De Vlaamsche School. Jaargang 4

[p. 1]

De reizende Engelschen.

Ik ken twee by uitstek reizende wezens; gy ook kent hen, goede lezer, en het zal u niet veel moeite, niet veel geestesinspanning kosten, ik ben er zeker van, om hen by hunnen naem te noemen. Immers, het is van ouds bekend, dat de duif eene stoutmoedige onbeschroomde reizigster is, en dagelyks zien wy er nog talryke voorbeelden van; voor onze antwerpsche duiven is eene reize naer Parys, Tours, Nantes, ja zelfs naer Bayonne op de spaensche grenzen, en nog al verder, of een overzeesch tochtje naer Londen, Hull, Goole of Liverpool, zooveel als, voor u en my, eene wandeling langs de haven of de bolwerken. By helder weder, des morgends vroeg opgelaten, om het even waer zy zich bevinden, op honderd vyftig of twee honderd mylen afstand, zyn zy in eenen omzien te huis; want de duiven reizen zoo vlug, zoo verduiveld vlug, dat de stoom slechts als een belachelyk iets by hunne vlugheid is te vergelyken.

Zeg my, gelooft gy dat iemand de duiven den naem van stoutmoedige reizigsters zou durven weigeren? Neen, niet waer?

En toch ken ik nog onverschrokkenere, nog stoutmoedigere, nog onvermoeibarer reizigers dan de duiven: het zyn de Engelschen. En dit valt licht te beseffen: den duiven moet het reizen worden aengeleerd, terwyl dit by de engelschen eene ingeborene neiging is. Myn gevoel is, dat men de engelschen den naem zou moeten geven van: duiven der vyf werelddeelen.

En weet gy waerom?

Begeef u waer gy wilt, per diligentie, langs de spoorbaen of met de stoomboot, altoos zult gy u in een gezelschap van engelschen bevinden, altoos zult gy er ten minste éene familje djekken ontmoeten. Begeef u in welk hoegenaemd land, in Holland, Frankryk, Duitschland, Spanje, Italië, Zwitzerland, Bohemen, Polen, Denemarken, Noorwegen, Rusland, Laponiën, by de Boers op de Kaep-de-Goede-Hoop, by de plathoofden uit het Rotsgebergte of by de wilden van Australië, op zee, in de bosschen of op de bergen, nergens kunt gy de reizende engelschen ontvluchten; overal treft men hen aen, en wanneer eens de uitvinding van Montgolfier zoo verre zal volmaekt zyn, dat het ons mogelyk wordt een tochtje per luchtbal naer de maen te doen, wees er zeker van, dan zullen de eerste wezens die gy er zult aentreffen, lange magere opgeschoten lummels met bleeke aengezichten en korte dikbuikige por-

[p. 2]

terdrinkers met roode neuzen zyn, die u by uwe verschyning koel weg zullen vragen: how do you do?⁽¹⁾ Op de stoomboot, in de diligentie, op de spoorbaen, zoo wel als aen table d'hôte; overal nemen zy de beste plaetsen in; terwyl zy in de hotels in bezit zyn van de beste kamers en de beste bedden, nemen zy, aen de algemeene tafel, u voor den neus de beste brokken uit de schotel weg. De bewooners van het vereenigd ryk waerover koningin Victoria den schepter voert, en samengesteld is uit de koningryken Engeland, Schotland en Ierland - de overzeesche bezittingen daergelaten - zyn gansch Europa door gekend onder den algemeenen naem van Engelschen; terwyl men dien van Schotten en Ieren nauwelyks hoort noemen. En nogthans, zoo wy een engelsch spreekwoord mogen gelooven, zouden de Schotten, en niet de Engelschen, de onvermoeibaerste aller reizigers zyn. Immers, bedoelde spreekwoord luidt: Ware Caïn een Schot geweest, God hadde hem, na den doodslag op zynen broeder Abel gepleegd, niet opgelegd, gansch zyn leven op den aerdbodem rond te zwerven; maer hem veeleer tot straf geboden gansch zyn leven te huis te blyven.

Wat beteekent zulks?

Dat de Schotten... Nu, om het even Schotten, Engelschen of Ieren, genoeg zy het te weten, dat de onderdanen van Koningin Victoria misschien het eenige volk der aerde vormen dat reist om te reizen. Wel is waer, dat andere natiën ook hunne reizigers hebben; doch deze reizen uit kunstgevoel, voor handelszaken, met eene wetenschappelyke zending, voor familiebetrekkingen, voor landverhuizing, altoos met een bepaeld doel; terwyl de engelschen over zee steken uit ingeborendheid, uit loutere reiszucht, om buiten hun geboorteland te geeuwen en zich te vervelen. Den kinderen Albions, dien fieren eilandereren komt dus van rechtswege den eerenaem toe van: duiven der vyf werelddeelen; terwyl de duiven, die andere onverschrokkene reizigsters, den bynaem verdienen van: engelschen onder het pluimgediert. Wilde Koningin Victoria iets goeds verrichten, iets merkweerdigs, iets dat haren naem zou doen leven tot by het verste nageslacht, zy verleende elken harer onderdanen adelyke brieven, zy schonk hen allen een eenvormig blazoen, te weten: eene duive: zwalper, snol, smirrel, tuimelaer, om het even, - op een veld van keel, sinopel of azuer.

Milord en Milady reizen van jongs af, nog voor aleer zy volwassen zyn. Ik ben er zeker van dat gy er meer dan eens de stad hebt zien doorloopen, die zoodanig gegroeid waren sedert zy hun eiland hadden verlaten, dat gy er hebt op stil gehouden om hun eene wyl na te kyken. En waerlyk, zy waren het wel der moeite weerd, die opschietende jonge eilanders met hunnen hoogen hoed, wyd omgeslagen hemdsband en eene handbreed te kort gewordene vest en broek. Het waren ook typen weerdig gedaguerréotypeerd te worden.

Een Engelsman verlaet, ten minste eens in zyn leven, zyn eiland om het vastland rond te reizen. Laten zyne geldmiddelen hem zulks niet toe in zyne jongheid, dan zal hy wachten tot dat hy zich door zyne nyverheid of koophandel heeft weten te verryken; doch eens zoo ver, dan maekt hy zyne reiskoffers veerdig, doet die naer de stoomboot voeren, en vertrekt met zyn gansch gezin, zyne vrouw - indien deze nog leeft - aen den arm, terwyl zyne dry zonen en vier dochters hem op de hielen volgen. Voorwaer eene heele familje reizende duiven. De zwaerlyvige M^r en M^rs John Bull gelyken niet slecht twee zwalpers, duiver en duivinne; terwyl hunne langopgeschoten zoontjes, de jonge heeren Bull, die nu eens van deze, dan eens langs gene zyde der straet zwieren, het echt afbeeldsel zyn van dry tuimelaers. De jonge Misses Bull, met hunne tengere ledemaetjes en fyne gezichtjes, stappen recht voor zich door alsof al wat zy voorbygingen hun vreemd ware; doch wanneer men zich de moeite wil geven hen slechts een oogenblik nauwkeurig gade te slaen, dan bemerkt men alras dat, ofschoon zy met elkander pratend voortstappen en op niets schynen acht te slaen, zy toch, van tyd tot tyd, onder den boord huns ronden hoeds terzyde lonken, en hoe schuchter ook, niets ongemerkt voorby treden, ten minste voor wat heeren en modewinkels betreft. Mocht ik hun by iets vergelyken, het ware voorzeker by een viertal snollekens en smirreltjes.

Te Londen was de vader van dit belangryk huisgezin een broker, of oude kleerkooper; te Manchester hield hy messenwinkel; te Exeter dreef hy handel in tarwe of in hoornbeesten; te Norfolk was hy koopman in bloem, en daer heette hy kortweg M^r John Bull. Doch sedert hy op het vast land reist, heeft hy den titel van Lord aengenomen, ten minste zoo hy niet verkiest de woorden Right Honourable vóor zynen naem te schryven.

Wanneer gy ergens in een hotel logeert, waer tevens vele Engelschen vernachten, geef u dan eens de moeite het register der in het gasthof verblyvende persoonen open te slaen, en gy zult zien dat ieder mannelyk djek, de woorden Lord, Honourable of iets dergelyks zynen eigentlyken naem laet voorafgaen, terwyl hy hem tevens, door de verkorting Esq. laet opvolgen⁽¹⁾. Engeland moet ook een zeer machtig landleger hebben, te oordeelen volgens het groot getal majoors en kornels der British Army die men overal op het vastland ontmoet. Wel is waer, wanneer men deze heeren recht in de oogen kykt, zien zy er allen niet zeer heldhaftig uit, en zou men veeleer genegen zyn te denken dat zy op hun eiland in plaets van den

(1) Hoe vaert gy?

(1) Lord, Right Honourable en Esquire, zyn in Engeland adelyke titels; deze laetste wordt echter tegenwoordig achter den naem gevoegd van al wie zich boven den burgerstand verheft.

[p. 3]

degen eene yard, of engelsche el hebben gebezigd, en in plaets van kanonnen te laden, wortels in een drogistenmortier tot poeder hebben gestampt.

De gewezen broker, Lord John Bull, is een groot kunstminnaer; zyne vrouw, de dikke Lady Bull is het ook, hunne dry tuimelaers en vier smirreltjes... vergeef my, ik wil zeggen de jonge heeren en jufvrouwen, leden van het huisgezin John Bull, zyn het in even hoogen graed als hunne ouders. Ieder Engelschman is een warme, verstandige kunstminnaer. Even als het reizen, is dit nog eene ingeborene gave den onderdanen van koningin Victoria eigen. Op hun uiterlyken vorm te oordeelen, zou men zulks echter niet zeggen, want het meestendeel der Engelschen zouden moeijelyk tot kunstmodellen kunnen verstrekken; immers het zyn lange, magere, een halve voet te hoog gewassene sparren; of wel zy zyn dry kwaert voet te kort, hebben bovenmatig dikke, vooruitstekende buiken, echte biertonnen, op korte beenen die byna niet in staet zyn de gezegde bovenmatig dikke vooruitstekende buiken te dragen. Verkiest gy van dit werk een echt exemplaer in twee deelen, beschouw de gewezen broker en zyne gade, thans Lord en Lady John Bull, en na hun goed te hebben beschouwd, vergeet hen niet te groeten; want zy kunnen als buitengewoone exemplaren doorgaen, en zullen wellicht later eens in het een of ander ontleedkundig musaeum van Groot-Britanje als dusdanig worden ten toon gesteld; wel te verstaen hunne ribbenkast, en dit slechts na hun overlyden.

Verwonderlyk is het dat de kinderen van Lord en Lady John Bull zoo weinig op hunne ouders gelyken. De jonge sirs en misses Bull hebben niets van de zwaerlyvigheid hunner beminde en achtingsweerdige vader en moeder. Zy zyn integendeel echte toonbeelden van jonge lieden die er vermaek in schynen te vinden - wellicht om hunne ouders op nuttelooze kosten te jagen - zoo spoedig mogelyk boven en onder uit hunne kleederen te groeijen. Zie liever hoe zy daer ginds, met hunne guides, of wegwyzers, in de hand, dit standbeeld staen te beschouwen, en zeg my of zy uwe bewondering niet wegdragen. Hebt gy wel ooit in uw leven zulke belangwekkende familje mogen of kunnen bewonderen?

Ik heb u gezegd, dat de liefde tot de kunst eene eigenschap is den onderdanen van koningin Victoria ingeboren; en zulks is, geloof my, nogmaels niets dan de eenvoudige waerheid. Nauwelyks heeft hun cicerone, of geleider, den tyd gehad hun de noodige uitlegging nopens het standbeeld of gebouw, waervoor zy zoo even hebben stilgehouden, te geven, of lord, lady en de jonge heeren en jufvrouwen Bull openen hunne guides, lezen eenige regelen, verheffen het hoofd en roepen byna te gelyker tyd uit:

- Beautiful!

- Very beautiful!

- Splendid!

- Yes, indeed splendid⁽¹⁾!

Na eenige oogenblikken in opgetogenheid voor het gebouw of standbeeld te hebben stilgehouden, slaen zy hunne guides toe, volgen hun cicerone tot by een ander merkweerdig gebouw of standbeeld, waer zy op nieuw de guides openslaen en na de noodige halve bladzyde te hebben overloopen, uitroepen:

- Beautiful!

- Very beautiful!

- Pretty! very pretty⁽²⁾!

En zoo voorts, altyd voorts, tot zy al wat de stad merkweerdigs en niet merkweerdigs oplevert, van de Cathedrale, het Musaeum en het stadhuis tot het gevang, den vryheidsboom en het stadshekken, hebben in oogenschouw genomen.

Het is byzonder in de kerken en musaeums dat men over hunne diepe kunstkennis kan oordeelen. Zy gaen niet eene schildery, niet een beeld voorby zonder ervoor eene wyl te hebben stil gehouden, de uitleggingen van den cicerone te hebben aenhoord, hunne guides te hebben geraedpleegd, waerna zy, goed ingelicht, de noodige uitroepingen: very pretty, beautiful, handsome! splendid, enz. laten hooren. En zeg nu nog dat zy geene echte kunstenaers zyn Zoo gy er aen twyfelt wil ik u een paer voorvallen verhalen die u klaer als de zon zullen bewyzen hoe diepe kunstkenners de Engelsche zyn. Luister liever:

Lord John Bull bezocht, in het gezelschap zyner achtingsweerdige familje, eene der vermaerde Domkerken van Duitschland.

Na verscheidene schilderyen te hebben bewonderd, bracht hun cicerone hen voor eene zeer groote, een der meesterstukken van den onsterflyken Rubens. Lord John Bull, zyne gade, zyne dry zoons en vier dochters schaerden zich op eene rei, en vergaten dit mael minder dan ooit hunne guides open te slaen; volgens hetgeen zy lazen was dit tafereel een der machtigste van den antwerpschen kunstreus. Toen zy hunne guides toesloegen ontbrak het hen ook niet aen uitroepingen van bewondering: beautiful! very beautiful! handsome! splendid! yes, splendid! en lord John verhief zelfs het hoofd, als een echte kunstkenner erby voegende, dat Rubens de grootste en machtigste schilder der oudere en nieuwere tyden was. Toen hun cicerone zag dat Milord zich met zyne familje wilde verwyderen, verzocht hy den bystaenden kerkbediende de schildery om te draeijen, opdat Milord den Rubens mocht bewonderen. By het hooren dezer woorden keerde lord John Bull zich tot zyn geleider en vroeg: - en van wie is dan die schildery dáér? Is zy niet van Rubens?

(1) - Schoon! - Zeer schoon! - Heerlyk! - Ja, zeer heerlyk!

(2) - Schoon! - Zeer schoon! - Lief! zeer lief!

[p. 4]

- Neen, Milord, - antwoorde de cicerone, - neen, dit is geen Rubens, in het geheel niet; het is slechts eene kopy.

Lord John Bull hadt eene kopy, misschien het werk eens leerlings, eens echten knoeijers, voor dit van Rubens aenzien en bewonderd! - Hy beet zich spytig op de onderlip, en verliet, grommelend en zonder zelfs een oogslag op den echten Rubens te willen werpen de Domkerk⁽¹⁾.

Zie nu hier het tweede voorbeeld der diepe kunstkennis van Lord John Bull. Te Bologne, in Italië, ging hy het kabinet van eenen koopman in oude schilderyen bezoeken; deze, een echte jood in zyn vak, toonde hem eene menigte doeken en paneelen, volgens zyn zeggen, echte juweelen, meesterstukken der oudere Italiaensche school.

De boloneesche koopman noemde met een gevoel van diepen eerbied de namen van Raphaël, Michel-Angelo, Perugini, Carlo Dolci, Tintoretto, Carravaccio, en nog wel twintig andere. De gewezene londensche broker wilde alle die meesterstukken bezitten. Natuerlyk wilde de Italiaensche koopman van zyne kunstjuweelen niet scheiden dan tegen een zeer hoogen prys. Lord John Bull moest en zou bezitter worden der meesterwerken, die hy gelukkig genoeg was geweest te mogen ontdekken en bewonderen. Hy betaelt in blinkende gouden guineën en doet de tafereelen, waervan de koopman slechts met tegenzin scheen te scheiden, naer zyn hotel voeren, om ze den volgenden dag naer Londen af te sturen, met het inzicht, by zyne terugkomst aldaer de door hem aengekochte meesterstukken in eene uitsluitelyk daertoebestemde zael op te hangen. Wat was Lord John Bull gelukkig! wat zweefde er een zalige lach rond zyne lippen! Hy zou thans bezitter zyn van een der schoonste kunstkabinetten der hoofdstad van Groot-Britanje! gansch Engeland zou zyne kunstjuweelen komen bewonderen! Graven en Hertogen, Pairs van Engeland zouden niet alleen hem komen bezoeken, maer zy zouden hem daerenboven zyn geluk benyden! zy zouden hem zyne meesterstukken willen afkoopen, en hy zou weigeren, stellig, onverbiddelyk weigeren! zoo dacht Lord John Bull terwyl hy fier en met opgeheven hoofd achter den wagen ging, waerop zyn schat, in een tiental kisten gepakt, was geladen. Hadde hy slechts eventjens het hoofd omgekeerd, zyne tevredenheid ware zeker op eens verdwenen als de rook, by het zicht van den koopman die op den stoep zyns winkels Milord stond na te zien en zich den buik met de beide handen vasthield van lachen.... Lord John Bull had zyne blinkende gouden guineën verruild, niet tegen meesterstukken van Raphaël, Michel Angelo, Perugini, Carlo, Dolci Tintoretto en Carravaccio; maer tegen knoeiwerk, tegen ellendige kopyen.

O! kinderen Albions, fiere eilanders, gelukkige onderdanen van koningin Victoria, wat zyt gy toch recht benydensweerdig om dit u ingeboren kunstgevoel! Geene hoegenaemde natie bezit dit gevoel in zoo hoogen graed als gy! Gelykt gy, door uwe zucht tot reizen, eenigermate aen zwalpers, tuimelaers, snollen en smirrels, dan toch verheft uwe ingeborene kunstneiging u meer dan honderd duizend elleboogmaten boven dit zoo belangwekkend pluimgediert.

Sommigen willen u dit heilige kunstvuer betwisten en beweeren, dat gy slechts verzamelaers zyt, om het even van wat. Zy beweeren dat, wanneer gy van het vastland in uw eiland terug zyt gekeerd, en aldaer uwe reiskoffers hebt uitgepakt, uwe wooning niet slecht gelykt aen een uitgebreiden voddenwinkel. En waerop steunen zich uwe verlagers? Enkel op dit: zy hebben u te Antwerpen een goudstuk zien betalen voor een valschen nagel uit den echten stoel van Rubens; op het slagveld van Waterloo hebt gy, misschien uit vaderlandsliefde, knoppen van gesneuvelde soldaten aengekocht; te Napels hebt gy lava van den Vesuvius geraept; op uwe omreize hebt gy uwe koffers gevuld met steenen van alle de door u bezochte torens, en wat weet ik nog al meer. Uwe verlagers durven zeggen dat gy alleen, en buiten u niemand anders, weet van waer die relikwiën voortkomen! Zy voegen er by dat gy het misschien zelf niet weet of zy echt of valsch zyn! om zulke armzalige beweeringen weigeren zy, u leden der groote engelsche natie, u onderdanen van koningin Victoria, de hoedanigheid van kunstkenners, van kunstbewonderaers, van enthousiasten! zy zeggen dat gy slechts verzamelaers zyt! dat het u eender is wat gy byeenzameld! Neen, zoo roepen zy uit, de engelsche natie is geene natie van enthousiasten, zoo als de Duitschers! De onderdanen van koningin Victoria zyn slechts koudvochtige verzamelaers van knoppen en potscherven, en het verzamelen is by hen tot eene soort van dolle koorts overgeslaen.

Laet hen zeggen Lord John Bull, laet hen zeggen die ellendigen! en wanneer gy nogmaels Antwerpen bezoekt, vergeet den koperen nagel uit den stoel van Rubens niet! koop nogmaels knoppen op het slagveld van Waterloo! raep lava van den Vesuvius te Napels! vul uwe koffers met steenen van torens en rotsen! wees gelukkig en laet uwe verlagers maer lachen! De onnoozelen weten immers toch niet wat zy doen!

(Wordt voortgezet).

Johan Van Rotterdam.

(1) In plaets van, zoo als hier, de tafereelen van groote meesters achter eene gordyn te verbergen, plaetst men in Duitschland, hier en daer de schilderyen, aldus dat men ze op eene yzeren spil kan doen ronddraeijen. Het echte doek wordt alleen zichtbaer gemaekt, wanneer er zich eenige persoonen te gelyk aenbieden; terwyl, in het tegenovergesteld geval, slechts het achterblad der schildery, dat eene kopy der echte samenstelling voorstelt, zichtbaer is.