenen avond dat hy zich door de jagt verder had laten medeslepen dan hy gewoon was, zag hy eenen boer naderen die hem met eene diepe angstuitdrukking zei:

- Ach! mynheer, ik kwam om u te zoeken. Heb medelyden met my. Myne arme moeder is stervend. Zy verklaerde my een belangryk geheim te willen openbaren, echter verlangt zy dit niet te doen dan aen u. Zy roept u, zy smeekt u by haer te komen. Ik bid u, bewys haer dezen dienst.

- Uwe moeder, zei Eric door de zonderlinge uitdrukking van den man getroffen. Is zy Frida Johnsson niet, die ginder op den oever woont?

- Juist, mynheer.

- Welnu, ik zal by haer komen, doch ik moet eerst naer het kasteel gaen.

- O! myn goede heer,



hernam de boer; de arme vrouw heeft welligt maer eenige oogenblikken meer te leven, en indien gy te laet moest komen zou dit voor ons eene groote droefheid zyn. Kom met my, ik smeek u; wy zullen weldra onze hut bereikt hebben en gy zult spoedig teruggekeerd zyn.

- Komaen dan, zei Eric, en hy seinde den boer vooroptegaen.

Om de gezegde wooning te bereiken, moest men door een slecht gebaend voetpad een woud doortrekken dat met kreupelhout en distels bezaeid was. Eric volgde den boer op zonder acht op den weg te even; deze bragt hem alzoo in 't midden van het bosch, en bleef eensklaps stilstaen.

- Goede God! zei hy, ik heb het voetpad verloren, een oogenblik geduld, ik zal het even opsporen.

En hy verwyderde zich, een fluitje aen zyne lippen brengend.

- Rampzalige! riep Eric door eene schielyke vrees getroffen.

Op denzelfden stond hoorde men eene ontploffing in het diepste der bosschen en Eric viel neder. Een kogel had hem in de volle borst getroffen.

- Lena! Lena! riep hy met eene stervende stem en hy zygde neder om niet weêr optestaen.

De jonge boer, door de bedreigingen en beloften van Olaf tot deze verraderlyke daed aengespoord, gevoelde eene hardknypende wroeging toen hy Eric zag vallen en nam de vlugt. Inwooners van het dorp die hy om hulp by den jongen jarl riep, droegen het lyk naer het kasteel. Wy zullen niet beproeven de wanhoop uittedrukken van Eric's moeder en gade toen zy het bebloede lyk voor hunne oogen uitgestrekt zagen. Er zyn van die droefheden welke schilder en dichter onbevoegd zyn om neêrteschryven en die willen met een floers bedekt blyven.

De oude jarl stortte geen enkelen traen, slaekte geen enkelen zucht. Hy plaetste zich by het lichaem van zynen zoon, en bleef daer onbeweegbaer en sprakeloos, het oog gevestigd op het bleeke wezen dat hy zoo zeer bemind had.

Maer in de spieren zyner wangen was er eene dusdanige uitdrukking dat hem niemand dorst bezien en 's anderdaegs 's morgends vielen zyne tot dan toe slechts grysachtige hairen als witte sneeuwvlokken over zyne vermagerde wangen.... Hy geleidde zelf zynen zoon naer het kerkhof, hy woonde de gebeden des priesters en de droevige zangen by met eene zoo schynbare onverschilligheid, dat men hem voor een doode zou genomen hebben die de begrafenis van een anderen aflyvigen was komen nazien. Alleen, toen de leste schop aerde op de doodskist viel, te midden der tranen en snikken van de gansche buert die voor de treurige plegtigheid vereenigd was, wierp zich de rampzalige vader op de knieën, bragt zyn hoofd tegen den vochten grond en twee zware druppels vielen als hagelkorlen koud en helblinkend uit zyne vermoeide oogen. Dan rechtte hy zich weder op en begaf zich, zonder een woord te spreken, terug naer het kasteel.

Eenige dagen later zag men hem als eene schim zyne wooning voorbytreden. Hy ging van zyne wapenzael naer zyne stallingen, riep zyne lieden den eenen na den anderen, gaf zyne bevelen op een korten toon, zoo ernstig en zoo plegtig, dat oogenblikkelyk degene aen wien hy gesproken had zich met eene ongemeene vlyt bespoedigde om de hand aen het werk te slaen. Weldra was alles in beweging in deze sombere rouwvolle wooning. Hier scherpte men degens; daer bereidde men de zware bylen; elders maekte men zadels en getuig vaerdig. Alles kondigde buitengewoone ontwerpen aen, een oorlogsplan waervan de vader van Eric niets zei: De twee arme vrouwen, getuigen van deze toebereidsels beschouwden hem met vrees en dorsten hem niet ondervragen. Hy ging heên en weder, het werk zyner arbeiders beschouwende en met oog en hand aenmoedigende.

Op eenen morgend hoorde men eensklaps het geschel eener trompet aen de deur van het kasteel, daerna kwamen zich vyftig mannen te paerd, gewapend met pieken en sabels onder de venster van het kasteel plaetsen. De eene hield by den toom een paerd dat sierlyker uitgedoscht was dan de andere en wiens zadel aen beide zyden met een zwaer pistool was voorzien. De oude jarl gorde eenen degen om en

[p. 22]

trad uit zyne kamer; maer op het oogenblik dat hy den drempel der deur zou overschreden, wierpen zich twee vrouwen in zyne armen - zyne gade en zyne schoon-dochter - die hem kwamen smeeken haer zyne meening bekend te maken en hare droefheid niet met eenen nieuwen angst te komen vergrooten.

- Luistert, zei de jarl, haer beiden de hand vattend; wy hebben het gruwzaemste der noodlotten beleefd. Ik bemin u uit het diepste myns harten, gy myne getrouwe Ebba en gy myne teedere Lena, de edele gade van mynen ongelukkigen Eric, en ik weet niet welk lot ons na deze wreede beproeving des hemels beschoren is; edoch, hoe groot ook myne liefde voor u en hoe onzeker de uitslag van myn besluit ook zy, moet ik gaen daer waer een dringende pligt my roept. Het oude schandinaefsch bloed kookt in myne aderen. Vaderlyke droefheid en wraekzucht brengen my tot onzen ouden heidenschen godsdienst terug. My dunkt dat de vergramde schimmen myner vaderen rondom my zweven my myn te lang geduld verwytende, en dat de oude Odin voor myne oogen zyne bebloedde lans beweegt. Ik moet gaen.... Bidt, indien gy bidden kunt. Hoopt, indien u eenige hoop mag tegenlagchen. Wat my aengaet ik heb



maer eene gedachte, maer een wensch meer: mynen zoon te wreken en daerna te sterven! Vaerwel!

En zich van de teedere omhelzingen der vrouwen afrukkende, sprong de oude jarl op zyn ros en verwyderde zich in galop opgevolgd door zyn schadron.

Met zyne trotsche droefheid, en zyn edel karakter, kon de afstammeling van den moedigen Harold zich niet tot dusverre vernederen tegen zyne vyanden de schandige middelen te gebruiken waervan zy zich bediend hadden, dat is zynen zoon door verraed te wreken. Hy wilde ook de strengheid der wetten niet inroepen. Het kwam hem als eene lafheid voor van het vonnis eener regtbank de straf der moord zyns zoons te verwachten. Neen, om de tempeesten van zyn hart te stillen was een gevecht by klaren dage, eene glansryke wraek noodig. Hy ging dus regt op regt, met zyn legertje, het kasteel van Hundtorp aenranden. Rondom dit kasteel verhieven zich een getal houten hutten die tot voermagazynen en graenzolders dienden. Hy was voornemens deze ligte gebouwen in brand te steken, en, dank aen de verbazing, aen de wanorde die onfeilbaer uit dezen brand zou voortspruiten, hoopte hy in het kasteel te dringen en zich van den moordenaer zyns zoons meester te maken.

Maer Olaf was met de ontwerpen des ouden jarls bekend. Hy zag hem van verre na en wachtte hem dagelyks af. Sedert eenigen tyd heerschte Olaf in het huis zyns vaders als meester, door zyne opvliegenheid bevreesde hy de bange inborst zyner moeder en den meerberadenen geest zyns vaders. Hy gaf als bevelvoerder zynen wil te kennen; boeren en dienstboden, allen buigden vóór hem; zyne ouders zelf na langen tyd vruchteloos beproefd te hebben hem te wederstaen, hadden geeindigd met zyn hoogmoedig despotismus te aenvaerden. Zoodra hy door eenen zyner zendelingen vernomen had wat er op het kasteel van Quam gaende was, plaetste hy zyne ouders in eene afgelegene zyde van het kasteel, opdat zy hem in zyne handelingen niet zouden verhinderen; dan bereidde hy zyne wapens, vereenigde zyne medestryders en boeren, rangschikte den voorraed, plaetste zyne schildwachten rond den heuvel waervan hy de hoogte bezet hield, en wachtte.

Op het oogenblik dat een zyner bedienden hem de nadering des jarls van Quam meldde, riep hy diengenen zyner makkers waerin hy het grootste betrouwen plaetste, fluisterde hem zyne leste bevelen in het oor, en stapte zynen vyand te gemoet, niet vergezeld dan door een twintigtal mannen, maer er een zestigtal achterlatende.

De twee troepen ontmoeten zich byna op het toppunt van den heuvel, op den weg die naer het kasteel leidde. De vader van Eric beproefde eene onaengename verassing op het zicht van dien troep die zyne berekening verhinderde; doch, dezen zoo klein ziende, koesterde hy ook dadelyk eene nieuwe hoop op welgelukken, en gaf het sein van den aenval. Zyne krygslieden op dry rangen achter hem geplaetst wierpen zich op zyne schreden tegen het schadron van Olaf en sloegen het in wanorde. In dezen hevigen aenslag, vielen dry Hundtorpsche ruiters levenloos en eenige anderen gekwetst van hunne paerden.

Olaf beval eene beweging achterwaerts. Toen hy hem zag wyken, uitte de oude jarl een vreugdekreet die tot in het dal weêrgalmde.

- Vooruit! riep hy, wy houden ze, die schandige verraders, die laffe moordenaers!

En zyn volk volgde hem met eenen nieuwen moed bezield. Maer niet eerder hadden zy de poort van het kasteel bereikt of Olaf bragt een fluitje aen zyne lippen en eensklaps zag men uit de wallen een schadron ruiters te voorschyn komen veel sterker in getal en veel beter gewapend dan de vorigen. Olaf gebood nu weêr: achterwaerts! en beval eenen algemeenen uitval die de rangen der aenvallers verdunde. Dan wierpen zich een twaelftal reusachtige krygslieden rond den ouden jarl, die regts en links met hunne zweerden heên en weder slingerden en hem van de mannen die hem omringden gelukten aftesluiten.

Een hunner vatte zyn ros by den toom: een ander viel hem met eene buitengewoone kracht om het lyf. Hy, nogtans verweerde zich als een leeuw; reeds had hy met twee pistoolschoten twee zyner tegenstrevers het zand doen byten; daer hy zyne wapens niet kon herladen, had hy zyn lang zwaerd met de twee handen gegrepen en bragt aen degenen die hem omringden doodelyke wonden toe, terwyl hy met woedende kreten zyne getrouwe medekampers tot zyne hulp riep. Maer zyne soldaten door andere vyanden tegen gehouden konden hem niet naderen; dan Olaf was daer die den heldhaftigen gryzaerd altyd versche tegenparty zond. Eindelyk, van alle zyden omringd, door het getal overwonnen en buiten-

[p. 23]

staet om zich langer te verdedigen, liet hy zyn hoofd met stilzwygende wanhoop op zyne borst zakken en wachtte den noodlottigen slag die hem zou afmaken. Dit was echter het voornemen van Olaf niet.

- Bindt hem, riep hy, met de toomen en banden uwer paerden; wringt zyne polsen en brengt hem op de voorplaets.

Het bevel werd stiptelyk volbragt, en zoodra de ruiters van Quam hunnen meester aldus gebonden zagen namen zy de vlugt en bragten droef en beschaemd aen de twee vrouwen van Quam de noodlottige tyding hunner nederlaeg.

Olaf liet eerst zynen krygsgevangene onder een somber welfsel sluiten, aen welks deur hy twee vertrouwde mannen plaetste. Dan liet hy een buitengewoon gastmael bereiden om de zege te vieren. Op het einde van den disch, terwyl de uitgenoodigden met luider stem de dapperheid van hunnen meester zongen, riep hy een zyner bedienden en zei:

- Ziehier de gebrokene wapens van onzen geslagen vyand; draeg deze aen zyne vrouw, als een schitterend bewys van onzen zegeprael, en zeg haer dat indien Lena er in toestemt my te huwen ik haer den gevangene terugschenk; zoo niet, zal hy aen de wallen van het kasteel gehangen worden.

- Welhoe, gy zoudt de weduwe trouwen van....

- Geene opmerking! riep Olaf op eenen bevelhebbenden toon. Ga. Ik verwacht u op het laetst binnen twee uren.

De zendeling steeg te paerd en keerde op den gezegden tyd terug. Olaf wandelde in den tuin en beschouwde reeds den weg met ongeduldige blikken.

- Welnu? riep hy den bode toe?

- Welnu! zei deze, ik werd dank aen mynen titel van gezant by de weenende vrouwen toegelaten, ik heb het doel myner zending op het best uitgelegd, en beiden....

- Beiden! spreek.

- Beiden hebben met eene angstige stem uitgeroepen; ‘Wy sterven nog liever!’

- 't Is wel. Ga u ververschen en laet my.

- Zie dan, zei de zendeling tot zich zelven, hy vat de zaek beter op dan ik had gedacht; 't is zonderling.

Olaf begaf zich naer den kerker om zich te verzekeren dat hy goed bewaerd was en zette alleen stilzwygend zyne wandeling voort.

's Anderdaegs zond hy met de zelfde vraeg de kleeren van den jarl naer het kasteel van Quam, en liet zeggen dat de grysaerd bloot en bevend van koude in eenen vochtigen kerker zuchtte.

Een dag later, zond hy lange hairlokken van het hoofd des grysaerds gesneden, en liet zeggen dat dewyl de schêer dit geliefkoosde hoofd reeds zoo naby geraekt had, een moorddadiger yzer het wel kortelings zou kunnen raken.

Dit mael bestaerden zich de twee vrouwen met een angstigen blik. De moeder scheen aldus hare dochter te ondervragen, en de dochter vreezende haer te begrypen wendde het hoofd af.

Den derden dag, liet Olaf op zyne vesting eene galg planten en deed er het lyk van eenen zyner gezellen, die daegs te voren ten gevolge zyner wonden overleden was, met den hals aenhangen. Men bragt den gryzaerd aen den voet van het schavot, en twee bedienden van Olaf, achter den rampzaligen gevangene geplaetst, dwongen hem met pieksteken de handen naer zyne wooning uit te strekken als om meêdoogen te smeeken.

Ten zelfden tyde, geleidde de bode van Hundtorp de zwakke vrouwen aen de helling van den heuvel, van waer zy dit afschuwelyk schouwspel zien konden, en legde haer, zonder erbarmen, de marteling uit die den ouden, edelen jarl te wachten stond.

- O God! riep Lena uit, op het zien van deze hartscheurende vooruitzichten neêrgeslagen. Ik stem toe! hy zy gered!

En zy viel krachteloos in de armen harer schoonmoeder die haer met overvloedige tranen besproeide.

- Ja! riep zy uit, toen zy het bewustzyn terug bekwam, hy zy gered! Hy is de vader van mynen Eric, en dus ook de myne. Het is myne pligt hem aen die gruwzame pyniging te ontrekken, en dan..... te sterven.

Men droeg haer op een rustbed; zy was bleek, beweegloos en reeds aen eene doode gelykend. Hare schoonmoeder was by haer; zy dorst haer echt er niet spreken, zy vreesde haer te bedanken, en nogtans, zy dankte ze zoo hartelyk met hare handen te zoenen en aen hare voeten te knielen....

Den zelfden avond kwam Olaf op het kasteel van Quam aen met al zyne gewapende mannen, als voor eenen stryd uitgedoscht. Maer in de droeve wooning kende men reeds het grootmoedig besluit van Lena en niemand dacht er aen den magtigen jonkheer van Hundtorp weêrstand te bieden. De hoogmoedige overwinnaer trad in het verwoeste huis als in eene stormender hand ingenomen stad. Achter hem kwam zyn krygsgevangene op een paerd gebonden door een twaelftal ridders bewaekt; en zoo zwak, zoo vermagerd, zoo neêrgeslagen, dat zyne lieden, hem ziende, niet konden vaststellen of het hun meester ofwel zyne schim was die zy voor oogen hadden.

- Ga, - zei Olaf tot een der bedienden van het kasteel, - en meld aen de weduwe van Eric dat ik bereid ben haren schoonvader vry te laten, zoo zy hare belofte vervult, en heden avond het verlovingsfeest wil vieren!

De bode vertrok en kwam eenen oogenblik later zeggen dat zyne meesteres de voorgestelde voorwaerde goedkeurde, mits men haer tot elf ure vry zou laten.

- 't Is wel, antwoordde Olaf, ik betrouw my op haer woord; dan, het ware niet voorzichtig van harentwege er aen te kort te blyven. Men make den gevangene los en late hem vry in zyne wooning treden. Van heden af herneemt hy bezit van zyn kasteel. Ik verlang enkel dat men de zael van het feestmael bereide, dat men de fakkels ontsteke, dat men uit den besten kelder het beste bier en den besten wyn ophale, opdat ons de tyd korter schyne in afwachting dat zich onze schoone bruid vertoone.

Welaen! - riep hy, eenige lieden van het kasteel onbeweegbaer ziende, - het is heden dat men een heugeniswaerdig huwelyk viert, de vereeniging van Quam met Hundtorp, der schoosten maegd van Vlaenderen met den gelukkigsten zoon van Noorwegen. Men bespoedige zich, want ik wacht niet graeg. Wat u betreft, voer hy voort tot zyne ruiters, blyft te paerd tot nader bevel, en waekt aendachtig, want men kan nooit weten wat er zal gebeuren. Ik zal zorg dragen dat u behoorlyke verversching toekomt: ik hoop dat de kelder van den schoonvader zynen schoonzoon eer zal aendoen. Het is een voorzichtige grysaerd, die zich denkelyk goede flesschen heeft bewaerd.

Zoo sprekende sprong hy van zyn ros en trad in de groote zael, waer de lieden van het huis wedyverden om zyne bevelen uittevoeren. Reeds

[p. 24]

was de tafel versierd met steenen bier- en wynkruiken, en met zilveren bekers. In het midden bemerkte men een langen gedreven hoorn, die niet dan by groote gelegenheden uit de familiekas kwam. Het was een oud monument van de scandinaefsche kunst. De breede monding van dezen hoorn was gesloten met een stevig zilveren deksel, het hoofd van eenen draek voorstellende, en de punt eindigde met eenen zilveren staert, in verscheidene ringen gekruld. De zyden waren met vier banden omgeven, op de welke de geestige kunstenaer de schelpen geprent had van het dier, welk in de oude tyden de meeste noorweegsche schepen versierde. Tusschen deze banden waren onleesbare woorden gesneden bestemd om, volgens de traditie van Odin, de rampen afteweren. Deze ontzaggelyke beker rustte op twee groote klauwen, wier scherpe punten het afschrikkend beeld voltooiden door eenen behendigen Viland afgeschetst. Men zei dat koning Harald zich van deze prachtige drinkbokael bediend had op den dag van zyn huwelyk met de hoogmoedige noorweegsche die hem niet had willen huwen dan na zyne overwinningen. Meer dan eens, hadden de golven van den miôd, in dezen beker geschonken, den moed der Vikings en den geest der scalden ontstoken. De oude jarl bewaerde hem als een oude getuige der voormalige zeden van zyn land en als een kostbaer familiestuk. In de plegtige feesten van het huisgezin bragt men hem op de tafel, maer hy diende er enkel om als een zeldzaemheid te pronken, daer de oude nationale gewoonten reeds fel veranderd waren, en niemand dorst deze bokael gebruiken, die men eerlang met ééne hand moest vatten en in eens ledig slokken. Olaf, den hoorn ziende, herinnerde zich plotselings met geestdrift al wat hy van de oude noorweegsche lieden had gehoord.

- Aen my den beker! riep hy uit; hy liet hem dan ook met eene wyde wynkruik vullen en dronk hem zonder adem te scheppen, als een oude Vikingr; maer zyne makkers bemerkten weldra dat hy de magt eens Vikingr niet had.

- Waer is myne verloofde? riep hy eensklaps met eene drooge stem, waer is Mev. Lena?

- Zy kleedt zich, zei een dienstbode.

- Zy heeft veel tyd noodig, op myn woord, hernam Olaf. Maer geduld!

En hy herbegon te drinken. Eene uer later vroeg hy weêr, met de vuist op de tafel slaende, waerom hy zyne verloofde niet zag komen. Aen zynen ongeduldigen toon, aen zyne brutale gebaren, zou men gezegd hebben den Blauwen-Baerd zyne bevende gade roepend.

- Ik meen zelf, zeî de zelfde knecht, dat zy bezig is hare trouwkroon optezetten.

- En ik, hernam een der lieden van Olaf die sedert eenige oogenblikken het venster had gadegeslaen, ik meen dat zy is uitgegaen.

- Uitgegaen! riep Olaf, als een wild dier opspringend! By den hamer van Thor, indien men denkt met my te spotten zullen wy schoone dingen zien!

En hy sprong ylings uit de zael, den sabel in de hand.

.... Lena, in een lang zwart kleed gewikkeld en met een digt rouwfloers op het hoofd, begaf zich in de duisterheid van den nacht naer het kerkhof waer men haren echtgenoot had ter aerde gebragt. Wanneer zy de grafstede bereikt had welke zy zocht en waerop de maen door de wolken eene bleeke lichtstrael wierp, knielde zy op den vochtigen grond, voegde de handen saêm met eene diepe godvrucht, en zei:

- Eric, gy hebt my dikwyls gezeid dat zy die op deze aerde door eenen opregten liefdeband vereenigd werden ook niet door den steen des grafs gescheiden blyven. Gy dacht dat men in den schoot der aerde de klagten en het geween hoorde der beminde wezens die men op de wereld in rouw liet. Ik koom tot u met dit geloof; ik ben alleen, zonder hulp, overweldigd door de droefheid, en ik smeek een woord van u; beminde echtgenoot, indien uw hart niet voor eeuwig is uitgedoofd, indien myne tranen door uwen doodstooi dringen, kom tot myne hulp, antwoord my.

Zy zweeg en wierp eenen verschrokken blik om zich henen.

- Eilaes! neen riep zy na eenen oogenblik stilzwygenheid, ik moest dit dolle denkbeeld niet voeden. De banden die de dood verbroken heeft kunnen zich niet meer vereenigen dan hiernamaels. De slaep der grafbewooners kan niet gestoord worden. Ik hoor niets dan den zucht der berkentakken die schynen met my te treuren. Ik zie niets dan den killen steen waer al myne inbeeldingen begraven zyn, en den hemel die zwart is gelyk de rouw myner ziel. O God! het was my nogthans zoo zoet te denken dat myn echtgenoot nog by my waekte, myne droefheid nazag, en my met eene onzigtbare hand kon beschermen. En nu niets, - niets! ik ben maer eene arme, zwakke weduwe, hulpeloos verlaten op eenen bodem aen de afschuwelykste ramp ongevoelig. Bermhertige God! Ontferm u myner!

Terwyl zy zoo sprak, zeeg Lena op den grond en legde haer aengezigt op het graf als wilde zy in het binnenste der aerde eene geliefde stem zoeken. Maer men hoorde niets dan het bruisschen der boomtakken door den wind getouterd en het klotsen van de baren des Lougen die zich tegen de rotsen braken. Eensklaps trilde zy, het kwam haer voor als of de aerde zich onder haer bewoog. Met hare twee armen omsingelde zy den grafsteen in eene driftige verrukking en deze geraekte los. Lena regtte zich op met eene stuiptrekkende beving, en een bleek, doodkleurig wezen verscheen voor hare oogen.

- Eric, riep zy uit met eene onbeschryflyk schrik- en vreugdegevoel.

- Ja, Eric, hernam de aflyvige, haer eene ontvleeschde hand reikende; Eric, wien een laf verraed aen het geluk onzer liefde ontroofde en aen wien het de hemel vergunde uwe droefheid bytewoonen, uwe klachten te hooren. Kom hier, by my, teergeliefde Lena, nader; myne lippen zyn koud en myne handen niet als dor gebeente, maer

[p. 25]

myn hart heeft nooit opgehouden voor u te kloppen. Kom lieve, rampzalig, teeder kind voor wie de poorten des levens gesloten zyn en die te midden der grafsteden eene schuilplaets zoekt. Men draegt in het graf niet dan zyne liefdesmerten mede; men laet alle ydele vrees en alle ydele wenschen op de aerde.

- O myn beminde Eric! zei Lena, en zy sloot het kille lyk van haren echtgenoot in heure ermen en klemde het aen hare borst. Ik zie u dan toch weder, gy die ik als eene laetste hoop, als eene laetste hulp aenriep. Myne tranen en myne liefde hebben de magt des doods overwonnen. Nu ik u heb wedergevonden zult gy my niet meer verlaten. Voer my met u in de sombere schuilplaets mede. Onttrek my aen een rampzalig leven, aen onbepeinsbare onheilen!....

- Ellendige! bulderde met eene donderende stem Olaf, die na langen tyd Lena gezocht te hebben, op het kerkhof was aengeloopen en deze laetste woorden hoorde. Schynheilige! is het zoo dat gy uwe belofte vervult? Ziedaer, de straf van uw verraed zal zich niet lang doen wachten!

Met deze woorden doorstak hy haer met zynen degen.

- Gode zy dank! sprak Eric, ik zal niet alleen in het graf terugkeeren!

- God zy gedankt! murmelde Lena, nu ben ik gelukkig!

's Anderdaegs legde men, in het geopende graf, de getrouwe gade nevens haren echtgenoot.

De ouders van Eric wezen hunne plaets aen nevens hunne kinderen, in hunne droefheid tot elkaer zeggende:

- Mogten wy hen weldra vervoegen!

Olaf was verdwenen. Eenigen zeiden dat hy zich in de rivier versmoord had; anderen dat hy naer Duitschland was gevlugt; nooit zag men hem in de streek terug en niemand heeft ooit kunnen zeggen wat er van hem geworden is.

Heden is er in de frische eenzaemheden van het Gudbrandsdal geen enkel overblyfsel weer te vinden van de oude wooningen der jarls van Hundtorp en van Quam. De vyandelyke geslachten zyn verdwenen. Maer de schilderachtige landstreek die zy door hunnen haet stoorden heeft hare plegtige schoonheid behouden. By zomerdag is er geen reiziger die niet met genoegen stil houdt op het gezicht van die groene heuvels, van dit loopend water, van die rustige boerenwooningen, en te midden dezer lachende en verhevene natuer, is het hartverkwikkend de legende der twee echtgenoten te hooren vertellen en op hun graf het opschrift te lezen: Liefde na den dood.

Harry Peters.